Қазақстандағы іскерлік туризмді дамыту мен арттыру жолдары

 

Қазақстанға тура шетел инвестицияларының 2001-2011жылдар аралығында құйылуы

 

 

Сурет 15

 

15 суретте көрсетілген Қазақстанның туристік бизнестің негізгі пайдасы: инфрақұрылымның дамуы, шетел валютасын тартады және ең бастысы шетелдік туристік компаниялармен бірігіп жұмыс жасау болып табылады. ҚР статистика агентігінің 2010 жылдың қаңтар-қыркүйек айларында бізге келушілер 2009 жылға қарағанда 0,5%-ға көбейіп 10989,9 мың адамды құрады [35-37].

2011 жылдың қаңтар-қыркүйек айларында 49,3 миллиард теңгенің қызметі көрсетіліп, өткен жылмен салыстырғанда 42,8%-ға көп болды.Туристік салаға инвестиция 2009 жылмен 2010 жылды салыстырғанда 42,5%-ға көп: 2009 ж. -47,5 млрд тг., 2010 ж.-67,7 млрд тг.Туризммен аралас салаларды дамытуға (көлік-коммуникация инфрақұрылымы, сервис, құрылыс, сақтандыру және басқалары) және инвестициялық белсенділікті ынталандыруға негізделген Республикада туристік өнімін кешенді іске асыру тұрғындар табысының тұрақты өсімін қамтамасыз етуге барлық жағдай бар.

Туристік саланы дамытудың  2009-2011 жылдарға арналған бағдарламасына орай облыстық бюджеттен 2009 жылы  10 млн. теңге, 2010 жылы  11,7 млн. теңге, 2011 жылы 13 млн. теңге бөлінбек. Батыс Қазақстан облысы бойынша туристік ресурстар кадастрын, Ақ Жайық өңірінің туристік нысандары жөнінде жарнамалық бүктемелер дайындау, аймақта аңшылық және балық аулау орындарын ашу, туризм туралы фотоальбом шығару, басқа да жобалар қолға алынбақ.

2007-2011 жылдары Бағдарламаны жүзеге  асыруға жергілікті бюджеттен 6,1 млн. теңге бөлінді, сала алдында  тұрған міндеттерді ескерсек  бұл анық жеткіліксіз.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОРЫТЫНДЫ

 

 

Бүгiнгi күнде туризм - қуатты индустрия, онда жұмысшылардың үлкен қауымы, негізгі қаржы, aумақты капитал жұмылған. Бұл көлемдi бизнес, көп ақша және салмақты ғаламдық деңгейдегi саясат. Осындай мөлшердегi бүкiл әлем бойынша жылжымалы адамдарға қызмет көрсету үшін тағы да көп ұқсас туризм салаларының мамандарын жұмылдырады. Қызмет көрсетуге туристер мөлшерінен артық жұмысшылар жұмылдырылады,- туризм көп мөлшерде жұмыс орындарын қамтамасыз етеді.

Өтпелi кезеңде Қазақстан туризмнің анағурлым жылжуы байқалады. Туризмнiң дамуы соңғы кезде жылдам өтуде, елге келеген шетелдiк туристердiң мөлшерiнiң артуы да бақыланды. Егерде 1998 ж. Қазақстанды  20,9 мың шетелдiк туристер келсе, ал 2005ж олардың саны өсті.

Туризм қалыптасу үрдісіндегі жас салалардың бiрi болғанына қарамай жақын күндерде оның қарқынды дамуын күтуге болады. ВТО мамандарының бiрауыздан берген бағасы бойынша туризм 21 ғасырдың басында Қазақстан экономикасының басты саласына айналады, мемлекеттiң экономикалық және әлеуметтiк жағдайын жақсарту жұмысында және Қазақстанның ұлттық экономикасын дамытуда негiзгi факторлардың бiрi болады.

Қазақстан нарықтық экономикасын қалыптастыру жағдайларындағы туристік нарықта осы нарықтың  дамуындағы инвестициялар мен ұсыныстар, сұраныстар кемшілігі орын алады.

Туристiк нарықтың тиiмдi функционалдануы және туризм саласының экономикалық тиімділігін  анықтау үшін жалпы келесі әдістер мен туристік нарықтағы тәртіптер моделдері қолданылады: туристiк айналымқызметiн жақсарту, туристерге қызмет көрсетуде мерзімдік тұрақсыздықты төмендету, туристік индустриядан экономикалық қайтарымды көтеру, туристiк ортаны, әcipece ұлттық туристік өнімнің жылжуындағы, қаржыландыруға  меншікті секторларды жұмылдыру, маркетинг жүйесiн дамыту және маркетингтік кәсіпорындарды құру.

Туризм экономикалық тиiмдiлiктен басқа адамға өмірлік күшiн қайтадан қалыптастыруына және бос уақыттарын тиiмдi пайдалануын қамтамасыз етедi. Сонымен бiрге, Қазақстан үшiн туризмнiң дамуы жағдайлы фактор, eкi жақты тиiмдi халықаралық қатынас, сондай-ақ басқа елдер мен халықтардың тәжiрибесiн алмасу, мәдениетті бiрге толыстыру, медициналық және басқа қызмет түрлерiн дамыту, ғылым, бiлiм, саласында шет елдермен үкімет аралық және тұлғааралық, сыртқы экономикалық байланыстар.

Сонымен қатар, туризм өздiгiнен елдiң экономикасына кepi әcepiн тигiзетiнiң ұмытпау керек. Бұл оның автономиялы, өздiгiнен  қалыптасуында жүреді, яғни «туризм-туризм ушiн». Зерттеу барысында бiзбен туризмнiң өздiгiнен дамымауы керек және барлық  экономикалық  мәселелердi шешудi өзiне ала алмайды, соғүрлым ұлттық экономика үкіметпен өндіріс, ауыл шаруашылық және басқа салалардық, маркетинг және менеджменттердің дамуын жоспарлау кезінде бiр уақытга көңiл бөлiнуi тиіс және оның қызметi осындай түрде Қазақстанның экономика ортасы және басқа салаларында өтiп жатқан өзгерістерге қалыптасқан және қосылған, органикалы еңгiзiлуi үшiн ұйымдастырылуы қажет.

Қазақстанда  туризмнiң жылдам даму жолдары ұсынылады: Қазақстан Республикамында туристік бизнестi мемлекеттік басқару, туризм индустриясында маркетингтiк қызметгi жетiлдiру және Қазақстанның туристiк фирмаларының жарнамалық қызметiн жақсарту. Сондықтан: 1007 туристік кәсіпорынның 51-і жеке кәсіпкерлерге тиесілі. 2010 жылғы көрсеткіштермен 105,1 % құрап 567 мың келушіге кызмет көрсетті.

Туристтік индустриядағы субъекттердің туристтік кәсіптен түскен пайдасы: 63,0 млрд. тенге құрайды. Бюджетке түскен салықтар 9 млрд.теңгені құрайды. Республикадағы қонақ ұй шаруашылығының 992 мекемесі 2640,2 адамға қызмет көрсетіп 40414,1 млн. тенгені құрап отыр.

Қазақстан – Еуразияның кіндігінде орналасқан шығыс пен батыс дәстүрін байланыстырушы дәнекер жол. Елдің көне мәдениеті мен көрікті табиғаты әркімді де өзіне тартып тұрады. Бүгінде Қазақстан туримзнің барлық түрі бойынша, нақтырақ айтсақ, танымдық, сауықтық, этникалық, экологиялық, шипажай-сауықтыру, орнитологиялық, балалар, аңшылық тағы басқа да түрлері бойынша қызмет ете алатындай дәрежеде.

Соңғы кездері әлем бойынша елімізге іскерлік туризм бағыт алатын туристер саны қарқынды өсіп келеді. Бұл еліміздің жат жұрттарға таныла бастағанының белгісі. Туристердің басым көпшілігі Германия, Англия, Жапония, Корея мен Қытайдан келетіндер.

«Қазақстан» брэндін әлемге таныту, туризм саласын дамыту ісі тек 2007 жылы ғана мықтап қолға алынды. Қазақстанның көрікті аймақтарын жарнамалауы үшін туризм министрлігі СNN, BBC, Евроньюс, Дискавери арналары мен ақпарат таратушы компаниялармен келісімшарт жасаған. Насихатты нығайту мақсатында былтыр мемлекетіміз Мадрид, Берлин, Шанхай, Сеул, Токио, Лондонда өткен бірнеше халықаралық туристік жәрмеңкелерде ұлттық туризмді таныстырды.

Туризм және спорт министрлігі «2007-2011 жылдарға арналған бағдарламасын» қабылдады. Оған еліміздің туристік әлеуетіне зерттеу жүргізген халықаралық консалтингтік компаниялар сарапшыларының ұсыныстары да енгізілген. Құзырлы органның болжамына қарағанда, егер 5 жылдық бағдарлама жүйелі түрде жүргізілсе, 2009 жылы сырттан келетін туристердің саны 5,6 млн-ға жетіп, 2010 жылы 5,9 млн-ды құрауы мүмкін. Ішкі туризм 2009 жылы 4,0 млн-ға, 2010 жылы 4,1 млн-ға көбеймек.

Туризмді дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы аясында бес жылдың ішінде халықты жұмыспен қамту үшін, сыртқы және ішкі туризм көлемінің артуы есебінен кірістің тұрақты өсімі үшін, сонымен қатар Қазақстанды 2011 жылы Ортаазиялық аймақтың туризм орталығына айналдыру үшін бәсекеге қабілетті туристік индустрия құру қарастырылған.

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

 

 

1. Александрова А.Ю. Экономика и территориальная организация международного туризма. - М., 2010.-24-25 б.
2. Биржаков М.Б. Введение в туризм. - СПб., 2010. – 30 б.
3. Волков Ю.Ф. Введение в гостиничный и туристический бизнес. - Ростов н/Д: Феникс, 2009 – 44 б.
4. Зорин И.В., Квартальнов В.А. Энциклопедия туризма. - М.: Финансы и статистика, 2010. – 125 б.
5. Сенин В.С. Организация международного туризма: Учебник. - М.: Финансы и статистика, 2010. – 64 б.
6. Донцова Л.В., Никифорова Н.А. Анализ финансовой отчетности. - М., Дело и сервис, 2009. – 75 б.
7. Зорин И.В., Каверина А.В., Квартальнов В.А. Международный туризм. Туризм как вид деятельности. - М., 2006.- 102 б.
8. Квартальнов В.А.Стратегический менеджмент в туризме. - М.: Финансы и статистика, 2010 – 114 б.
9. Сайт туристской фирмы «Центр экологических путешествий» http://www.ecotravel.ru
10. Соколова М.В. История туризма. - М.: Академия, 2004. – 108 б.
11. Фролова Т.А. Экономика и предпринимательство в сфере социально-культурного туризма. - М. 2006. – 62 б.
12. Черных Н.Б. Технология путешествий и организация обслуживания клиентов: Учебное пособие. – М.: Советский спорт, 2002. – 50 б.
13. Ecotourism: principles, practices & policies for sustainability, UNEP, United Nationals Publications, 2002 – 46 б.
14. Веснин В.Р. Основы менеджмента. - М.: Бизнес-книга, 2008. - 19 б.
15. Экономика и организация туризма: международный туризм / Под ред. И.А. Рябовой, Ю.В. Забаева, Е.Л. Драчевой. - М.: КНОРУС, 2010.– 72 б.
16. Голова О. Б. Менеджмент туризма. Практический курс: Учебно-методическое пособие. - М.: Финансы и статистика, 2007. – 44 б.
17. Голубков Е.П. Технология принятия управленческих решений. - М.: Дело и Сервис, 2005. – 29 б.
18. Жукова М.А. Менеджмент в туристском бизнесе. - М.: Кнорус, 2005. – 101 б.
19. Зуб А.Т. Стратегический менеджмент. – М.: Проспект, 2007. – 62 б.
20. Ильина Е.Н. Туроперейтинг: организация деятельности: Учебник. –М.: Финансы и статистика, 2005. – 62 б.
21. Кабушкин Н.И.Менеджмент туризма.–М.: Новое знание,2007.– 47 б.
22. Квартальнов В.А. Теория и практика туризма. – М.: Финансы и статистика, 2003. – 94 б.
23. Котлер Ф. Маркетинг менеджмент. Экспресс-курс. – СПб: Питер, 2010. – 112б.
24. Леонов Г. А. Теория управления. – СПб.: Изд-во С.-Петерб. ун-та, 2006. - 30 б.
25. Литвак Б. Г. Разработка управленческого решения, - М.:Дело,     2002.–104 б.
26. Лукичева Л.И. и др. Менеджмент туризма: Основы менеджмента: Учебник. - М.: Финансы и статистика, 2003. – 41 б.
27. ЖШС «KAZAKHSTAN Travel Group» турагенттігінің 2009 жылдың бухгалтерлік балансы мен есебі.
28. ЖШС «KAZAKHSTAN Travel Group» турагенттігінің 2010 жылдың бухгалтерлік балансы мен есебі.
29. ЖШС «KAZAKHSTAN Travel Group» турагенттігінің 2011 жылдың бухгалтерлік балансы мен есебі.
30. Менеджмент организации. /Под общей ред. В.Е. Ланкина. - М.: Финансы и статистика, 2008. – 9,48 б.
31. Новиков В.С. Менеджмент в туризме. - М.: Книгодел, 2006. – 95 б.
32. Орлов А.И. Принятие решений. Теория и методы разработки управленческих решений. - М.: МарТ, 2005. – 69 б.
33. Планирование на предприятии туризма. /под ред. Е.И. Богданов, О.Н. Костюкова, В.П. Орловская, П.М. Фенин. - СПб.: Бизнес-пресса,      2003. –84 б.
34. Саак А.Э., Пахомов Е.В., Тюшняков В.Н. Информационные технологии управления. - СПб.: Питер, 2005. –80 б.
35. План мероприятий на 2007-2009 годы по реализации Государственной программы развития туризма в Республике Казахстан на 2007-2011 годы. Утв.Пост.Пр.РК от 28 февраля 2007 года № 156.
36. Журналы, периодические издания: «Отель», «Пять звезд», «Турбизнес», «Туризм: практика, проблемы, перспективы», «Туризм: право и экономика», «Гостиница и ресторан» и др.
37. Статистический сборник Республики Казахстан по туризму. – Астана, Агентство по статистике РК, 2010. – 218 б.
38. Справка по разработке мастер-плана по наиболее перспективным направлениям туристской индустрии на 2010-2014 годы. –Астана, 2010.- 45 б.
39. Программа развития перспективных направлений туристской индустрии Республики Казахстан на 2010 – 2014 годы – Астана, 2010. - 39 б.

40. Стратегический план Министерства туризма и спорта Республики  Казахстан на 2009 – 2011 годы – Астана, 2010. – 13 б.