Жарнама қызметтiнiң теориялық аспектiсi

    Психологиялық  тиімділік дегеніміз жарнаманың  адамға әрекет етуі (тұтынушының  көңілің аударуы қажет, сатып  алуға мотив жасау).

     Осы екі  ұғым өте байланысты.бірақ жарнама  тиімділігі дегеніміз сату көлеміміен  байланысты, ал психологиялық дегеніміз адамның жарнаманы қабылдау тиімділігі.

    Туристік фирманың  жарнамалық шараларының экономикалық  тиімділікке шолу жасау үшін  негізгі материал тауар айналымының  өсуін көрсететін статистикалық  және бухалтерлік ақпараттар.осы  ақпараттар арқылы фирманың толық экономикалық тиімділігің анықтап, талдау жасауға болады.

    Жарнаманың экономикалық  тиімділігің өлшеу жарнама толық  жауапты бірден бермейтіедіктен  өте қиын. Тауар айналымның өсуі  тұтынушының сатып алу қабілетінің  өзгеуімен және басқа факторлардың әсерінде болуы мүмкін. Сондықтан жарнаманың экономикалық тиімділігің толық анықтау мүмкін емес. 

    Жарнаманың экономикалық  тиімділігің анықтау үшін келесі  формулалрды қарастырайық:

1. Жарнама әрекеті арқылы тауар айналымын есептеу:

Тд = Тс* П*Д / 100

Мұнда; Тд – қосымша тауар айналымы

Тс- жарнаманы берместен бұрынғы орташа тауар айналымы

Д – тауарды жүргізген күндер суммасы

П – осы уақытта тауар айналымының өсу саны.

2. табыс арасындағы қатынас  арқылы:

Э = Тд * Нт/ 100 – (Зр + Рд),

Мұнда; Э – жарнмалаудың экономикалық тиімділігі

Нт- бір тауар бірлігіне саудалық салым

Зр – жарнамаға шығын

Рд- тауар айналымың көтеруге қосымша шығын.

Және де басқа туристік жарнаманың тиімділігң арттыруға арналған әдістерді қолдану арқылы маркетингтік шаралардың, соның ішінде жарнманың тиімділігің анықтау арқылы фирма мен оның тауары мен көрсеттетің қызметің тарату, яғни жарнамалау тиімділігің анықтап, оның қателіктерің тауып алдын алу керек.

Жоғарыда айтып кеткендеә жарнама туриятік фирманың имиджі мен табысың көтерудің негізгі әдісінің бірі болып табылады.

    Жарнаманы құру процессі өзімен бірге жарнамалық агентіліктің өндірістік әрекеттің көрсеттеді.

    Осы жұмыстың нәтижесінде  біз жарнамалық агенттардың жұмыстарының  соны сатысын көреміз. Ол тұтынушының  қажеттілігің қанағаттандыруға бағытталған.

    Кез келген жарнама  барлық тұтынушыларға бағытталған. Бұл категорияға радио, тележарнама  және де сыртқы жанама жатады. Жарнама әр қашан нақты аудиторияға  бағытталған. Кез – келген жарнама  негізгі тұтынушыға бағытталған.

    Туристік фирмалар жарнама түрлерімен қатар тұтынушылар түрлерін қарастыруы қажет:

Тұтынушы – жарнамалық агентстваларға тапсырма берушілер мен олардың қызметтің сатып алушылар, олар;

• Жарнамалық агентіктерге сенбейтіндер. Бірақ одан басқа шыытын жолды таппағандар
• Жарнама жасауда қажет барлық құралдары барлар, бірақ оны жасауға уақыт бөлгісі келмейтіндер
• Жарнамалық агенттардың жұмыссын жоғарғы бағалайындар

Жарнама қазақстанда едәуір жыл жұмыс істеп келеді.Қәзіргі кезде Қазақстан Республикасында жарнама облысында экономикалық және құқықтық қатынастарды ретеу әдісі.

   Қәзір Қазақстанда  жарнама  құрылу кезеңінде жұмыс істеуде. Жарнамалық бизнестің қағидаларын  таңудың белсенді жұмысы жүргізілуде. Басқа дамыған елдермен салыстырғанда  қазақстандағы жарнама өте төмен сапада.

Жарнаманың деңгейінің төмен болуы екі факторға байланысты:

• Біріншіден, қазақстандық жарнамалық агентіліктер жаңа технология бойынша басқа елдердең едәуір деңгейде артта қалып қойған.
• Қазақстандағы жарнама бизнесіне қәзіргі кезде жарнама бойынша білікті мамандар жетспейді.

Қазақстан нарығындағы халықаралық жарнамаларды екіге бөлуге боады:

• Қазақстандаық тұтынушылардың барлық категориясына бағыталған жарнама (Нестле, Проктер м Гамбел)
• Казақстандық коммерсантардың имидждік жарнамаы

 

3. Жарнама қызметінде интернет жүйесің қолдану

 

  Маркетинг стратегиясын  жүргізу. Турфирмалардың маркетингтік әрекетін ұйымдастыру жағдайы төменгі деңгейде.Маркетингтік стратегияны жасай тыры, мамандар ұлттық туристік өнім мен оның потенциалына сүйенуі тиіс. Оны іске асыру мақсатында келесі міндеттерді анықтауы керек. Дамыған елдерде Қазақстанды  сапалы  турөнімін ұсынатын туристік орталық ретінде формалау. Бүгінгі күнде Қазақстан Республикасының турфирма жұмысшыларымен өткізілген сұхбат бойынша,  ұлттық нарықта туристік қызметпен айналысатын кәсіпорындар тәжірибеде маркетингттің бөлек элементтерін ғана қолданылатының білдік.Қазақстанның көп турфирмалары өзінің қызметін іске асыру барысында, негізгі салмақты бағалық және байланыстық саясатқа сүйене отырып, маркетингтін элементтерін қолданады.

    Туристік қызметте тұрғындардың талаптарын маркетингтік зерттеуле,р арқылы анықтауға болады.Осы мақсатта түрлі зерттеу тәсілдері қолданылады.Мысалы, бүгінгі күнге тұтынушыларға керек қызметтер туралы ақпататты сұрақнама жүргізу арқылы біле алады. Жиналған ақпараттарды қарастырып, мамандар объективті шешімге келеді.

    Сұрақнама жүргізу  қазіргі туристің қай жерде  қалай  демалғысы келетіндігін, тұтынушылар  арасында агенттік қаншалықты  белгілі екендігі туралы ақпарат  алады.    

   Маркетинг стратегиясы ұлттық туристік өнім мен оның даму потенциялымен бірге құрылуы қажет.Маркетинг стратегиясын іске асыру мақсатында мемлекет келесі міндеттерді анықтайды:

-   дамыған елдерде Қазақстанды сапалы туристік өнім  ұсынушы туристік орталық ретінде формалау;

-   Қазақстанның сипаттары мен ерекшеліктеріне негізделген маркетингтік шараларды іске асыру;

-   қосымша мүмкіндіктерді ұсынып төлем ақы белсенділігі жоғары туристерді қызықтыру;

-   маркетинг жұмысындағы жеке секторларға ыңғайлылық жасау;

-   ұлттық туристік өнімді Германия, Ұлыбритания,  Франция, Ресей, Қытай, Жапония, және тағы басқа дәстүрлі бас туристік нарық ағымына қосылуын күшейту;

-  нарықтағы жаңа сегменттерді анықтауға бағытталған зерттеулер жүргізу;

-  еліміздің территориясындағы барлық туристік құндылықтар мен объектілер диапозоның әлемдік нарықта жылжыту;

-  ұлттық туристік өнімді жылжыту үшін жаңа ақпараттық технологияларды қолдану;

-  нық сипатты туризм дамуын үгіттеу;

    Туризмде бәсекелестікті  көтеру жолдары миен перспективалары. Саланың негізгі дамыту мақсаты  болып елдің қазіргі бәсекелестік туристік комплекс құру,  жүйелік шараларды іске асыру болып табылады. Қазақстанның бәсекелестігіне еліміздің мәдениеті, жабайы табиғат құндылығы және белсенді демалыс түрімен айналысуға мүмкіндік  көиегін тигізеді.

     Қазақстан  Республикасының Агенттігінің статистикасына  жүгінсек мемлекетімізде туризм 2004 жылдың  1 жарты жылдығында 706 туристік  фирмалармене  107,2 мың туристер  мен экскурсанттарға қызмет көрсетілген. Туристік фирманың қызмет көрсетуден кірістері 1156,8 млн. тенге, бұл көрсеткіш өткен жылмен салыстырғанда 1,6 есеге өскен. Орындалған жұмыстар мен қызметтер көлемі 2003 жылдың 1 жарты жылдығымен салыстырғанда 2,4 есеге артты. Туристік фирмалар 48,1 мың жолдамаларды іске асырды, олардың  саны 1,5 есеге көбейді.

Туристік қызметті іске асыруды екіге бөлуге болады: тікелей және жанама.

Тікелей торап ол делдалсыз туристік ұйымның - өндірушінің тұтынушылармен қатынасы. Осы мақсатта қонақ үйлер өз тауарларын сату үшін өздерінің сауда орындарын ашады, каталог бойынша тауарды өткізуді ұйымдастырады, және телефон бойынша тауарды сатуды кең түрде қолдануда.  Ақпараттық жүйенің дамуына сай қазір интернет арқылы тауарды сату кең қолдануда. Тауарды Интернет арқылы сату ол уақыт үнемдеумен, тауар жайлы кең ақпарат алу болып табылады. Интернет жүйесінен сонымен қатар тәулік бойы қажет ақпаратты алып, сол бойынша сатып алуға шешім қабылдауға болады. Фирма үшін де Интернет арқылы тауарды жарнамалау өте тиімді болып табылады, себебі ол белгілі бір мөлшерде қаржыны талап еткенімен, қажет уақытта кез – келген тұтынушы фирма немесе оның көрсеттетін турөнімдері туралы ақпарат ала алады.

Ал, «Ақмолатурист» АҚ – мы интернет жүйесі арқылы тауарларына жарнама жасамайды. Олар теледидар қызметің қолданғанмен, онда тек «бегущей строка» арқылы жарнама жасайды.

Ал, қазіргі Қырғызстан мен Өзбекстан елдерінде болып жатқан саяси жағдайға байланысты Қазақстанның көрнекті жеріне интернет арқылы жарнама жасап, тұтынушылар потенциалын құруға нағыз керек уақыт болып табылады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

 

       Қазіргі туризм әр жыл сайын еңбек етушілерге берілетін демалысқа байланысты туған,ол  бір жағынан адамның демалысқа хұқығың мойындау болып табылады.Ол адамдар мен ұлттар арасындағы түсінiсу факторының дамуына септігін тигізеді.Әлемдік Туристік Ұйымның зерттеу анализіне,мамандандырылған халықаралық туризм ұйымдары мен  мемлекеттің туризмді дамыту саясатына сүйенсек,туризді мемлекеттің әлеуметтік,мәдени экономикасына әсер ететін іс-әрекет ретінде түсінеді.

Жарнама сату көлемiң жоғарлатудың негiзгi құралы. Осы арқылы туристiк фирмалар өз тауарларың өткiзетiң нарық масштабың, пайданы жоғарылату, тұрақты және жоғарғы еңбек ақы, болашаққа тұрақтылық пен сенiмдiлiктi және коллектив арасында достық қатынасты   қамтамасыз етедi

Жарнама  арқылы нарықпен керi қарым - қатынас орнатуға болады. Ьұл  мүмкiндiк тұтынушылар арасында  туристiк қызметтерге деген сенiмдiлiктi туғызады және сол сезiмдi орнықтырады, туристiк қызметтердi жылжытуды бақылауды және өзгерiстер еңгiзудi бақылайды. Жарнаманың тұтынушыға бағытталған мақсаттың ескере отырып оны тек тұтынушыға әсер етушi құрал ретiнде емес, сұранысты реттейтiн құрал ретiнде қарастыруға болады.

Қазақстан Республикасындағы туристiк саладағы жарнаманың сферасы  қәзiргi таңда өте актуальдi және даму стадиясында орналасқан.  

 Сондықтан бұл дипломдық  жұмыстың негiзi мақсатты туристiк жарнамаларды анықтау мен оны туристiк фирмаларда дамытуда кемшiлiктер, сонымен қатар ұлттық туристiк өнiмдердi жарнамалауда кездесетiн мәселелер мен оларды шешу жолдары.

Жарнама мақсаты негiзiнде жарнамалық жариялық шешiмдерiн қабылдау тәсiлдерi анықталады. Алдымен ұсынатын тауардың ерекше қасиеттерi талданып, соның iшiндегi тұтынушыларға аса маңыздыларының тiзiмi жасалады. Одан кейiн жарнамалық жариялаудың қандай мақсатты аудиторияға арналуын нақты анықтау керек.

Жарнамалық жариялауды дайындаған кезде мына мәселелердi шешу қажет:

- Жарнамалық жариялаудың құрылымын

- Жарнамалық жариялаудың түрiн

- Жарнамалық жариялаудың бет – бейнесiн.

Туризм қазіргі уақытта сыртқы экономикалық қызметтің жақсы  серпінді  дамып  келе  жатқан  салалардың  бірі болып табылады .  Туризмнің ұдайы өсуі біртұтас әлемдік экономикаға әсер етуі  сияқты  бөлек елдер мен аймақтар экономикасына әсер етуі дүниежүзілік шаруашылықтың дамуы мен құрылымына жалғасатын күрделі, тұрақты ұзақ мерзімді беталыстардың бірі болып табылады.  Қызметі халықтың өзгеше қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған туризмнің ұлттық экономикадағы ірі өз алдына салаға айналуы осыдан байқалады. Осы қажеттіліктердің  алуан түрлілігі туристік кәсіпорындармен  ғана қанғаттандырылып қоймайды, сонымен қатар экономика дамуына мултипликаттық әсері факторларының бірі ретінде туризм мәнісін себепші ететін басқа салалардағы кәсіпорындармен қанағаттандырады. Туризм әлемдік интеграциялық просцестер факторланың бірі болып табылады, ал туристік бизнес қазіргі уақытта экономиканың маңызды секторы болып табылуда.

Турфирмалардың маркетингтік әрекетін ұйымдастыру жағдайы төменгі деңгейде.Маркетингтік стратегияны жасай тыры, мамандар ұлттық туристік өнім мен оның потенциалына сүйенуі тиіс. Оны іске асыру мақсатында келесі міндеттерді анықтауы керек. Дамыған елдерде Қазақстанды  сапалы  турөнімін ұсынатын туристік орталық ретінде формалау. Бүгінгі күнде Қазақстан Республикасының турфирма жұмысшыларымен өткізілген сұхбат бойынша,  ұлттық нарықта туристік қызметпен айналысатын кәсіпорындар тәжірибеде маркетингттің бөлек элементтерін ғана қолданылатының білдік.Қазақстанның көп турфирмалары өзінің қызметін іске асыру барысында, негізгі салмақты бағалық және байланыстық саясатқа сүйене отырып, маркетингтін элементтерін қолданады.

    Туристік қызметте тұрғындардың талаптарын маркетингтік зерттеуле,р арқылы анықтауға болады.Осы мақсатта түрлі зерттеу тәсілдері қолданылады.Мысалы, бүгінгі күнге тұтынушыларға керек қызметтер туралы ақпататты сұрақнама жүргізу арқылы біле алады. Жиналған ақпараттарды қарастырып, мамандар объективті шешімге келеді.

    Сұрақнама жүргізу  қазіргі туристің қай жерде  қалай  демалғысы келетіндігін, тұтынушылар  арасында агенттік қаншалықты белгілі екендігі туралы ақпарат алады.    

Туристік фирманың тиімділігің анықтау дегеніміз фирманың еңбекті және жарнамаға кететін материалдық шығындарды тиімді қолдану мен фирманың жарнамалық әрекетің дұрыс ұйымдастыру мен жоспарлау болып табылады.

Жарнамның тиімділігің зерттеу дегеніміз – келесі факторлардың, яғни жарнаманың мақсатына аз шығын шығарып, сапасы төмен немесе әрекетсіз жарнаманы анықтап оның кемшіліктерін жоюға көмектесетің шараларды қолдану арқылы  үлкен нәтижелерге жету, 

     Жарнама беруші егер өз тауарының қасиетін, ерекшілігін және үлкен айырықшылығын, бәсекелестерді, нарықты жақсы білмесе жарнаманың жетістігіне арқа арту мүмкін емес. Бұл жерде жетістіктің болмауы тауарды немесе қызметті ұсынушы адам қажет ақпаратты білмей өз имиджің өзі құрта бастайды.

Туристік іс-әрекетті мемлекет тарапынан реттеу. Туризмдегі әлеуметтік-экономикалық жағдайлардың өзгерген мақсаттары,принциптері мен міндеттеріне толық жауап беретін,туризмді мемлекеттік реттеу жүйесінде жаңа бағыт шығару керек. Бүгінгі таңда өкілетті органдар мен туризм саласындағы ұйымдардың қарым-қатынасын мемлекет тарапынан реттеу рөлін күшейту маңызды. Саланы басқару Қазақстан Республикасының туризм Агенттігіне орталықтандырылған.

 

 

 

ПАЙДАЛЫНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

 

1. Закон Республики Казахстан от 13 июня 2001 г.№ 211-2 «О туристской деятельноти в Республике Казахстан» (с изменениями, внесенными Законом Рк от 22.02.02 г№ 296-2). –Алматы: Юрист,2002.
2. Указ Президента Республики Казахстан от 17 февраля 2000 года №344 О дальнейших мерах по реализации Стратегии Развития Казахстана до 2030 года, сб. Норм-прав.док.-Алматы:Юрист 2001.
3. Азоев Г.Л., Челенков А.П. Конкурентные преимущества фирмы. –М.: Мир,2001           
4. Афанасеьев М.П. Маркетинг: Стратегия и практика фирмы. –СПб: Изд.,С .Петербургского Гос. Университета, 1998.
5. Башта А. Казахстанский туризм: новый поворот //Деловой мир Казахстана. -2002. -№11
6. Бертон Т. Социология в туризме, пер. С англ. Ворохов Д. –М.: Мир,2001
7. Евстропов Н.А. Оценка деятельности предприятия по качеству выпускаемой продукции.-М.: Финансы и статистика,2000.
8. Ильина Н.И. Экономические функции туризма на современном этапе //Вестник. -№ 3-4. –Казань: ТИСБИ, 2000.
9. Маркетинг и менеджмент в формирующейся индустрии туризма Казахстана / Проблемы и перспективы устойчивого развития.
10. Калдыбаев О. Ж., Темирбаев А.С. Экономика предприятия. –Алматы:2001.
11. Менеджмент туризма. Туризм как вид деятельности: Учебное пособие под ред. Зорина И.В. и др. –М.:Финансы и статистика, 2002.
12. Квартальнев В.А. Стратегичесий менеджмент в туризме. – Казань: ТИСБИ,2001
13. Басовский Л.Е. Прогнозирование и планирвание в условиях рынка. –М.: ГАО Москва,2000.
14. Котлер Ф. И др. Маркетинг. Гостеримство и туризм. Учебник для ВУЗов. Пер с  англ. Под ред Ноздревой Р.Б-М.: ЮНИТИ, 19988
15. Кэссон Г.Н. Как завоевать престиж. Под ред. Корнеева Р.Б. –М.: Юнити, 1998.
16. Маркова В.Д. Маркетинг услуг. –М.,1996.
17. Михеева Н.А., Галенская Л.Н. Менеджмент в соц.-культ. Сфере. –Минск: Эконом Экспресс, 1998.
18. Никитинский Е.С., Вуколов В.Н. Формирование индустрии туризма за десятилетие государственной независимости Казахстана // Теория и методика физической культуры. 2002г.- №1.
19. Ныасанбаев С.Н. Управление качеством. –М.: ТУРИНФОРМ,2001.
20. Попов С.А. Стратегическое управление. –Минск: Турист,1998.
21. Моисеева Н.К. Стратегическое управление туристской фирмой. –М.:Мир,2001.
22. Рынок туристских услуг Казахстана / Приоритеты экономической политики на рубеже тысячелетий. Матер., межд. Науч.-практ. конф. Секция менеджмента и маркетинга. Сб. науч.тр. –Алматы. АГУ им. Абая, 2001, ч.4. 
23. Савицкая Г.В.Анализ хозяйственной деятельности предприятия. –М.: РИПРКТ, 2003.
24. Свещников А.Г. Контроль и испытания в системах качества на базе международных стандартов. Агентский бизнес. –М.: РМАТ,2001.
25. Туризм как фактор профилактики и здорвья и сохранения трудового потенциала / Рынок: проблемы становления и развития. Сб. науч. Молодых ученых и аспирантов ИЭ МОН Рк. –Алматы,1999.
26. Сапрунова В.Б. Туризм: эволюция, структура. Маокетинг. –М.: Ось -89, 1997
27. Челенков А.П. Маркетинг услуг: макросреда в индустрии сервиса //Маркетинг, 1997.-№2.
28. Уткин Э.А. Финансовое Управление фирмой. – М.:Танднм,1997.
29. Экономика туризма: Учебник для вузов. Под ред. Козырева В.М., Зорина И.В. –М.: Финансы и статистика, 2002.
30. Эконс Дж. М. Индустрия туризма. – СПб: Феникс,2002.