Лабораторные по устройству автомобиля

 

16 сурет – ЗИЛ-131 автомобильдің  тежегіш тұрқасы

 

 

4 кесте 

Ақаулықтар	Ақаулық себебі	Түзеу жолы
1	2	3
Түзу жүрудің тұрақсыздығы	Алдынғы дөңгелектердің конус подшипниктердегі үлкен саңылау; дөңгелектердегі ауа қысымның сәйкес еместігі; дөңгелектер жүруінің сүйірленунің бұзылуы; алдынғы мостың үнемі қосылуы; көліктің артқы дөңгелектерінің балондағы стрелкасы айналу жағына қарай теңгермеуі; тежегіштің дұрыс реттемеуі.	Конустік подшипниктердегі саңылауды жою; жобаларға сай дөңгелектердің шиналарындағы ауа қысымын реттеу; алдынғы дөңгелектер сүйірленуің реттеу; алдынғы мосты өте сирек қосу; үлестіру каробкасының механизімін реттеу; көлік дөңғелектерін қалыптастыру.
Артқы дөңгелектер шинасының тез тозуы	Қысымның нормаға сай  еместігі жүктің көп болу, тез жылдамдықпен түзу емес жолмен жүру дөңгелектердің жиі тайғанақтауы	Керек нормаларға сай дөңгелектер шиналарында ауа қысымын нормалау шиналар тозуына жол бермеу, жолға қарай жылдамдықты реттеу, ал артқы дөңгелектерді айналу    бағытына дұрыс орналастыру орында айналуына жол бермеу, тежегішті реттеу
Универсалды тарту тракторының  артқы дөңгелектері. Бір орында айналғанда алдынғы белдік автоматы қосылмайды	Бос жүру муфтасының сыртқы обоймасының ластануы үлестіру каробкасының тарту тягасының бұзылуы; механизм серіппенің бұзылуы; сақтандыру муфтасы  әрекетінің бұзылуы	Бос жүру муфтасының шешу, детальдарды беру каробкасының тартылуын реттеу, қысу механизмінің серіппелерін ауыстыру, сақтау муфтасын реттеу 70Н*м тарту
Рөль дөңгелегінің еркін  жүруінің артуы	Алдынғы дөңгелектер  подшипниктері саңылауының ұлғаю. Руль шарнир тягасының саңылауының  ұлғаю. Шошақ червяк подшипниктің секторымен байланысу рычагтарының әлсіз тартылуы	Алдынғы дөңгелектердің коникалық подшипниктер саңылауларын реттеу, тіркеу, сектор ролик, сошка, сектор немесе бұрылу рычагтарының бекіту гайкаларын тарту
4 кестенің жалғасы
1	2	3
Рөль дөңгелегіне күштің түсуі	Гидравликалық күшейткіштің клапаның реттеуінің бұзылуы. Майдын аз болуына қысымның азаю. Гидрожүйесіне  ауаның болуы. Майдың насостан ағыуы	Гидрокүшейткіш клапандарды  реттеу; гидрожүйеде майдың қысымын  қалыпқа жеткізу үшін майды құю; герметикалық емес орынды табу және жою; керек болса насосты ауыстыру
Рөль дөңгелегінің еркін  жүрісінің ұлғаю	Руль шарнир тягасының  саңылауының ұлғаю. Алдынғы дөңгелектер  подшипниктерінің саңылауларының ұлғаю. Шошақ червяк подшипниктің сектормен  байланысу рычагтарының әлсіз тартылуы	Алдынғы дөңгелектердің конустік подшипниктер саңылауларын реттеу; червяк валының подшипнигің реттеу; сошканы бекітетін гайканы тарту
Дөңгелектердің тежелу қыймылы бір уақытта болмауы	Тежегіш механизмінің және жетектерінің реттелуінің бұзылуы; құбырдың немесе шлангінің ішінің кірленуі; құбырдың сынуы	Тежегіш механизмдерді  мен жетекті реттеу; құбырды және шлангтерді қысылған ауамен тазарту, керек  болса оларды түзүлерге ауыстыру
Дөңгелектердің өзіндік  тежелуі	Тежелу кранның ретінің  бұзылуы; тежегіштің клапандарының астына кірдің түсіу немесе тежегіш кранның штогінің жүруінің бүзылуы	Кран штоктарының жолағын  реттеу; клапанның астына түскен кірді  тазалау
Жүйеде ауа қысымы жоқ	Пневматикалық жүйеден   ауа   шығуы; компрессорлардың клапандарының        өз үяларына тығыз жатпауы компрессор плунжерлердің жүктен ары құрылымының тоқтауы	Жүйеде ауа  шығуын табу, жою; шеберханада компрессор клапандарын  тарту, жүктен арылу құрылымының бөліктерін жуу.
4 кестенің жалғасы
1	2	3
Жүйеде ауа қысымы 1,05 МПа асады	Сақтандыру  клапан бұзылуы	Сақтық клапанның реттеу, жаңаға ауыстыру
Жүйеде ауа қысымының жіберуі 0,75 немесе 0,6 МПа	Компрессордың қысымды азатқыш плунжері істемейді (қысым 0,75 МПа жоғары)	Жүктен арылу қүрылым  беліктерін жуу, қысым реттеуішін жөндеу

 

Орындаған жұмыс есебі: қысқаша ЛХТ-55 (ТДТ-55А), МТЗ-80 (МТЗ-82) тракторлардың жүру жүйесін жазу; шынжыртабан лентасының бос болмауын байқау керек; рөль дөңгелегінің еркін жүрісін, тежеушін реттеу.

 

                       Бақылау сұрақтары

 

1. ЛХТ-55 (ТДТ-55А) трактор рама құрылымы жөнінде айту.

2. ЛХТ -55 (ТДТ-55А) трактор ілгіші қандай негізгі бөлімдерден тұрады?

3. «Белорусь» тракторының алдынғы өсі қалай жасалған? 
4. МТЗ-80 (МТЗ-82) тракторының артқы белдігі қалай жасалған?

5. МТЗ-80 (МТЗ-82) трактор рөл басқару құрылымы мен жүмыс принципі туралы айтыныз.

6. Екі өсті көлік рөлдін басқару құрылымы мен принципі туралы айтыныз?

7. Көлік тежегіш жүйесінің негізігі бөліктерін атаныздар.

8. 3ИЛ-131 көлігінің тежегіш жүйесі қалай құрылған?

9. Трактор мен көліктер басқару жүйесі мен жүру бөлімдегі мүмкін ақаулар туралы айту, жою жолдары?

 

 

№ 5 Зертханалық жұмыс. Түп қопарғыш жер қазу, жол көліктері және орманды тазалайтын агрегаттар

 

5.1 Жұмыс мақсаты

Түп қопарғыш орманды тазалайтын көліктердің, жер игеру мен жол көліктерінің жалпы құрылыспен танысу, және жер игеру жұмыстары кезінде негізгі мәліметтер мен жұмыс операциялармен танысу.

 

5.1.1 Жұмыс орнының  құрал-жабдықтары: полигон, техника сақтау орны, жер қазу-жинастыру МП-7А машинасы, орман жолдарын тазалау көлігі МРП-2А (КМ-1), бұрылатын және бұрылмайтын аударма бульдозерлер, ДЗ-20А скрепер, толық бұрылу экскаваторы ЭО-6112 Б, жол қазушылар ЛКН-600 және КЛН-1,2, тырналар, тырнауыштар универсалды итергіш рама, автогрейдер, оқу плакаттары.

Жұмыс барысы: екінші окулықтың 1 – 3 параграфынан, 1 бөлімінен МП - 7А қызушы-жинаушының жалпы құрылымы мен танысу, МРП - 2А (КМ –

 

1) жол тазалау көліктері,  экскаваторлар, жол қазулар, ЛКН  - 600 және КЛН -1,2 бульдозер, скрепер, грейдер; Осы техникалардын жасайтын жұмыстар түрлері мен сызбаларымен танысу.

 

5.2 МП-7А Түп қопарғыш-жинағыш

Аспалы жабдық: итеру рамасындағы бекітелген тістері бар итергіш, тракторды жүру итергіштермен құрал жабдықты көліктік түрге айналдыру гидр кезінде түсіру бұрылысының гидроцилиндрлері.

Түп қазу тістер арқылы жүргізіледі ал, өсімдікпен шағын 
ормандарда қазуда кесілген өсімдіктерден тазалау керек, түсіргіш жақтарына екі тісі бар арнайы кеңеткіштерді тіркейді. Үлкен түбірлерді кесу үшін трактордың артына түбір кесетін пышақ тіркейді.

 

5.3 Жолақ тазалағыш машина МРП-21 (түп қопарғыш машинасы КМ-1А)

Аспалы құрал жабдығын қарау: сына түріндегі аударғыш кескен қалдықтардан жолдарды тазарту кезінде  тереңдікте жүруді қамтамасыз ететін түсіргіш тұрақтылығын қамтамасыз етеді.

Түп қопарғыш құрылысын анықтау: қазу тістері, вал, гидравлика цилиндрлері жұмысқа айналдыру рычагтары, гидравликалық цилиндрларды басқару және олардың бекітілуі, сонымен бірге тракторге тіркеу, кранштейн бекітулері, көліктін жағдайға түсіру және жұмыс күйіне түсіру мүмкіндігі. МРП- 2А - көлігіне аспалы тягамен қысқарту және ұзарту           мүмкіндігіне аса назар аудару керек. Жоғарғы тягамен алдына қарай бұрылғанда ұзартылады. Жоғарыда аталған реттегіштер өндірістік жағдайда жасалады.

 

5.4 ДЗ-20 А скрепері

Скрепердің негізгі  бөліктері (жинау бөліктері); алдынғы және артқы рамалар өзара топса арқалы гидравликалы цилиндрмен бекітілген; жүріс құрал-жабдықтары; ковш (7м³) және оның жұмыс істейтін гидравликалық жетегі. Қамту ені 2,65м, тереңдету мен жер түсіруі еріксіз. Студенттер технологиялық ықшам сызбаларын білу керек.

 

5.5 Толықбұрышты  экскаватор ЭО-6112 Б

Негізгі тараптары (құрылу бірліктері); шынжырлы жүрісі, бұрылы платформасы, ауыстыратын жұмыс құрал жабдығы. Студенттер платформаның толық бұрылы құрылымын, қозғалтқыштың орналасуын және басқа механизмдердің орналасқанын қарастыру керек. Платформаға бекітілу құрылысын, сонымен бірге машинист бөлмесі мен басқару жүйесін қалай орналасқанын білу керек. Экскаватор тура күрекпен тұрған жерінен, жоғары жерді өңдейді. 1,25м³ ковшка және оның жұмыс уақытында басқаруына, платформаның бұрылуы және ұзын жолақты қазу үшін, экскаватордың тұрған жерден төмен жерді қазу үшін жасалған.

Драглайн экскаватор тұрағаның өзінен төмен жерден жерді  алу үшін, ол түзу қабырғалы котлавандарды  қазу үшін, су түбімен 9,5м тереңдіктегі гравиді алып шығару үшін пайдаланады.

 

5.6 ЛКН-600. Жолақ  қазғыш 

Жолақ қазғыштың бірлік бөлімдері мен жинаулуы; рама және аспалы-тіркеу құрал жабдығы, рычаг, жылжу кареткасы, черенкелік пышақ, апантазартқыш, апантазартқыштың рамасы, соқа тұрқы және оның пышақтары сонымен бірге жолақ және тірек шанасы.

 Жолаққазушыны орналастырумен  реттелуі: апантазартқыш орналастыру бұрышын кергіш штанганың саусақтарын алмастырумен реттеледі, биіктікті жылжымалы каретка арқылы реттейді. Шана жұмыс барысында жасалған жолақ түбінде жылжиды, құралдың тұрақты жүруін қамтамасыз етеді.

 

5.7 КЛН-1,2. Жолақ қазғыш

Аспалы құрал жабдығы: ТДТ-55А (ЛХТ-55) тракторына тіркілейтін колоннасы, фрезер барабанның жебесі мен жұмыс мүшесі.

Зерттеп білу: гидравликалық  бұрылу колоннасын жұмыс қалпына келтіру; тәрелке пышақтарын барабанның жақтарына бекітуін аса қарастыру керек. Назарды фреза құрылысына аудару керек, ол 0,75 жолақ бұрыштарының коэффициентеріне сай келеді және жолақтын екі жағын бір уақытта фезерлейді.

Жұмыс органдырының қосымша  мүшелерін қарау керек: жолақ  қазғыш арнайы ұзартқыш арқылы соңына бекітілген өсімдік кесу ротор құрылысын, тегіс пышақтардың жұмыс уақытында, диаметрі 15 см ағаштарды кесетін көру керек.

 

5.8 Автогрейдер

Грейдердің негізгі  бөлімдері мен жинақталу бірліктері: рама, қопсырқтыш, бульдозер қайтармасы; негізгі қайтарғыш, бұрылу дөңгелек рамасы, бұрылу дөңгелегі. Жұмыс механизмдеріне аса назар аудару қажет, олар қозғалтқышпен, тіркеуден, жылжытудағы алмастыру каробкалары, кардан валдары мен гидравликалық цилиндрлерден тұрады. Әр түрлі жұмыстар орындағанда. Автогрейдер жүру бөлімі құрылымын білу керек. Жинақталу бірліктері мен бөлікртердің қармым-қатынасын. Көлденең беттегі негізгі түсіргіш бұрылысы тура өсте оның бұрылу дөңгелегінің айналуы арқылы іске асады, ол тік тяга арқылы рамамын сол немесе оң шеттерінің көтерілуі немесе түсірілуі бақылайды.

Тік өс айналасында тарту рамасының бұрылуы негізгі түсіргішті жан жаққа шығаруға мүмкіндігін береді. Косогорлы жұмыста автогрейдердің тұрақтылығы үшін оның  алдыңғы дөңгелектері алдынғы өске қарама–қарсы  бұрылуы мүмкін. Жер үстін кесуде жұмыс бабында жан жақты жолдан жердің кесіп, оны жолдың ортасына әкелу болып табылады.Кесуде жердің қиыныны байланысты пышақты ұстау бұрышының 30 дан 600 дейін көтеруге болады. Сыртқы қисықтарға жол бермеу үшін арнайы қиылыстар бекітіледі. Автогрейдер жылдамдығын 0,8-14 с/м дейін ауыстыруға болады.

Жұмыс есебі: қозушы бульдозермен, грейдермен, скрепермен жасалған жұмыстар сызбаларын сызу, ордалу технолгиясын көрсету.

 

                     Бақылау сұрақтары

 

1. Қазушы жинаушы МП-7А қандай негізгі бөліктер мен механизмдерден тұрады?
2. Бұрылу түсіргіші бар  бульдозер құрылысы жөнінде айтыңыз?
3. ДЗ-20А скрепер негізгі механизмдері мен бөліктері туралы айтыңыз?
4. Толық бұрылу экватор ЭО-6112Б негізгі механизмдері мен бөлімдерін ата?
5. Жолақ қозушы ЛКН-600 құрылымы жөнінде айтыңыз?
6. КЛН-1,2 жолақ құрылымы жұмыс құрылымы туралы айтыңыз?
7. Автогрейдер қандай негізгі механизмдерден тұрады?

 

 

 

 

№ 6 Зертханалық жұмыс. Су бүркіткіш, тозандатқыш және аэрозол генераторлары

 

6.1 Жұмыс мақсаты

ОРР-1, ОМР-2 және ОН-400 су бүркіткіш, ОРВ-1 және ОШУ-SОА тозандатқышы, РАА-1, ЛАГО-У аэрозолды генераторлар, орман химиялық агрегатары АЛХ-2 жұмысқа дайындықтарын, реттелуін, құрылымын білу; су тозандатқыш бүркіткіш және аэрозолды генераторлардың түзу еместігімен танысу, олардың себептері мен жою жолдарын білу.

 Жұмыс орнының құрал-жабдықтары: алаң. Орманды қорғауға арналған аппараттар саймандар мен плакаттар. 3-ші оқулықтың  1-3 параграфынан екінші бөлімін оқу; көліктердің және орманды химиялық сақтау құралдардың дайындығын, жұмысын, құрылымын білу.

 

 6.2 ОРР-1 Иыққа асатын бүркіткіш

Бүркіткіштің негізгі жинақтау бірліктері мен бөлімдерін құрастыруын байқау: бак, оның түбі, қолмен жұмыс істейтін тұтқасы бар поршен насосы, брандспойт, белбеулері мен артқы жастық.

 Шашу жұмысын білу: насос тұтқасын басқанда: поршен төмен түсіп жоғарғы жағы босайды. Ол жоғары көтерілгенде, цилиндрде сұйық жиналады, бұнда сұйықтық манжетаті сығады және бактан цилиндрге түседі. Поршеннің астына түсуінде цилиндрді толтырған сұйықтық қысыммен 11, шарик клапанын ашады, көтеріліп қалпақтағы ауаны қысады. Ауа қысыммен сұйықтық трубкадан шығарылып шлангадан брандспойтқа жақындап, ұзындыққа шашушы арқылы шашылады.

 

6.3 ОМР-2  Ұсақ тамшыларды бүркіткіш

Бүркіткіштің негізгі жинақталу бірліктері: «Дружба-4» мотокескіштен алынған қозғалтқыш, рама, желдеткіш және шашушы құрылым.

Бүркіткіш жұмысы: желдеткіш дөңгелегін қозғалтқыш айналдырады, бұнда ауа желдеткіштерден майысқақ шлангқа келіп шашушы  тұрқысына және 1 уақытта трубка арқылы ерітіндісі бар бакқа түседі. Ауа қысымы көтерілу нәтижесінде бактағы ерітінді шашуға барады. Бүркіткіштен ұшқан сұйықтықты желдеткіштің ауа желі жиі тамшыларға бөліп, бұл сұйықтықтың өз мөлшерін ұзақтыққа шашады. Шашу ұзындығы 11 м дейін.

                                          

 

1-клапан, 2, 8, 14, 15, 16, 20 и  23-түтік, 3- резервуар, 4-эжектор, 5- сөндіруші, 6-қақпақ, 7-ағызу фильтрі, 9-деңгей көрсеткіші, 10-басқару пульті, 11-жоғары қысым түтігі, 12-манометр, 13-бөлінетін демпфер құрылысы, 17-штанга, 18-насос, 19-сақтандыру клапаны, 21-сору фильтрі, 22-гидроараластырғыш, 24-тұрқы.

 

17 сурет  ОН-400 шашушы  технологиялық сызбасы.

  

6.4 Әмбебап аспалы бүркіткіш ОНН-400

Бүркіткіштің негізгі бөлімдері (жинақталу бірліктері) рама, бак, насос, фильтрі бар сору түтігі, басқару пульті, эжектор, шашушылары бар штанга, брандспойт және байланыстыру түтігі.