Файлдарды архивтеудің қажеттілігі

19.21.  Түрлшдірілген файлды дискідс сақтау

Сьфттан алынған файлдар \¥огс! форматына түрлендірілгешкн кейін оны дискіде қайта сақтаңыздар. Ол үшін Файл=>... деп сақтау (Файл=>Сохранить как...) командасын орында. Сол кезде экранға шығатын сұхбатгасу" терезесінв файлдың жаңа аты енгізіледі. Оның типі ретінде \У6пі құжатын (йос тапівде) тандап алған абзац, сонда жеке файлды \Могс1 форматында сақтайды.

19.22.  Құжатты керісінше түрлендіру

Егер \Уогс1-та дайындалған  құжатты мәтінді өндеудің басқа  программасында өңдеу талап етілсе, Файл=>...деп басқаша сақтау (Файл=ФСохранить как...) командасын орында және мәтінді өнд^дің басқа жүйесі үшін сақталынатынын көрсетіңіз. Файлды жабуға нгмесе программадан шығуға әрекет жасалғанда, сұхбат терезесі ашылады да \^огй редакторы файлды өз форматында сақтауды сұрайды (19.9І сурет).

Бұл операция басқа мүмкіндікте  орындалғандықтан, Жоқ батырмасын шертіп, оны қайта сақтаудан бас тартқан абзал.

19.9. сурет. Файлды сақтаудағы \Үогё-тың қайта сауалы

256

19.23.  Форматтардың үйлесімділігі

Басқа программалық ортада дайындалған мәтіндік файлды үнемі  дұрыс оқи алмайды. Сол себепті  ол мәтіндермен максималды үйлесімділікке жету үшін КТҒ форматын пайдаланыңдар. Бұл формат кейбір ОО8 программаларынан басқа (бірақ олар да оқи алады) мәтіндік программалардың барлығын дерлік жақсы түсінеді және ең бастысы - барлық мәтіндік редакторлар бүл форматты бірдей қабылдайды.

Мұның, сондай-ақ, Шогй-та терілген мәтінді бөтен форматқа айнаддыруға да қатысы бар, тіпті ^опі-тан  мәтін қабыддауға арналған конверторы немесе сүзгісі бар программаларға да КТҒ форматындағы файлдарды тікелей  ауыстыру әлдеқайда жеңіл орындалады.

19.24.  Графикалық объектілерді ішке кірістіру

Көптеген құжаттарда әр түрлі иллюстрация түріндегі  суреттер бар. АЭДжІ редакторында мәтіндік қүжат ішіне алдын ала басқа  программаларда дайындалған фирмалық таңбалар, диаграммалар, графиктер, суреттер сияқты объектілерді кірістіруге болады. Бұрын айтылғандай, мәтінді, суреттерді кірістіру Кірістіру =» Сурет (Вставка => Рисунок) командасының көмегімен іске асады.

19.25.  Графикалық форматтар

Әр түрлі графикалық объектілерді \Үопі ортасындағы мәтінге  кірістіру оның құрамындағы сыртқы форматгы түрлшдіре алатын программалар арқылы немесе графикалық сүзгілер көмегімен орындалады.

Алдын ала орнатылған ішкі графикалық сүзгілер биттік карталар форматындағы файлдарды (заты. ВМР болатын) шмесе векторлық графика форматындағы файлдарды (заты.ХУМР болатын) оқи алады. Ал басқа форматтағы файлдар сыртқы сүзгілер программалар көмегімен түрлендіріледі.

Жоғарыда аталған екі  ішкі формат - графикалық информацияны файлда сақтаудың әр түрлі принциптеріне  негізделген. Енді сол ерекшеліктерді толығырақ қарастырып көрелік.

19.26. Растрлык  графика

Растрлық (немесе биттік) графика файлдары бейненің әрбір  нүктесін белгілі бір жиынның  қатарласа орналасқан тізбегі ретінде  қарайды. Әр нүкте өзінің түсі туралы информациямен жабдықталған. Раіпі программасы — осы биттік графика бейнелерін өндеуге арналған. \УіпсІ(МУ8 ортасының қарапайым қалыптағы (типтегі) программасы. Міне осындай .ВМР форматындағы файлдармен бірге биттік графика тобына жататын .РСХ немесе .ТІҒР форматындағы файлдар да болады. Осы биттік графика тобына жататын файлдардьщ негізгі кемшілігіне, сурет масштабын өзгерту барысында, олардың сапасының күрт төмендеуі жатады. Енді мысал ретінде .ВМР форматындағы суретті Кірістіру=>Сурет (Вставка=»Рисунок) меню командасының көмегімен мәтін ішіне орналастырайық. Сосын масштабты өзгерту жақтауы пайда болу үшін суретті тышқанмен шертейік те, суретті тігінен және көлденеңінен ұлғайтайық. Бұдан кейін қарасақ, бейненің бүрынғьщан біршама өзгергенін байқаймыз (19.10. сурет).

19.10. сурет. ВМР форматындағы үлкейтілген сурет

Растрлық   графикада   бейне   көптеген   нүктелердің  жиынтығы түрінде көрсетілетіндіктен, мысалы, салынған

шеңбер суретін біртұтас объект ретінде өңдей алмайсыз. Мұндайда бейне құрамындағы көрсетілген  жеке нүктелерді ез алдына бөлек өңцеп алу керек болады. Ал мұндай жұмыс адамды барынша жалықтыратын іс болып табылатыны түсінікті шығар.

19.27.  Векторлық графика

Векторлық графикада  суреттің әрбір жеке элементі вектор түрінде немесе параметрлер массиві  түрінде, дәлірек айтсақ, осы фигура жайлы информация - оның мөлшері, центрінің координаталары және түсі туралы информацияны құрайтын қарапайым геометриялық фигуралардын (сызықтар, тіктөртбұрыштар, дөңгелектер және т.с.с.) математикалық сипаттамасы түрінде жазылады және сақталады. Мысалға, дөңгелекті сақтау үшін оның центр координаталары (х=10, у=5), радиусы (34), түсі (көк) туралы информация керек. Сондықтан бейне масштабының өзгеруі (өсуі немесе кемуі) оның сапасына әсерін тигізбейді. .ДУМҒ форматы - бұл күрделі векторлық графика форматы, сондықтан ол \Уогс1-та оның құрамында бірге орнатылған графикалық сүзгі арқылы іске асырылады.

Кез келген графиктік  редакторда сурет салып, оны ,\ҮМҒ  форматында сақтай алсақ, онда масштабты  өзгерту барысында ешбір сапасын  төмендетпей оны \Үог<і-та пайдалана аламыз.

19.28.  Ендіру

Мәтінге сыртқы ортадан  шдірілген объект оны өңдеуге  қажетті барлық мәліметтерді бойында  сақтайды. Мұндай объектінің айрықша  бір файлмен байланыста болуы  қажет емес, ол сыртқы ортадан тәуелсіз күйде толығымен автономды бола алады. Оны өңдеу үшін сурет салынған негізгі программа автоматты түрде іске қосылады.

19.29. Суреттерді  мәтінге кірістіру және олардың  көшірмесін алу

\Үоп1 редакторында  суретті кұжатқа кірістіру барысында  оны мәтінге, кадрға немесе  кесте ішіне орналастыруға болады. Бұл тәсілдердің ең қарапайым түрі - суретті мәтін ішіне кірістіру. Басқа әдіс-тәсілдерді қолдану онша қиын емес, алайда онда суреттермен жұмыс істеуге арналған қосымша жабдықтар қажет болады. Мысалы, суретті кадр ішіне кірістіру барысында мәтін фрагменттері иллюстрацияның белгілі бір элементтерін көрсетіп тұра алады. Ал егер де сурет кестенің бір ұяшығына орналасса, онда келесі ұяшыққа түсіндірме мәтін фрагментін жазуға болады. Бұл тәсіл аспаптар тақтасының батырмаларының қызметін баяндау барысында осы кітапта да кеңінен пайдаланылған.

Сурет салу аспаптар тактасымен жұмыс істеу барысында суретті мәтін жазылатын терезе ішіне немесе сурет қобдишасына (контейнеріне) орналастыра аламыз. Мұндайда сурет мәтін үшін фон рөлін атқарады немесе, керісінше, суретті мәтін үстіне қоюға болады.

Сонымен АҮогё редакторында мәтін ішіне суретті кірістіру  үшін мынадай тәсілдер қолданылады:

-  Кірістіру=ФСурет (Вставка=>Рисунок) командасының көмегімен    сурет   кірістіру,    мұндай    жағдайда    сурет орналасқан файл атын атап көрсетсе жеткілікті (19.11-сурет). Бұл тәсіл суретті ары қарай өзгертпейтін кезде немесе сурет салған нггізгі программа болмаған жағдайда (сурет алмастыру буферінің көмегімш кірістірілген) қолайлы.

-  Кірістіру=>Объект (Вставка=>Объект) командасының көмегімен суретті кірістіру, мүндай жағдайда жаңадан сурет салуға немесе дайын суреттердің бірін алуға болатын бастапқы программаны пайдалану мүмкіндігі бар.  Бүл тәсілдің кемшілігі болып, әрқашанда негізгі программанын қажет етілуі, бірақ оның орнына мәтінге кірістірілген кез-келген  суретті  сол   программаның  көмегімен  өңдеуге мүмкіндік аламыз.

260

19.11. сурет. "Суретті  еягізу" сұхбаттасу терезесі

Орындалған операциялар  нәтижесінде көрсетілген сурет  курсордың ағымдағы позициясына  қойылатын болады. Суреті бар мәтінді ұлғайтуда нгмесе жоюда автоматты түрде суреттің орналасуы өзгереді. Мәтінмен жұмыс істеу барысында суреттің орны өзгеріссіз қалуы үшін суретті кадр ішіне орналастыру керек. Мұны қалай жасау керектігін біз келесі тарауда қарастырамыз.

Графикалық элемонттерді Графикалық объект ретінде пайдалану тәсілі, шгізінен алғанда, мәтінге кірістірілгеннен кейін де өзгертіле беретін суретті көрсетеді. Графиктік объектілерге әр түрлі программаларда дайындалған суреттер жатады.

Егер компьютерде РһоІоҒіпізһ (Рһоіозһор немесе СогеШКА\¥) графикалық редакторы орнатылған болса, онда РһоІоҒіпізһ-те де (Рһоіохһор, не СогеЮКА\У, сондай-ақ Согеі РНОТО-РАШТ немесе Согеі РНОТО-СНАКТ программа-ларында) дайындалған графикалық элементтерді мәтінге кірістіре аламыз. Алайда, графикалық элементтердің тек сурет болуы міндетті емес. Мысалы, егер компьютерде М8 Ехсеі (немесе РошегРоіпІ) программасы болса, онда мәтінге осы программаларда дайындалған объектілерді де кірістіруге болады.

19.30. МІСГ080Й  СНрАгі-тан суреттерді кірістіру

М8 СІірАгІ программасында кез-келген адам пайдалана алатын құжаттық мәтіндерді өңдеп көркемдеуге арналғанқомақты  суреттер жиыны бар. Сол себепті  М8ОҒҒІСЕ бумасына сурет түріндегі  әр түрлі объектілері бар СІЛРАК.Т  программасы орналастырылып қойылған. Суреттерді мәтінге кірістіру үшін Кірістіру=>Сурет (Вставка^ФРисунок) командасын орындап, СЫРАК.Т бумасындағы суреттерді қарап шығуға мүмкіндік алып, қажеттісін таңдаймыз.

 

 

 

19.12. сурет. "Місгокой  СІірАІЧ Саііегу 2.0" сұхбат  терезесі

Кез-келген сурет түріндегі объектілер жиынына қол жеткізу үшін келесі командаларды орындаңыз:

-  Кірістіру=>Объект (Вставка=»Объект) командасын орындаңыз;

-  "Объектіні кірістіру" (Вставка=>Оъекта) сұхбат терезесінде "Даярлау" (Создание) парағына өтіңіз;

- "Объект типі" (Тип объекта) тізімінен "Місгозой СІірАй суретін" (Картинка Місгозой   СІірАгІ.) таңда (экранда ішінде көптеген суреттері мен тізім бөлімдері бар "Місгозой СІірАгІ" пайда болады) (19.12-сурет);

-  Болімдер (Разделы) тізімінен қажетті бөлімді таңдап алыңыз;

-  ұнаған суретті  таңдап, Кірістіру (Вставить) батырмасын  басыңыз.

 

 

 

19.31. Суретті  кадрға немесе мәтіндік терезеге  кірістіру

Суретті мәтінге кірістіру  немесе кадр ішіне алу аркылы суретті  мәтіннен бөліп алып, оны кез-келген орынға оңай ауыстыра аламыз. Мұндайда кадр мәтінмен қоршалып түрады.

Суретті кадр ішіне кірістіру  үшін келесі әрекеттерді

орындаңдар:

-  Кірістіру=»Сурет (Вставка=»Рисунок) командасын орында және құжатқа кірістірілуге тиіс суретті көрсет (енді ОК   пернесін   басу   нәтижесінде   курсордың   ағымдағы позициясына сурет қойылатын болады);

-   суреттің ерекшеленіп  тұрғанына көз жеткіз, егер ерекшеленбесе,  оны қайтадан ерекшелеп ал (егер  де кұжат ішіне орналасқан  суретті кадрға алғыңыз келсе,  оны алдына ала ерекшелеуді  ұмытпаңыз);

- Кірістіру=>Кадр (Вставка=>Кадр) командасын орында. Басқа тәсіл ретінде "Сурет салу" (Рисование) немесе "Пішіндер"   (Формы)   аспаптар   тақтасындағы   "Кадр кірістіру" батырмасын басуға болады.

Кадр ішінде суретті  орналастырудың тағы бір тәсілі -мәтіндік терезені пайдалану. Суретті мәтіндік терезе ішіне орналастыру арқылы оны мәтін фоны ретінде пайдалану мүмкіндігі бар, сондай-ақ, "Сурет салу" аспаптар тақтасы құралдарын пайдалана отырып, сызықтар қалыңдығын және түстерін де өзгерте аламыз.

Суретті мәтіндік терезеге кірістіру үшін мынадай әрекеттер орындалуы тиіс:

-  экранға "Сурет салу" аспаптар тақтасын шығару, Жазу батырмасын басу;

-  құжаттағы керекті  орынға курсорды қой, тышқан  батырмасын басып және де оны  басулы күйінде ұстап түрып,  мәтінді терезеге орналастыру (мәтіндік терезенің сол жақ жоғарғы бұрышына жыпылықтап тұрған курсор шығуы

тиіс);

• Кірістіру=>Сурет (Вставка=>Рисунок) командасын

 

орындау, қажетті суретті  көрсету, ОК батырмасын шерту (суретті кірістіру барысында мәтіндік терезенің формасы суреттің формасына карай бейімделеді). Ал суреттің мөлшері терезесінс сай бейімделеді. Мәтіндік терезенің мөлшерін езгерту тәсілі туралы кейінірек айтылады.

Мәтіндік терезені керкейтіп  безендіру үшін "Сурет салу" аспаптар тақтасының Бояу түсі, Сызық  түсі, Сызық типі сияқты құралдарын пайдалана аласыз.

19.32. Суреттермен жұмыс  істеу

Сурет кұжатқа кірістірілген  соң, онымен ез қалауларың бойынша мынадай  әрекеттер орындауға болады:

-     сурет     мөлшерін     ұлғайту     немесе     кішірейту (пропорционал  және пропорционал емес түрлерде);

-  суретті берілген  нақты өлшемдерге (ұзындығы мен  енін) келтіру;

- суретті кадр ішіне  кірістіру және оның керек  емес бөлігін қиып тастау;

-  суретті жиектеу (жақтауға  алу);

-  суретті мәтін ішінде ауыстыру, оның көшірмесін алу және басқа суреттерді мәтінге кірістіру;

-  суретті кадр немесе мәтіндік  терезе ішіне кірістіру және  оны кез келген орынға ауыстыру.