Үгілмелі печенье ассортименті және оны дайындау технологиясы

1 кг – 400 тг

0,016 кг – 6,4 тг

 

10 кг «Макинтош» печеньесіне 0,23 кг қоюлатылған сүт қажет. 0,23 кг қоюлатылған сүтке қанша тг кететінін есептейік.

1 кг – 200 тг

0,23 кг – 46 тг

 

50 кг үгілмелі печеньеге  кететін шикізаттардың жалпы  құны:

Шикізаттар құны = 1544,46тг + 4118,24 тг + 1432,84 тг + 1782,88 тг + 1487,76 тг = 10366,18 тг

Күніне 7513,8тг шикізатқа кететін болса, айына (1 айда 24 жұмыс күні бар):

Айына кететін шикізаттар құны = 10366,18 тг * 24 = 248788,32тг

Айына 180331,12 тг (тұзды  ай сайын алмайтын болғандықтан ай сайын 180296,12 тг) кететін болса, жылына:

Жылына шикізатқа кететін құн = 180296,12тг * 12 = 2985460тг

Шикізатқа кететін құн кондитер цехының жалпы шығыны болып саналады. Соған байланысты печеньелердің өзіндік құнын анықтауға болады.

Өндірісте өндіретін  ассортиментегі печеньелердің өзіндік  құнын анықтау үшін әрбір кг-ға қанша шикізат кететінің есептеп, оның сатылу бағасын анықтаймыз. Сатылу бағасын анықтау арқылы өндіріске түсетін пайданы есептеуге болады.

Төмендегі кестеде ассортименттегі печеньелердің өзіндік құны көрсетілген

14 кесте – Ассортименттегі печеньелердің өзіндік құны

 

Өнім атауы	1 кг кететін шикізат	10 кг кететін шикізат
«Восход» печеньесі	154,44 тг	1544,46тг
«Сүт-балды» печеньесі	411,82 тг	4118,24 тг
«Ванильді» печеньесі	143,28 тг	1432,84 тг
«Кілегейлі» печеньесі	178,28 тг	1782,88 тг
«Макинтош» печеньесі	148,77 тг	1487,76 тг
Барлығы	1036,59 тг	10366,18 тг

 

Кестеде көрсетілгендей өндірістегі ассортименттердің 1 кг-ға қажет шикізаттың құны көрсетілген, бұл әрбір печеньенің өзіндік  құны, соған байланысты сатылу бағасыда анықталады. Келесі 15 кестеде саудада сатылу бағасы көрсетілген.

Жалпы кәсіпорында өндірілетін  үгілмелі печеньелердің өзіндік  құны арзан. Тек «Сүт-балды»печеньесі құрамында бал көп қосылатындықтан басқа печеньелерге қарағанда қымбат. Алайда қазіргі сауда орындарында сатылатын печеньелердің бағасымен салыстырғанда осы кәсіпорында өнідірілетін үгілмелі печеньелердің бағасына сәйкес келеді.

 

15 кесте – Кәсіпорынның пайдасы

 

Өнім атауы	Күніне, тг	Айына, тг	Жылына.тг
«Восход»печеньесі	4650	111600	1339200
«Сүт-балды»печеньесі	7250	174000	2088000
«Ванильді»печеньесі	4550	109200	1310400
«Кілегейлі»печеньесі	5000	120000	1440000
«Макинтош»печеньесі	4600	110400	1324800
Барлығы	26050	625200	7502400

 

Кәсіпорында өндіретін  өнімдерідің шикізаттарына кететін  шығынына байланысты сатуға шығатын бағасы әр печенье түріне байланысты әр түрлі баға қойылды. Соған байланысты күніне және айына, жылына кәсіпорынға қанша тг пайда түсетінің анықталды.

Мұнда әрбір печеньенің өзіндік құнына байланысты саудаға  шығатын құны әр түрлі. Сонда әрбір печеньеның өзіндік құнына 310 тг қосылып тұр. Алдында айтып кеткендей, кондитер цехында ең қымбат печенье «Сүт-балды»печеньесі болып тұр.

Сонымен күніне кәсіпорынға 26050 тг түсіп  отыр, айына 24 күн жұмыс істесе, 26050 тг 24 күнге көбейтіп, айына кәсіпорынға  түсетін пайданы анықтадық. Сонда айына 625200 тг түседі. Кондитер цехы жылына 250 күн жұмыс істесе, 26050 тг 250 күнге көбейту арқылы немесе 625200 тг 12 айға көбейтіп, 1 жылда кәсіпорынға түсетін пайданы анықтадық. 1 жылда өндіріс орнына 7502400 тг түседі.

Жоғарыда көрсетілген есептеулерге қарап өндірістің күнделікті, айына және жылына барлық шығындарды косқандағы жалпы кәсіпорынның шығыны шығады. 16 кестеде печеньеге кететін шикізат шығыны, жұмыскерлердің орташа есеппен алатын жалақысы және өндіріс орнына айына кететін ақшалай шығыны көрсетілген. Соған байлайланысты айына орта есеппен қанша шығын кететінін көруге болады.

 

16 кесте – Кәсіпорынның шығыны

 

Шығындар	Күніне, тг	Айына, тг	Жылына.тг
1	2	3	4
Шикізатқа	10366,18	248788,32	2985460
Жұмыскерлер жалақысы:
Кондитерлерге (3 адам)	2500	60000	720000
Технолог	1458,33	35000	420000
Химик	833,33	20000	240000
Жүк тасушы	1458,33	35000	420000
Жүргізіші	1458,33	35000	420000
Өндіріс орнына	2500	60000	720000
Барлығы	20574,4	493788,32	5925460

 

Кондитер цехынның шығыны ең алдымен өндіріске қажет шикізаттар шығыны, сосын өндірісте жұмыс істейтін жұмыс күші және өндіріс орнына төленетін қаражат. Шикізатқа күніне 10366,18 тг кетсе, айына 248788,32 тг кетеді. Кәсіпорында жалпы 8 адам жұмыс жасаса, айына 220000 тг жұмыскерлер жала-қысына кетеді. Жоба бойынша өндірістің орнына 60000 тг төленеді. Сонымен жалпы кондитер цехынын айына кететін шығыны 493788,32 тг құрайды. Оны 12 айға көбейтіп, жылына кететін шығынды анықтаймыз. Сонда 1 жылда 5925460 тг кететінің көруге болады.

Жоба бойынша құрылатын  кәсіпорынның пайдасы мен шығының  есептеп, экономикалық тиімділігін  анықтайық.

 

17 кесте – Кәсіпорынның  экономикалық тиімділігі

 

Көрсеткіштер	Пайда	Шығын
Күніне	26050 тг	20574,4 тг
Айына	625200 тг	493788,32 тг
Жылына	7502400 тг	5925460

 

 

2 − Сурет. Кәсіпорынның экономикалық тиімділігі

 

Жоба бойынша кәсіпорын  күніне 50 кг үгілмелі печенье өнім қала ішіндегі дүкендерге және тапсырысқа күнделікті өткізіп отырады. Күнделікті өнім өндірісте қалып қоймас үшін мүмкіндік болса бірнеше дүкендермен және мейрамхана, дәмханалармен келісім шартқа отырып, күнделікті өнімді өткізуге болады.

Енді жоғарыда көрсетілген  диаграммаға көз жүгіртер болсақ, өндірістің күн-делікті, ай сайын және жылына қанша пайда түсіретінін көруге болады. Күніне шығыны мен пайдасын қарасақ айырмашылық аз ғана, ал ай сайынғы көрсеткіш кіші айырмашылықты көруге болады. Ал жылға шаққанда пайдасы шығынынан көп.

<span class="dash041e_0431_044b_0447_043d_044b_0439__Char" style=" fo