Желілік технологияның болашағы

 

 

Жоспар:

Кіріспе

1. Желі. Оның типтері
2. Желілік технологиялар
3. Желілік техникалық құралдар
4. Серверлер. Клиент сервер
5. Қолдану технологиялары

Пайдаланған әдебиеттер тізімі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

КІРІСПЕ 

 

 Жергілікті желі соңғы  кезде компьютердің сәнді қосымшасынан  бірден көп компьютері бар кез келген компанияның міндетті әрі өте қажетті құралына айналды. Аппаратуралар мен программалық құралдардың жетілуі қарапайым желіні кез-келген қолданушы орната алатын және қолдана алатын дәрежеге жеткізді. Сондай-ақ, желі ортасын орнату мен осы ортада жұмыс істеу және оған қызмет көрсету мүмкіндіктері толық әрі түсінікті тілде жазылған әдебиеттердің көптігі, Wіndows жүйелік ортасында желіде жұмыс істеу мүмкіндіктерінің дамыған әрі қарапайым болуы да бұл мәселенің тез шешімін табуға әкеп соқты. Бұрын тек арнайы дайындығы бар, таңдаулы мамандар ғана желі мүмкіндіктерін пайдалана алса, қазір кез-келген қолданушының қолынан келеді.

 Бірақ кейбір қолданушылар  көп таралған әдебиеттерде қарастырылған  желі мүмкіндіктері туралы мәліметпен  шектеле алмайды. Оларға желі  адаптерін компьютерге қосу, адаптер  мен концентраторды кабель арқылы  жалғау немесе дискілерді бірігіп  жұмыс істеуге мүмкіндік беретін  программаны іске қосу жеткіліксіз.  Олар желі қондырғыларының қалай  өзара байланысатынын, қандай алгоритм  қолданатынын, бір-бірінен айырмашылықтарын  да білгісі келеді. Жоғары немесе  орта арнайы техникалық білімі  бар мамандар желі технологиясының  негізін де білгісі келетіні  таң қалатын жағдай емес.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

    

Желілік технологияның  болашағы

 Желі — бұл мәліметтерді жіберу және өңдеу құрылғылармен құрылған объектілердің жиынтығы. Стандарттау бойынша халықаралық ұйым,   есептеуіш желіні  бірінен кейін бірі бит жүйесіне келетін тәуелсіз құрылғылармен өзара байланысқан ақпарат жіберуді анықтады.

Жоғарыда жазылғандарға  байланысты, ОЖ–нi шығару әрбiр инженердiң  қолынан келе бермейдi дегiм келедi. Осылай Дэвид Н. Катлердiң арқасынды  ОЖ-ң жаңа технологиясы (NT) дүниеге  келдi.

Негізі "компьютерлі желі" сөзі емес, "локальды желі" деген түсінік қолданылады. Бұл атау компьютерлік желілер, локальды типті болуына байланысты.

Компьютерлі желілер типі 

Масштабы бойынша желілік  байланыстар бірнеше түрге бөлінеді.  

Байланыстың қарапайым түрі РАN (Personal Area Network) деп аталады. АN "Area Network" деген ұғым. Басқа да желілерде АN аббревиатрасы осы ұғымды білдіреді. Р  "персоналды" дегенді білдіреді. Бұл тәсіл бір адамға тиесілі әр түрлі құрылғылар арасындағы мәліметтерді қосу және жіберу үшін қолданылады.

Жиі қолданылатын және кең таралған әдіс – LAN (Local Area Network). L – локальды. Локальды желі деген не? Бұндай желі бір бөлмедегі, офистағы, үйдегі  бір немесе одан да көп компьютерлердің байланысы үшін қолданылады. Сонымен қатар бұған заводтағы және сол сияқты үлкен алаңдағы байланысты қамтамасыз ететін желілер де жатады.

САN (Campus Area Network) - кампусты желі. Бір-біріне жақын орналасқан ғимараттар, үйлер, кеңселер арасындағы ақпаратты айырбастау үшін қызмет етеді.

MAN (Metropolitan Area Network) - бір немесе бірнеше қалаларда орналасқан көптеген компьютерлерді байланыстыратын үлкен желі. Осындай әдісті қалалық, мемлекеттік басқару қызметі қолданады. Мысалға, көлікті басқару немесе басқа да әлеуметтік құрылымдар. Бұл желі өзіне бірнеше локальды немесе кампусты желілерді қоса алады.

WAN (Wide Area Network) - ең үлкен желі, яғни жаһандық желі. Жер шары емес, қандай да бір географиялық район немесе аумақ. Бұндай байланыстарды  телекоммуникация қызметін ұсынатын ұйымдар қолданады.  Сонымен бірге осы байданыстарды жаһандық желілердің каналдарына интернетті орнату үшін қолданады. Бұл желілер өте үлкен және көпшілік қолданушыға арналғандықтан, жалпыға бірдей қол жетімді және ашық болып келеді. MAN - желілер сияқты, WAN желілер де өзіне кішігірім байданыстарды қосады.

Желілік технологиялар  FDDI

Желілік техникалық құралдар

Жергілікті немесе аймақты  тармақталған желілер архитектурасына  байланысты негізгі компоненттер мен  технологиялар мынадай бөліктерден  тұрады :

Ақпараттық құралдар:

-кабельдер;  
-серверлер;  
-желілік интерфейс тақшалар(NIC,Network Neterface Card);

-концентраторлар;  
-айиақтық тармақталңан желілер үшін бағдарлауыштар(маршуртизаторлар);  
-аймақтық тармақталған желілер үшін қашықтықтан қатынас құру серверлері;  
-аймақтық тармақталған желілер үшін модемдер;

Серверлер. Клиент\ сервер желісіндегі  сервер дегеніміз осы желіге қосылған басқа компьютерлер пайдалана алатын файлдар мен қолданбалы программаларды сақтауға арналған жоғары көлемді қатты  дискісі бар дербес компьютерлер болып табылады. Бұған қоса серверлерде  желілік операциялық жүйе (NOS,Network Operating System) орнатылып, ол шеткері құрылғылард(принтерлер тәрізді) да басқара алады.

Желілік интерфейс тақшалары (NIC, Nerwork Operatibg System)үстелге қойылатын  және портативті алып жүруге ыңғайлы  компьютерлерге орнатылады. Олар жергілікті желідегі басқа құрылғылармен қатынас  жүру үшін қажет. Компьютер жұмыс  өнімділігіне бірсыпыра талаптар қоятын әртүрлі дербес компьютерлерге арналған желі тақшаларының көптеген түрлері  бар. Олар мәліметтерді тасымалдау жылдамдығының  өзгеруі мен желіге қосылу тәсілдеріне  байланысты әртүрлі болып келеді.  
Модемдер жай телефон арналары арқылы Интернетке қосылып, онымен мәлімет алмасу мүмкіндігін береді. «Модем» деген сөз осы құрылғының қызметіне байланысты шыққан, ол «модулятор\демулятор» сөздерінің шыққан түрі. Модем дербес компьютерден шыққан цифрлық сигналдарды жалпы телефон арналары арқылы тасымалданатын аналогтық сигналдарға түрленеді. Ал екінші модем қабылданған сигналдарды қайтадан цифрлық формаға ауыстырады.

Файлдық сервер термині негізгі  функциясы мәліметтер файлын сақтау,басқару  және тасымалдау істерінен тұратын  арнайы компьютерге байланысты шыққан.Ол өзінде сақталатын және тасымалданатын файлдарды өңдемейді және өзгертпейді.Сервер ол файлдардың мәтінінен,немесе графикалық бейнелерден,немесе электрондық кестеден тұратын білуге тиісті емес.Жалпы  файлдық серверде монитор мен  пернелік тақта болмаса да болады.Файлдық  мәліметтердегі барлық өзгертулер клиенттік  жұмыс станцияларында жүргізіледі.Сондықтан  клиенттер серверден файлдарды  көшіріп алады да,керекті өзгерістерді жасап,нәтижесін қайтадан серверге қайтарады.Мұндай желі жұмысы – көптеген тұтынушылардың бір үлкен ортақ  базаны біріге отырып пайдалануы кезінде  өте тиімді болып табылады.Үлкен  желілерде бір мезетте бірнеше  файлдық серверлер пайдаланылуы мүмкін.

Баспа сервері желі адаптері көмегімен мәлімет тасымалдау ортасына қосылған баспа құрылғысы басқа  желі құрылығыларынан тәуелсіз,күйде  өзі жеке жұмыс жасайды.Баспа  сервері желідегі барлық серверлерден және жұмыс станцияларынан тапсырма ала отырып,олардың мәліметтерін басып шығарады.Баспа сервері  ретінде қуатты,жұмыс өнімділігі жоғары принтерлер пайдаланылады.  
Жергілікті желі ауқымды желімен өте көп мәлімет алмасатын болған жағдайда,пошталық серверлер пайдаланылады.Олар электрондық пошта мәліметтерін өңдеу үшін қолданылады.Интернет желісімен тиімді қатынас құру үшін Web-серверлер пайдаланылуы мүмкін.  
Желілік технологиялар

Ethernet– жергілікті желі  құрастыру мақсатында өте кең  тараған технология түрі.Ол ІЕЕЕ 802.3 стандартына негізделіп,мәліметтерді 10Мбит/с жылдамдықпен тасымалдап  отырады. Ethernet желісіндегі құрылғылар  желі арнасында сигналдың бар  екендігін бақылап отырады.Егер  арнаны ешбір құрылғы пайдаланбайтын  болса,онда Ethernet құрылғысы мәліметтерді  жөнелте бастайды.Бұл сегментегі  әрбір жұмыс станциясы жергілікті  желідегі мәліметтерді талдап,олардың  өзіне бағытталғанын айқындап  теріп алады.Бұл схема тұтынушылар  саны аз болып сегменттегі  тасымалданатын мәлімет мөлшері  де төмен болғанда,тиімді болып  саналады.Тұтынушылар саны ұлғайған  кезде бұл желініңжұмысы тиімсіз  бола бастайды.Мұндай жағдайды  тұтынушыларды шағын топтарға  бөліп,сегменттер санын арттыру  ең тиімді (оптимальды) тәсіл болып  табылады.Соңғы кездерде әрбір  үстелдегі компьютерлік жүйеге 10 Мбит/с жылдамдықты арнайы бөлінген  арна беру ісі қалыптасып келеді.Мұндай  тенденция онша қымбат емес Ethernet комутаторларының бар болуына байланысты қалыптасқан. Ethernet желісінде тасымалданатын пакеттер әртүрлі көлемде бола береді. Fast Ethernet желісінде ағымдағы арнаны бақылай отырып,көпарналы қатынасты жүзеге асыратын және қайшылықтарды (CSMA/CD Carrier Sense Multiple Acces with Collision Detection) айқындай алатын Ethernet технологиясы қолданылады.Бұл екі технологияларда ІЕЕЕ 802.3 стандартына тнегізделген осыған орай осы екі типтегі желілерді жасау кезінде (көбінесе) бірдей кабель типтерін,ұқсас желі құрылғыларын және біріңғай қолданбалы программаларды пайдалануға болады. Fast Ethernet желісінде мәліметтер 100Мбит/с жылдамдықпен тасымалданады,яғни Ethernet желісіне қарағанда он есе жылдам жүргізіледі.Қолданбалы программалар күрделенгенде және желідегі тұтынушылар саны артқан кезде мұндай жоғарғы өткеру мүмкіндігі қысылшаң кездерді болдырмайтын тәсілдің бірі болып табылады.  
Соңғы кездерде 10Мбит/с Ethernet және 100Мбит/с Fast Ethernet шешімдерін қатарластыра үйлестіреді қамтамасыз ететін жаңа шешім табылады.«Қос жылдамдықты» 10/100 Мбит/с Ethernet/Fast Ethernet технологиясы - желілік тақша,концентратор,коммутатор сияқты құрлғларға жоғарыдағы жылдамдықтардың (қай құрылғыларға байланысқанына байланысты) кез-келгенімен жұмыс істеуге мүмкіндік береді.10/100 Мбит/с  
Ethernet/Fast Ethernet желілік тақшасы бар дербес компьютерді 10 Мбит/с жылдамдықты концентратор портымен байланыстырғанда ол 10Мбит/с жылдамдықпен жұмыс істейді.Егер де оны 10/100 Мбит/с жылдамдықты концентратор (3 Com SuperStack II Dual Speed Hub 500 сияқты) портымен байланыстырсақ,ол автоматты түрде 100 Мбит/с жылдамдықпен жұмыс істей бастайды.Бұл тәсіл біртіндеп жоғары жұмыс өнімділігіне көшу ісін жүзеге асыра алады.Оған қоса,мұндай тәсіл серверлер мен клиенттердің желілік жабдықтарын қарапайым күйде сақтап,желілік құрылғыларын мен тасымалдау арналарының өткеру алабын өте кең пайдаланатын жаңа программаларды пайдалануға мүмкіндік береді.

Gigabit Ethernet желілері Ethernet және Fast Ethernet желілерінің ифрақұрылымымен  үйлеседі,оның үстіне олар Fast Ethernet желілеріне қарағанда 10 есе артық,яғни 1000Мбит/с жылдамдықпен жұмыс істей  алады. Gigabit Ethernet желілері негізгі  желілердің «қысылшаң» орындарын  болдырмайтын мықты шешім болып  саналады. «Қысылшаң» орындар тасымалдау  арналарының өткеру алабына сезімтал  қолданбалы программаларға байланысты  және интражелілер мен мультимедиалық  программалардың трафиктері ағынының  шамадан тыс ұлғаюына қарай  туындайды. Gigabit Ethernet желісі Ethernet және Fast Ethernet жұмыс топтарын біртіндеп  жаңа технологияға көшіру тәсілі  болып табылады.Мұндай тәсіл –  олардың жұмыстарына өте аз  әсер етіп,жоғары жұмыс өнімділігіне  тез қол жеткізу мүмкіндігі.

АТМ (Asynchronous Transfer Mode) немесе асинхронды тасымалдау режимі – бұл мәлімет алмасу үшін тұрақты ұзындықты ұялар қолданылатын коммутация технологиясы .Үлкен жылдамдықпен жұмыс істей алатын АТМ желілері біріктірілген мәлімет жиындарын – сөзді,қозғалыстағы бейнелер мен жай мәліметтерді бір арнамен тасымалдау ісін жүзеге асыра отырып,жергілікті және аймақтық тармақталған желі рөлдерін атқара алады.Бұлардың жұмысы Интернет қызметі түрлерінен айрықша құрылып, арнайы инфрақұрылымның болуын талап ететіндіктен,олар желі сегменттерін бір-бірімен біріктіріп байланыстыратын магистральдық желі ретінде қолданылады.

Сақиналық архитектура технологиясы болып саналатын және технологиялары маркерлік қатынас құруға негізделген  кумалы желі жасауды пайдаланылады.Олар сақина бойымен бір бағытта маркер деп аталатын арнайы биттер тізбегінен тұратын мәліметтердің айналып  жүруі арқылы жасалған үздіксіз тұйық  желі түрін құрайды.Маркер сақина бойымен  желідегі әрбір жұмыс станциясын айналып өтіп үздіксіз қозғалыста болады.Желідегі мәлімет жөнелтетін жұмыс станциясы  маркерге бір кадр қосып қояды, ал қалған станциялар тек маркерді ары  қарай жылжытып отырады. Token Ring желілері мәліметтерді 4 немесе 16 Мбит\с жылдамдықтармен  тасымалдап, көбінесе IBM компьютерлер3 ортасында қызмет етеді.

Желідегі компьютерлердің  саны мен көлемінен бөлек, желілер  басқа да белгілері бойынша жіктеледі. Байланыстың әр түрі қолданылады, телефон  желісінен бастап, серіктерге дейін. Сонымен қатар желілер мәліметтердің  берілу жылдамдығына байланысты да бөлінеді.

Мұндағы байланыс белгілі бір байланыс каналдары  арқылы емес, интернет берілетін каналдар негізінде іске асады. Бұл қолданушылар файл немесе басқа да мәліметтерді алмастыру үшін бірігетін виртуалды  желі. Желіге кіру немесе оны қолдану үшін арнайы бағдарламалар қолданылады. 

FDDI техрологиясы да сақиналы негізде жасалып, оптоталшықты кабельдермен жұмыс істеу үшін магистральды желілерде пайдаланылады. Бұл да Token Ring желілері тәрізді маркерді бір станциядан екінші станцияға жіберіп отырады. Token Ring технологиясынан айырмасы мұнда маркерлері қарама-қарсы бағытта қозғалыста болатын екі сақина болады.Бұл тәсіл бір сақинада үзіліс болып қалған жағдайда желінің ақаусыз қызметін ұйымдастыру мақсатынд(көбінесе оптоталшықты кабельде) жасалады. FDDI желілері мәліметтерді 100Мбит\с жылдамдықпен өте үлкен қашықтарға тасымалдау үшін қызмет етеді. Мұндағы желі сақинасы ең көп дегенде ұзындығы 100 км-ге дейінгі тұйық қашықтықты қамтиды да , жұмыс станцияларының арасы 2 км шамасында болады.  
Осы көрсетілген сақина түріндегі екі технология жаңа желілерді ұйымдастыруда АТМ және Ethernetтехнологияларының баламасы ретінде қолданылып келеді.

Желілік принтерлер

Кез келген қызмет бабында  мәтіндік құжаттарды қағазға жиі  басуға тура келеді. «Қағазсыз» технологияның  күнбе-күн іске асып жатқанына қарамастан, қағазға басылып жатқан мәліметтер көбеймесе, әзірге азайған жоқ. Егер мекемеңіздің абыройын биік ұстағыңыз  келсе, сыртқа шығатын құжаттар сапалы лазерлік принтерде басылуы шарт. Тек ішкі қарапайым құжаттар үшін ғана бірнеше жүз доллар тұратын  арзан принтерді пайдалануға  болады. Ал кей кезде түрлі түсті принтер де қажет болып қалады. Егер де баспагерлік қызметпен айналыспақ болсаңыз, онда қуатты, әрі қымбат лазерлік принтер алу керек,оның құны мың долларға жетіп артылады.  
Әрине, ірбір компьютерге қосылған қымбат лазерлік принтерлер ала беру қажет те емес шығар. Мұндай мүмкіндік кез келген фирмада бола бермейді де, сондықтан бір мекемеде әдетте бір, әрі кеткенде екі принтер ғана болады.Ал, бір принтерді бірнеше компьютерге бірден қалай жасауға болады екен?  
Мұның бірнеше тәсілі бар. Біріншіден, көп мүмкіндікті ауыстырып қосқыш тетік сатып алуға болады, ол бір жағынан принтерге , екінші жағынан бірнеше компьютерге бірдей жалғанады. (28.3-сурет). Ал, егер компьютерлер бірнеше бөлмелнрде немесе бір мекеменің бірнеше қабаттарында орналасса, қымбат тұратын бір принтердіортақтаса пайдалануда компьютерлік желінің артықшылығы артпаса да түсініктішығар.Бірнеше принтер сатып алудың орнына бір-ақ принтер алып, оны желі арқылы жалғап, жұмыс өнімділігін төмендетпей пайдалану ыңғайлырақ емес пе?! Лазерлік принтердің санын азайтудағы қаржының үнемделуін әркім өзі-ақ есептеп алады.  
Мәліметтер базасы

Көбінесе қарапайым мәліметтер базасы бір компьютердің дискісінің бір  
Сол компьютерлерді бір компьютерлік желіге біріктіріп мәліметтер базасын серверге(негізгі ЭЕМ) орналасу керек. Желінің жұмыс станциялары зерделі терминал рөлін атқарып , қажетті мәліметтерді керек кезінде мәліметтер базасының басқару жүйесі орналасқан серверден сұрап, оның дискісінен алып отырады. Мәліметтер базасының басқару жүйесі орналасқан серверге сұраныс түскен соң, керекті мәліметтер жұмыс станциясына жіберіліп отырады. Мұндай база орналасқан сервер құрамында дисплей мен пернелік тақта болғанымен, олар әдеттегідей жұмыс тәртібінде пайдаланылмайды. Серверлік компьютер әр жерде орналасқан ЭЕМ-дермен(яғни мәліметті пайдаланатын адаммен) тек желілік байланыс арқылы ғана мәліметтер алмаса алады.