Кіші жастағы оқушылардың шығармашылық қабілеттерін арттыру жолдары

Солтүстік Қазақстан облысы

Ақжар ауданы

Бостандық орта мектебі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

БАЯНДАМА

 

Тақырыбы:

«Кіші жастағы оқушылардың шығармашылық қабілеттерін арттыру жолдары»

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                              Орындаған: Жумажанова Д.М

 

 

 

 

Мақсаты:

Шығармашылық қабілеттер мәселесінің теориясын талдау және шығармашылық жұмыстарды практикалық жолмен меңгерту, тәжірибе үрдісінде қолдану мен шығармашылық қабілеттерді дамытудың жолдарын меңгеруге жағдай жасау.

Жоспар

І «шығармашылық» және «қабілет» дегеніміз не?

ІІ Балалардың шығармашылық қабілеттерін арттырудағы  ойын-жаттығулардың рөлі

ІІІ Рефлексиялық жұмыс.

 

«Шығармашылық» сөзінің төркіні «шығару», «ойлап табу» дегенге саяды. Демек жаңа нәрсе ойлап табу, сол арқылы жетістікке қол жеткізу деп  түсіну керек. Философиялық  сөздікте «шығармашылық – қайталанбайтын, тарихи қоғамдық мәні бар, жоғары сатыдағы жаңалық ашатын іс-әрекет» деп түсіндіріледі. Көрнекті психолог Л.Выготский «шығармашылық» деп жаңадан ашатын әрекетті атаған. Ал осы мәселені терең зерттеген  психологтердің бірі Я.Пономарев оны «даму» ұғымымен  қатар қояды. Өйткені, әрбір жаңалық, әсіресе, интеллектуалдық тұрғыда болса, ол баланың психикасын жаңа сапалық деңгейге көтереді деп есептейді. Бұл пікір бүгінгі педагогиканың талаптарына сәйкес келетіндіктен көңілге қонымды.

Шығармашылық жайында жазылған еңбектерді талдай келе, мынадай қорытынды шығаруға болады. Шығармашылық - өте күрделі психологиялық үрдіс.Ол адамға ғана тән. Шығармашылық – адамның мақсатты ісіне жету жолындағы талаптануы мен талпынысынан, жігері мен сабырынан, сұранысы мен ізденісінен түзіліп, ақыл ойы мен сезімінің, қиялының ерекше бітімінен көрінеді. Шығармашылық адамның өмір шындығында өзін-өзі тануға ұмтылуы, ізденуі. Өмірде дұрыс жол табу үшін адам дұрыс ой түйіп, өздігінен сапалы дәлелді шешімдер қабылдай білуге үйренуі керек. Адам бойындағы қабілеттердің өшуіне жол бермей рухани күшін үнемі нығайтып отыру керек. Бұл өзін-өзі табуына көмектеседі.

Шығармашылықтың екі түрі:

1.Объективті – ғылымда, зерттеулерде бұрын болмаған жаңалық болып табылатындығымен сипатталады.

2.Субъективті - өзі және қоршаған адамдар үшін жаңалық болып табылатындығымен сипатталады.

Дарынды балалардың 6+ категориялық ерекшелігі.

1. Интеллектуалдық аймақ- ойлау қырағылығы, байқағыштығы, есте сақтау, жан-жақты білімпаздығы,кез келген есепті шығарады.
2. Академиалық жетістігі:

 Оқу сабақтарын  алады, көпке дейін көңілінде  сақтайды, символ,әріп, сөздерді есте  сақтайды. Математика есептеуге  құмарлық,өлшеу, математикалық сан, символдар тез есіне сақтайды.

3. Шығармашылық (  креативность) өзін қызықтыратын нәрсеге, өзінше талдау жасайды. Материалдарды қолданып,өзі құрастырып шығарады.
4. Қарым-қатынас және лидерлік ерекшелік

Жаңа жағдайға тез бейімделеді, ойын кездерінде өз серігін таңдайды, үлкендер және балалармен тез тіл табысады. Балалардан көмек, ақыл-кеңес сұрайды.

5. Шығармашылығы қызмет аймағы.

Бейнелеу өнері: визуалды ақпаратқа үлкен қызуғышылығы пайда болады,                                              суретпен  айналысады, суреттер композициясын құрастырады.

6. Двигателді аймақ.

 Көру  координа-ы жоғы, қимылды жақсы  көреді, тез, баяу қозғалу.

 

Қабілет дегеніміз не?

Қабілеттер – балалардың жеке қасиеттерінің мәселесі. Қабілеттердің туа бітетін нышандары болады, олар өмір сүру барысында дамып отырады. Қабілет дәрежесі әр адамда әр түрлі деңгейде  болады, ол әрекеттен байқалып, сол әрекет арқылы дамып отырады. Қабілет әрекеттің белгілі бір түрімен  айналысуға мүмкіндік беретін бейімділіктен байқалады.

Оқушылардың шығармашылық қабілетін танып білу, дамыту үшін:

1) балалардың қабілет деңгейі, құрылымы  әр алуан болатынын ескеру  керек. Оны анықтауға психологиялық  тестілер, зерттеу, бақылау, дамыту  жұмыстары көмектеседі; 2) әр адам  қабілеттің бірнеше түрі болатынын  ескере отырып, баланың жетекші  қабілетін анықтап, арнаулы жаттығу  жұмыстарын  жүргізе білген жөн. Психолгтер қабілеттің 2 түрін белгілейді:

1. репродуктивті – іс-әрекетті, білімді берілген үлгіде қабылдайды.
2. шығармашылық – жаңа ойлап табуға қабілеттер деңгейі.

Шығармашылық жұмыстарды ұйымдастыруда мұғалімнің міндеттері:

• мұғалім ең алдымен, сыныпта шығармашылық көңіл-күй тудыру үшін баланың назарын бір нәрсеге бағыттауы керек. Яғни, оқушылардың назарын шығармашылық арнаға бұру үшін үнемі шығармашылық тарсырма – міндеттер, жаттығу, ойын түрлерін ұсынған жөн;
• әрбір шығармашылық тапсырманы оқушыға ұсынудың жолын, әдіс-тәсілін білу керек;
• шығармашылық ой»ын-тапсырмалардың мазмұны жеткіншектердің жас ерекшеліктеріне, қызығушылығына үйлесуі керек;
• тапсырма- міндетпен танысқаннан кейін ғана бала жұмысқа кіріседі.

Шығармашылық жұмысты өткізу барысында мұғалімнің міндет:

• бала белгілі бір көркемдік шешім тауып, өз туындысын ұтымды аяқтап                                     шыққанға дейін оны назардан тыс қалдырмау, үнемі шығармашылық бағыт-бағдар беріп отыру;
• шығармашылықпен жеке – дара оқушы ғана емес, сыныптың барлық балалары ойласуы үшін жағдай жасау, мүмкіндік туғызу;
• шығармашылық үшін психологиялық қауіпсіздік, еркіндік, ашықтықты қамтамасыз ету;