Бастауыш сыныпта дамыта оқытудың ғылыми педагогикалық негiздерi

Автор работы: Пользователь скрыл имя, 16 Марта 2014 в 19:05, курсовая работа

Краткое описание

Жалпы алғанда педагогикалық процестегi оқыту теориясын дамытуға үлес қосқан ғалымдар, ғалым педагогтар бастауыш сыныпта дамыта оқыту жүйесiнде көптеген өздерiнiң еңбектерiне зерттеу жүмыстарын жүргiзiп түжырымдамалар жасады. Сонымен қатар жеке адам тәрбие мен оқыту процесiнiң жетiлiп, дамуды артына салып отыратындығын дәлелдедi. Олардың идеяларынң мәнi мына төмендегiге саяды:
Таным қабiлетiнiң дамуы – бұл барлық мұғалiмдерiнiң барлық пәндер бойынша оқыту процесiндегi мақсаттылық iс-әрекетi.
Оқушыларға бiлiм беру және объективтiк шындықты тану мәселелерi жайындағы оқулықтың ролi.
Оқытудың әдiстерi мен формаларын жетiлдiру.

Содержание

КIРIСПЕ
1.1 Бастауыш сыныпта дамыта оқытудың ғылыми педагогикалық негiздерi.
2.1 Бастауыш сыныпта дамыта оқытудың диагностикалық ерекшелiктерi мен мүмкiндiктерi.
2. 2 Дамыта оқыту технологиясын жетiлдiру (педагогикалық тәжiрибе және оның нәтижесi)
3 ҚОРЫТЫНДЫ
4 ӘДЕБИЕТТЕР ТIЗIМI

Прикрепленные файлы: 1 файл

12 дипа.docx

— 53.39 Кб (Скачать документ)

 

ЖОСПАРЫ

 

КIРIСПЕ

1.1  Бастауыш сыныпта дамыта оқытудың ғылыми педагогикалық негiздерi.

2.1 Бастауыш сыныпта дамыта оқытудың диагностикалық ерекшелiктерi мен мүмкiндiктерi.

2. 2 Дамыта оқыту технологиясын жетiлдiру (педагогикалық тәжiрибе және оның нәтижесi)

3 ҚОРЫТЫНДЫ

4 ӘДЕБИЕТТЕР ТIЗIМI

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

І. КIРIСПЕ

Жалпы алғанда педагогикалық процестегi оқыту теориясын дамытуға үлес қосқан ғалымдар, ғалым педагогтар бастауыш сыныпта дамыта оқыту жүйесiнде көптеген өздерiнiң еңбектерiне зерттеу жүмыстарын жүргiзiп түжырымдамалар жасады. Сонымен қатар жеке адам тәрбие мен оқыту процесiнiң жетiлiп, дамуды артына салып отыратындығын дәлелдедi. Олардың идеяларынң мәнi мына төмендегiге саяды:

  1. Таным қабiлетiнiң  дамуы – бұл барлық мұғалiмдерiнiң барлық пәндер бойынша оқыту процесiндегi мақсаттылық iс-әрекетi.
  2. Оқушыларға бiлiм беру және объективтiк шындықты тану мәселелерi жайындағы оқулықтың ролi.
  3. Оқытудың әдiстерi мен формаларын жетiлдiру.
  4. Мұғалiмнiң теориялық дайындығы, педагогикалық шеберлiгi, бiлiмдарлығы оқулардың таным iс-әрекетiн дамытудың шешушi құалдарының бiрi болып табылады.

Бұл жағдай мектептерде бастауыш сынып балаларына бiлiм берудiң жаңа философиясын, теорилық негiзiн, тәжiрибесiн насихаттауды  бiр сәтте күн тәртiбiнен түсiрмеудi талап етедi. Сондықтан бiздер мүғалiмдер жұмысымызда дамыта оқытудың жаңа технологияларын  меңгерiп, оқушыны бiлiмқұмарлылыққа, iзденiмпаздылылыққа, шығармашылық жұмыс iстей бiлу қабiлеттiтiлiгiн арттыру үшiн дұрыс бағдар беруiмiз керек.

  

 

 

 

 

 

1.1 Бастауыш сыныпта дамыта оқытудың ғылыми педагогикалық негiздерi

Бастауыш сыныпта дамыта оқыту туралы түсiнiк және оның маңызы.

Баланың физикалық дамуы генетикалық бағдарлама бойынша қаңқасының, бүлшық ет көлемiнiң өсуi арқылы нақты, көрнектi жағдайда өтiп жатады.

Ал оның психикасының жекелiгiнiң дамуы ше? Сананың дамуы оқытудан ба, әлде әлеуметтiк жағдайдан ба? Не табиғи есеюден бе? Бұл сұрақтарға жауап адамның iшкi мүмкiндiктерiнiң шекарасын, сыртқы педагогикалық әсерлердiң мақсат мiндеттерiн анықтайды.

Педагогика тарихында екi түрлi қарама - қайшы пiкiр орын алып келедi. Бiрi – жаратушының күштiлiгiн, түқым қуалаушылық факторларды қуаттаса, екiншiсi керiсiнше  барлық нәтиженi ортаның әсерiне жатқызады.

қазiргi күнгi ғылым психикалық даму қоршаған ортаның санада сәулеленуiне яғни танымдық тәжiрибенi және әрекеттi меңгеруiне , меншiктеуiне байланысты деп қарайды. Бүұ – оқу бiлiм алу деген сөз.

Оқу  - адамның психикалық дамуының формасы, элементi. Кез келген оқыту белгiлi бiр мөлшерде адамды дамытады. Бiз бұдан ары қарай дамудың алдында  жүретiн, дамуда шешушi роль атқаратын оқыту жайлы сөз етпекпiз.

Оқыту процесiнiң таысты болуы : бiрiншiден, мұғалiмнiң өз пәнiнен теориялық және практикалық дайындығына, оқу процесiн үйымдастыра және басқара бiлуiне; екiншiден, бiлiм дағдысына, жоғары мәдениеттiлiгiне , ғылым мен техника жетiстiктерiн пайдалана бiлуiне: үшiншiден, мүғалiм ен оқушлардың арасындағы адамгершiлiк өзара қарым-қатынас және бiрлiкке байланысты.

Оқыту пәндерi бойынша әрбiр сабақты шығармашылықпен өткiзу жайлы жаңашыл мүғалiмдердiң еңбектерiн тере зерттеп, тиiмдi етiп балай бiлген жөн. Бұл жөнiнде И.В.Волковтың ²Творчествоға баулимыз², В.Ф.Шаталовтың ²Баршаны да , әркiмдi де оқыта бiлейiк² дген еңбектерiнде сабақты өткiзу принциптерiмен  әдiстерi көрсетiлген. Жаңашыл экспериментшiл мүғалiмдердiң идеаларын  сабақ үстiнде шығармашылық пайдалану    оқыту процесiн жақсартудың шешушi жолдарынң бiрi.

Оқыту процесiн терең әрi берiк, дәл бiлiм алу таным жолындағы  оқушылардың қимылына байланысты. Оқыту процесi – бұл мұғалiм мен оқушылардың мақсатқа бағытталған өзара әрекеттесiнiң барысында шәкiрттерге бiлiм беру мiндеттерiн шешу. Оқыту      процесiнiң тұтас педагогикалық процесiнiң  бiр бөлiгi.

Оқыту процесiнде оқушылардың ақыл-ойы дамиды, танымы, практикалық iскерлiгi және дағдысы қалыптасды. Оқыту процесiн басқару үшiн оның жүйесiн, қүрылымын, бөлiктерiн және заңдылықтарын, олардың өзара байланысын жете бiлу керек. Оқыту процесiнi жүйе ретiнде қарастырылады, ол өзiнiң белгiлi құрылымы және бөлiктерiмен сипатталады. Олар:

  1. Ғылыми бiлiмнiң, iскерлiктiң және дағдының жүйесi (бiлiм беру мазмүны)
  2. мүғалiм, оынң өмiрге , ғылымға көзқарасы және оқушылармен қарым-қатынасы (сабақ беру)
  3. оқушылар сынып үжымы (оқу iс-әрекетi),
  4. оқыту әдiстерi
  5. оқытудың материалдарық қүралдары: дидактикалық және оқытудың техникалық қүралдары.
  6. Оқыту нәтижелерi.

Бiлiм адамзаттың жинақтаған тәжiриесi, заттар мен қүбылыстарды, табиғат пен қоғам заңдарын тану нәтижеi. Бiлiмдi жеке адамның игiлiгiне айналдыру үшiн,  оны ойлау операциясы – талдау,  синтездеу, салыстыру, жiктеу,және жинақтау арқылы терең үғыну қажет. Оқушы ойлау операциясына сүйсiнiп, өз бiлiмiн шындыққа айналдырады. Бұл дамыта оқытудың негiзгi ережесi, яғни оқушылардың таным iс-әрекетiн дамыту, оларды өз бiтмен iзденуге, зерттей бiлуге және жаңа бiлiмдi еркiн игеруге үйрету.

 ²даму ұғымы философиялық сөздiкте  … мөлшерлiк өзгерiстердiң белгiлi бiр өлшем шегiнен шығып, сапалық өзгерiстерге айналуы²,-деп түсiндiрiледi. Дидактика заңы бойынша кез-келген құбылыс өзiнiң жеткен дәрежесiне қанаттанып түрып қалмай, оларды жоққа шығар арқылы жаңа сапаға көшедi.терiстеу – дамудың қозғаушы күшi. Терiстеу белгiлi бiрзат пен қүбылыстың қайшылықтарын ашу, олардың шешу жолдары анықтау, жаңа сапаның болуына мүмкiндiк туғызу. ғылымға зерттеулерi баланың даму процесiне 3 түрлi күш пен үш түрлi фактордың қатысатындығын дәлелдейдi.    

Олар:

  1. биологиялық фактор.

Бұл ата-аналардан ауысқан, туа бiттi және өмiр сүру барысында қабылданған дененiң барлық мүшелерiнiң , оның  барлық жүйесi қүбылыстарының ерекшелiгiн бiлдiретiн, бала ағзасынынң қоршаған ортамен қарым қатынасының нәтижесi

  1. әлеуметтiк фактор

бүл бала өмiр сүретiн орта ең алдымен адамдарды ңортасы. Бүл сондай-ақ баламен қарым  қатынас жасайтын адамдардың сипаттары, мiнез- қүлық және ақыл-ой бейнелерi, олардың мүдделерi мен пiкiрмлерi, iстерi мен сөздерi, талаптары мен дағдылары, үмтылыстары, яғни өсiп дамитын рухани орта.

3.баланың  өз белсендiлiгi

Даму процесiне әсер ететiн бұл үшiншi күш болып саналады. Оқитын пән қандай да жаңа, бағалыболмасын, мүғалiмнiң шеберлiгi қаншама жоғары болмасыз, егер мүғалiм баланың өз белсендiлiгiн туғыза аламаса, оған үсынылған iс пен еңбек те баланың әрекетке қатысуы әрекет күткен нәтиже бермейдi. Баланың ағзасы ретiнде дамуы мен жеке бас ретiнде қалыптасуы белсендiлiк арқылы жүзеге асады.

Баланың даму процесi , оның қоғамның белсендi де пайдалы мүшесi, азамат ретiнде қалыптасуы, осы үш фактордың қаысуымен қамтамасыз етiледi. Ең бастысы осы факторлардың бiр де бiрi, қандай да бiр көлемiне келген болса, да басқа екеуiнен ерекшеленiп жеке әсер ете алмайды. Барлық iс осы үш басты күштiң өзара әрекет етуiнде .

Оқыту мен дамыту арасында тығыз байланыс бар екенiн психология ғылымы жеткiлiктi дәрежеде дәлелдеп бердi деп айтуға болады. Бүл мәселенi түбегейлi зертеп, бала дамуындағы оқытудың ролiн алар орнын анықтаған көрнектi психолог Л.С.Выгодский.

Ол дамуды оқытумен тең , керiсiнеш оқу мен даму екi бөлек процесс деген көзқарастарды қатты сынға алды. Ең алғашқы рет бала дамуының тмендегiдей екi аймағы болатындығы жайлы теория қүрылды.

  1. бала дамуының жақын аймағы – баланың тек үлкендердiң көмегi арқылы атқара алатын iстерi.
  2. Бала дамауының қол жеткен аймағы – баланың үлкендердiң көмегiнсiз iстей алатын iстерi.

Баланың дамуы бiрiншi аймақты меңгеру арқылы жүзеге асады. Дамудың қол жеткен аймағы жақын аймақпен өзара қызметтесе отырып, оны игерген кезде дамуға өрiс ашылады. Бүдан әрi психиканың бүкiл саласынның қалыптасуы, адамның белсендi қызметiн өрiстетуi мүмкiн болады. Бұл процесте олбiр жағынан өзiнiң iскерлiгi мен қабылетiн нығайтын жетiлдiредi, жаңа дағдыларды игередi, екiншi жағынан материалдық және рухани байлықтар жасап, осы арқылы адамзат мәдениетiне өз үлесiн қосады. Баланың потенциалдық мүмкiндiктерi неғүрлым жан-жақты үйлесiмдi, толығырақ дамыса, есейген кезде, оның қызметi соғүрлым мазмұнды, жан-жақты, табысты болады. Оны жүзеге асырудың жолдарын ол соғүрлым серпiндi меңгерiп, жаңғырта алады. Демек , шын мәнiндегi – ертеңгі күнге меңзеу орын алады.

Ғалым психологтар Л.В. Зайцев, А.А. Люблинская, В.В.Давыдов, Д.Б.Эльконин, зертханаларында бастауыш мектепте оқытудың мазмұны мен сипатын өзгертуге арналған зерттеулер жасады. С.Л.Рубинштейн, Е.Н.Кабанова –Меллер және басқалар өз зерттеулерiнде оқыту дамудың негiзгi алғы шарты екенiн дәлелдедi.

И.Я.Лерненр ²даму деген ұғымды педагогикалық заңдылықтарға негiздей отырып,, адамның әртүрлi қиындықтарға мәселелердi шеше бiлуге дайындығы деп түсiндiредi. Мұндай анықтама интеллектуалдық iс-әрекеттiжоғары орынға шығарады. Мәселе қаншылықты күрделi болса, оны шешуге жұмсалатн оқыл-ой қызметi десоншалықты кең, аумақты демек даму деңгейi де жоғары болады. Осы мәселе төңiрегiнде еңбертер жазған әртүрлi авторлар оқушының дамуының белгiлерiн атап көрсетедi. Мысал: П.П.Блонский бүған индевиддiң абстрактiден нақтыға және керiсiнше нақтыдан абстарктiгiе қарай қозғалыс жасай алу қабiлетiн жатқызса, Д.Н. Богаявленский және Н.А.Менчинская – оқ алуды яғни қысқа мерзiмде жоғары үлгерiмге жетудi, Н.Д.Левитов оқу материалын жылдам меңгеру өз бетiнше жаңа мысалдар қүрастыру негiзгiнi  және көмекшiнi анықтай бiлу, оқиғаға, қүбылысқа, дүры баға бере  бiлу дамдысын жатқызған.

Л.В. Зайков ақыл-ой қызметiнiң төөменедегiде көресткiштерi дамуды iске асырады деп есептейдi. Олоар байқампаздық, өз ойын еркiн жеткiзе бiлу, практикалық iс әрекеттер атқара бiлу.

В.В. Давыдов ақыл ойдың дамудың көрсеткiшi ретiнде жинақтай, қорытындылай алу дағдысын есептейдi.

Тұтас алғанда барлық авторлардың даму туралы ойларын оқыту барысыныда баланың психикалқы жаңа сапалық деңгейге көтерiлуi дегенге келiп саяды және оның басты шарты ретiнде әрекет алынады.

80- жылдардың аяғында қазақстанның  қоғамдық саяси өмiрiндегi болған  өзгерiстер оқыту, тәриелеу, iсiне  де жаңалықтар енгiзiп, жаңа леп  әкелдi. Респубилка мектептерiндегi оқыту жаңадан жазылған төл  оқулықттар, жаңа бағдарламын негiзiнде  жүргiзiлiп, бiлiмнiң әлемтiк стандартқа  сай болуы қарастырылды.

 Оқытудың жаңа технологиялары  кеңiнен енгiзiле бастады. °сiресе  халықтың педагогиканы пайдаланып, үлттық үрдiсте тәрбиелеуде атқарылған  шаруалар ауқымы бiраз. Еелiмiз  егемендiгiн алу арқылы мүмкiн  болған жаңа буын оқулықтарының  да ғылыми негiзгi ретiнде дамыта  оқыту жүйесi алынып отыр.

 Оқушы қабiлеттерiн дамыту, талантты  балалардың талабын үшқырлау  мақсатында ашылып, жүмыс iстеп жатқан  жаңа үлгiдегi меңей, гимназия сияқты  мектептердi заман талабы өмiрге  келтiрдi. Бүл мектептерде оқушылар  қабiлеттерiне, қызығушылықтарына  қарай  лайықталынып жасалған арнайы  бағдарламалармен оқытылады. Жалпы  бiлiм берiлетiн мектептерге қарағанада  жаңа үлгiдегi мектептерде пәрдер  көбiрек, олардың балалардың талантын, дарынын ашуға мүмкiндiгi де мол.

Бастауыш сынып оқушыларының танымдық қызығушылығын дамытудың негiзгi факторы олардың бiлiмi мен дағдыларының дәрежесi ғана емес, сонымен қатар, баланың маңызды психикалық қызметтерiн, ақыл-ой жүмысысының тәсiлдерiн қалыптастыруға мүмкiндiк беретiн оқу процесiн жолға қою керектiгi саналады. Оқушының шығармашылқ қабiлетi де, оның ойлауы мен практикалық әрекеттерi арқылы ғана дамыди. Ойлауға үйрететiн сабақтарды дамыта оқыту сабақтары деп бiлемiз.

Дамыта оқытуды үйымдастыру, балаға ақыл-ой әрекетiн меңгеруге жағдай жасау деп қарастыру керек. Дамыта оқыту сабақтағы еркше ақуал мүғалiммен оқушы арасындағы ерекше қарым-қатынас. Мүғалiм бүл жағдайда дайын бiлмдi түсiндiрiп қоюшы , бақылаушы, бағалаушы ғана емес, танымдық iс-әрекеттiк үйымдастыратын үжымдық iстердiң үйытқысы. Тек осындай оқыту ғана баланың интеллектiсiнiң көзiн ашып, шығармашылығын дамытады.

Дамыта оқыту идеясының үзақ тарихы бар. Ерте кезеден бастап ақ ойшылдық бiлiм мен ақыл-ой тәрбиеснiң арақытанасын, олардың бала дамуына әсерiн зерттей бастаған. Бiзге белгелi алғашқы дидактирадың бiрi Квинтилиан мектеп алдына баланың қабiлеттерiне ақыллының қасиеттерiне , мiнез-қүлық ерекшелiктерiне сүйене отырып, оның ойын және тiлiнiң дамуын қамтамасыз етудi қойған.

ХҮII ғасырдағы Я.А. Каменскийдiң дидактикалық жүйесiнiң негiзгi қағидаларының бiрiнде де баланың ақыл-ой күшiн қабiлеттерiн  дамыту. Олардың бiлiмге деген қүштарлығын оятып,лаулата түседi делiнген.

И.Т: Песталоций баланың ақыл ойын, барлық қабiлет-қасиеттерiн дамыту идеясымен  арқауланған бастауышта оқыту әдiстемесiн жсауға әрекет етедi.

Дамыта оқыту үлы немiс педегогы А.Дистервергтiң әйгiлi ²немiс мүғалiмдерiнiң бiлiм беру iсiне басшылық² (руководство к образаванию немецких учителей) атты еңбегiнiң де негiзi болып табылады. Дамыта оқыту деп ол балаынң бiлi алуға әрекет етуiн үйымдастыратын оқытуды атаған. ²жаман ² мүғалiм ақықатты өзi айтып бередi, ²жақсы² мүғалiм оқушыны өзiн iзденуге жетелейдi- деген.

Информация о работе Бастауыш сыныпта дамыта оқытудың ғылыми педагогикалық негiздерi