Математика пәнін оқытуда қазіргі заманғы технологияларды қолдану

МАТЕМАТИКА ПӘНІН ОҚЫТУДА ҚАЗІРГІ ЗАМАНҒЫ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУ

 

«Халықтың кемеліне келіп, өркендеп өсуі үшін,

                                                                                      ең алдымен, тәуелсіздік пен білім керек»

        Ш.Уәлиханов

     «ХХІ ғасырда  білімін дамыта алмаған елдің  тығырыққа тірелері анық» деп  Елбасының халыққа арнаған жолдауында  атап көрсетілгендей, ұрпағы білімсіз  елдің келешегі де бұлыңғыр  екені баршаға аян. Әрбір мемлекет, әрбір ұлт өз өкілінің білімі  мен бойындағы ерекше қасиеттері, таланты мен дарындылығы, өзгелерден ерекше табиғи қабілеті арқылы биіктерден көрініп, басқаларға қарағанда оқ бойы озық тұратынымен бағаланады.

    Қазіргі кезеңде  әлемдік  білім беру кеңістігіне  енуге бағытталған жаңа талаптарға  сай білім беру жүйесі жүзеге асып келеді. Қоғамдағы күрделі әлеуметтік – экономикалық өзгерістер білім беруді дамытудың жаңаша әдіснамасы мен парадигмасының өзгеруін талап етеді.Инновациялық технологияларды зерделеп, жетілдіріп, түрлендіріп, дамытып жүзеге асыру жауапкершілігі мен ақпаратты таратудың жаңа нысандарына бағдарланған білім беру бағыттарын құру міндеті алға қойылған.  

     Жаңа педагогикалық  технодогиялар оқушылардың оқу  – танымдық әрекетін жандандыра  отырып, алға қойған мақсатқа  толықтай жету болып табылады. Оқытудың жаңа технологияларын меңгеру мұғалімнің орасан зор іскерлік пен шығармашылыққа негізделген ізденістерді қажет етеді. Осындай мақсат көздеген жүйелі ізденістер мұғалімнің жаңа технологияны меңгеріп, инновациялық жетілуіне әкеледі.

     Инновация дегеніміз – жаңалықты енгізу, жаңалық әкелу, жаңа әдістеме мен жаңа технология . Педагогикалық инновация  - бұл жаңа педагогикалық технологияны , оқыту қызметінің жаңа әдістерін, тәсілдерін, әдістемелерін әзірлеу және тарату. Технологиялық инновация – бұл жаңа заманның компьютерлік және телекоммуникациялық технологиялары. Технологиялық инновацияны әзірлеу мен пайдалану, білім беру үрдісінде жаңа педагогикалық инновацияны дамыту  негізгі фактор болып табылады.

    Қандай білім  технологиялары болмасын тұлғаға бағдарланған. Олардың ең бастысы бала қызығушылығына бағытталған . Білім технологиясын қолдану арқылы  біріншіден оқушының өмірді өз болмысымен қабылдау, екіншіден әлемге деген қызығушылығын арттыру, үшіншіден жаңалыққа құштарлығын арттыру, төртіншіден өз білімінің иесі болу мүмкіндіктерін іске асырамыз.

      Математика  – ерекше құдіретті ғылым. Ғылымдардың  патшасы атанған математика –  адамзаттың жаратылысты тануында, мемлекеттердің ғылыми дамуының  негізінде жатқан ғылым ретінде  танылды. Жаңа инновациялық тұрғыда оқытудың  математика пәні бойынша  кейбір мәселелері айқындалды.

• Математиканы оқытудың мазмұны туралы
• 12 жылдық орта білімге көшу
• Математика пәні бойынша білім сапасын арыттыру.

       Математика – оқушылардың ойлау қабілетін қалыптастыратын және дамытатын негізгі буын. Ол оқушылардың интеллектін, логикалық ойлауын және шығармашылық қабілеттерін дамытуға, табиғат заңдылықтарын толығымен түсінуге ықпал жасайды. Жалпы, математика сабағында қолданылатын ойын түрлері оқушылардың математикалық ұғымдарын кеңейтіп, ойлау қабілеттерін арттырып, есептеу дағдыларын шыңдай түсетіні белгілі.

     Мен математика  сабағында қызықты, ойын есептерін  шығаруға көп көңіл бөлемін. Қызықты  есептер оқу материалының меңгерілуін  және ойлау процесінің тиімділігін  анықтайды. Мұндай есептер оқушының ойлау қабілетін дамытуға, математикалық түсініктерін қалыптастыруға жағдай жасайды.

       6 – сыныпта  «Координаталары бойынша нүктені  салуда» нүктелерді координаталармен  беріп, суретшілер сайысын өткіземін, егер нүктелер дұрыс табылса, ұшақтың  суреті шығады.

Мысалы: а) (-7;0), (-5;2), (9;5), (10;1), (9;0)

                ә) (-7;0), (0;2), (5;6), (7;6), (4; 2)

                 б) (0;1), (6;-3), (8;-3), (4;1), (0;1)

   Әрі  қарай оқушыға  өз бетінше суреттер салу ұсынылады. Бұл ойындарды сабақтың барысында өткенді қайталау мақсатында, сабақтың соңында жаңа материалды меңгеруін тексеру мақсатында,  оқушылардың білімін, біліктілігін  тексеру мақсатында қолдануға болады.

     Математика  пәнін оқытуда ең бірінші мынадай  сұрақтар туындайды: оқушылардың қызығушылығын қалай арттыруға болады және сабақты оқушылар асыға күту үшін не істеу керек?

     Менің оқыту  жүйем, алдымен менің оқушыларым  бар күш – жігерімен  менімен  бірге сабақта жұмыс істеулеріне  бағытталған. Бүгінгі таңда озат педагог – ғалымдар, тәжірибелі мұғалімдер ойлап тапқан сабақты түрлендіре өткізудің  жаңа тәсілдері  жеткілікті. Осындай технологиялардың бірі – профессор Ж.А.Қараевтың  деңгейлеп – саралап  оқыту технологиясы. Бұл технологиямен оқыту оқушылардың өздігінен ізденіп, өз бетінше білім алуға дағдыландырады. 

   Деңгейлеп – саралап оқыту технологиясы дегеніміз – оқушының ақыл – ой қабілетінің жеке даму жан-жақтылығына негізделген білім беру жүйесі. Бұл технологияда бірінші орында оқушы тұрады және оның өз бетімен білім алудағы белсенділігіне назар аударылады.

    Деңгейлеп – саралап оқыту технолгиясында жұмыс міндетті  3 деңгейлік қосымша шығармашылық деңгей талаптарынан тұрады.

І деңгей: оқушылық деңгей – репродуктивтік деңгей

-жаттап алуға лайықталған  анықтамалар, тұжырымдамалар, аксиомалар, теоремалар,т.б

-алдыңғы сабақта жаңадан меңгерілген білімнің өзін өзгертпей қайталап,  пысықтауға арналған сұрақтар;

-тапсырмалар жаңа тақырып  үшін тиіпті және өмірмен байланысты  болуы керек.

ІІ деңгей: алгоритмдік деңгей – елеулі белгілерді есте сақтау дағдысына жасалады:

-өтіп кеткен материалды реттеуге және жүйелеуге берілген тапсырмалар, бірақ оларды орындау үшін алған білімдерін түрелндіріп, тереңдете пайдалануды қажет етеді;

-логикалық есептер, тапсырмалар, зертханалық жұмыс.

ІІІ деңгей тапсырмалары – эвристикалық танымдық – іздену түрінде орындалатын тапсырмалар:

-анализ бен синтез, салыстыру  арқылы тақырыптағы негізгі білімді  анықтау, қорытындылау,  әр түрлі  әдіс-тәсілдермен есептер шешу, өздігінен  есптер шығару, ребустар, сөзжұмбақтар  құрастыру, диаграмма салу, өлшем  жасау, проблемалық жағдайларды шешу, дағды қалыптастыруға арналған сұрақтар.

• Олимпиадалық тапсырмалар;
• Өз бетімен, тақырыпқа резюме, теорема, дәлелдеудің жаңаша дүниежүзілік ғылым деңгейінде нұсқауларын орындау.

Математика сабағында оқушылардың ойлау қабілетін тереңдету, пәнге қызығушылығын арттыру мақсатында логикалық тапсырмалар, шығармашылық тапсырмалар ұсынылады.

    8 – сыныпта  «Тіктөртбұрыштың ауданын табу»  тақырыбын алсақ, сабақты үш деңгейге  бөлуге болады.

І деңгей:

-Анықтамаларды қайталау  арқылы өткен  тақырыпты еске түсіру.

ІІ деңгей:

-Интерактивті тақта арқылы  жаңа тақырыппен танысу, жаңа  формуланың қажеттілігіне көз  жеткізу;

ІІІ деңгей:

-Жаңа формуланы қолданып  есептер шығару, қорытындылау.

  Оқушы шығарған есептерін  мұқият тексеріп, өіне-өзі баға береді. Өзін-өзі бағалау оқушыны шығармашылыққа тәрбиелеуге баулиды. Жаңа технологияны меңгеру барысында  оқыту міндеттері жаңаша сипат алады.  

  Оқушыларға әр тақырып  сайын тест, сұрақтар жазбаша  немесе ауызша түрде беріліп  отырса, оқушының есінде өткен материалдар сақталып қалады.

Қорыта айтқанда жаңа технологияны қолданудың тиімді жақтары:

• Өз бетінше ойлау біліктілікктері мен іздемпаздығы
• Оқушының жеке тұлғасын дамыту
• Пәнге деген қызығушылығын арттыру
• Өз ойының еркіндігі
• Уақыттың үнемділігі
• Оқушы қабілітінің дамуы

     Мен қазіргі  математиканың сабағының тиімділігін  арттыру мақсатында негізгі ақпараттық  мүмкіндіктерді қолданамын. Пән  дамуының ішкі қисындылығы, яғни  логикалық ой-өрісінің жан-жақтылығы. Оқытушы сабағында ақпараттық  – коммуникациялық техногогияларды пайдалану арқылы оның тиімділігін жүйелі түрде көрсете біледі. Оқытушы үшін электорндық оқулық – бұл күнбе-күн дамытылып отыратын ашық түрдегі әдістемелік жүйе, оны әрбір оқытушы өз педагогикалық тәжірибесіндегі материалдармен толықтыра отырып, әрі қарай жетілдіре алады. Электрондық оқулық арқылы үй тапсырмасын, жаңа сабақты түсіндіруге және тест тапсырмаларын орындауға болады. Онда әр тарауда тақырыптың мазмұны, тапсырмалар, тараудағы материалдары бойынша берілген анимациялық тәжірибелер оқушыларға математика сабағында көрнекілік түрінде көрсете отырып түсіндіруге ыңғайлы, сонымен қатар тақырыпты қорытындылау үшін тест сұрақтары берілген. Бұл тест сұрақтарының нәтижесі әр оқушыға жауап беру деңгейіне қарай пайыздық көрсеткішпен бағаланып беріледі. Бұл әдіс оқушының білімін көтеруге, сабаққа ынтасын қалыптасытыруға оң әсер ететіндігі сөзсіз.

      Қорыта  айтқанда сабақ беру барысында  оқытудың түрлі әдіс – тәсілдерін  тиімді қолдану оқушылардың есте  сақтау қабілетін арттырып, оларды  жинақылыққа, дәлдікке, шығармашылыққа баулуға көмектеседі.

 

Әдебиеттер:

1. «Математика және физика» ғылыми-әдістемелік журналдары
2. Нағымжанова Қ. Инновациялық технологияның құрылымы. – А: Өркен,2007
3. Ж.Қараев «Білім беру процесіндегі танымдық әрекеттің белсенділігі»
4. Ә.Бидосов «Математиканы оқыту методикасы»

 

Аннотация (түйін)

     Бұл мақалада математика сабағынада деңгейлеп-саралап оқыту технологиясын тиімді пайдалану туралы жазылған.