Хлебокомбинат «Восток» ЖШС-нің активтер құрамын, динамикасын және қалыптастыру көздеріне талдау

- ескі  вексельдерді  ұзарту  дебиторлық  борыштағы вексельдердің  қандай үлесін көрсетеді;

- тұтынушының   пайдасына   жеңілдіктер   (бағасын кеміту) мен басқа да жағдайлар есепке алынған ба, мысалы, оның өнімді қайтару құқы.

Дебиторлық борыштың өтімділік және сапалық көрсеткіштерін зерттеу маңызды болып табылады. Мемлекеттің қазіргі экономикалық даму кезеңінде төлемқабілеттілк айналымның баяулауына байланысты төмендеуі мұмкін. Бұл кәсіпорындағы алашақ қарыздың өсуіне әкеледі. Сондықтан қаржылық менеджменттің негізгі мақсаты алашақ қарызды дұрыс басқару.

Жоғарыда аталған алашақ қарыз түрлерінің ішіндегі ең көп пайызы сатып алушылар қарызы есебінен болады. Жалпы алашақ қарыздың ішінде сатып алушылардың қарызы 80-90 пайызын құрайды.  Кәсіпорындағы алашақ қарызды басқаруды тиімді ұйымдастыру үшін алашақ қарызды басқарудың қаржылық саясаты әзірленіп іске асуы қажет.

Кәсіпорындағы алашақ қарызды басқару саясатының қалыптасуы келесі негізгі кезеңдерден өтеді:

- кәсіпорындағы алашақ қарызды талдау;

- өнімді сатып алушыларға байланысты несие саясатының қағидаларын әзірлеу;

- алашақ қарыздағы қардының мүмкін сомасын анықтау:

- несие талаптары жүйесін әзірлеу;

- несие талаптарын дифференцияциялау және сатып алушының бағалау саясатын әзірлеу;

- алашақ қарызды өтеу процесін жеделдету;

- алашақ қарызды уақытында өтелуін  және оның қозғалысын бақылау  жүйксін қалыптастыру.

Қаржылық менеджменттің негізгі мақсатын есепке ала отырып ақша қаражатын басқару процесін жүзеге асыру басқару саясатын қалыптастыруды қажет етеді. Ақша қаражатарын дұрыс пайдалану және оларды басқара білу ол кәсіпорының қаржылық жағдайына, өндірісті кеңейтуге мүмкіндік беретін актив сондықтан оларды пайдалнуды талдай отырып,резервтерді іздестіруге және дамудың жолдарын қарастыруға мүмкіндік береді. Ақша қаражаттарын тиімді пайдану ол ағымдық шығындарды өтеу мүмкіндігінің болуын қамтамысыз етеді

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОРЫТЫНДЫ

 

Кәсіпорынның тұрақты жұмыс істеуі үшін негізгі құралдармен бірге оптималды мөлшерде айналым қаржылары керек. Айналым қаражаттары айналым өндірістік қорларына және айналыс қорларына авансталған ақша қаражаты жатады.

Әрбір кәсіпорынның қалыпты  жұмыс  істеуі үшін оның   активтері   болуы   керек.  Актив дегеніміз - бұл өткен жағдайлардың нәтижесінде кәсіпорынмен бақыланатын және болашақта кәсіпорынға экономикалық табыс әкелетін ресурс. Ол   ақша қаражаты   есебінен   айналым   және   айналыс   қорларын сатып алуға пайдаланылады. Актив баптарын шартты түрде келесі белгілері бойынша топтастыруға болады:

- өтімділігі бойынша: ұзақ мерзімді және ағымдық активтер.

- пайдаланылуы     бойынша:     ішкі     айналыстағы     және     сыртқы айналыстағы  (дебиторлық берешек, қаржылық  салымдар,   банк шоттарындағы ақша) активтер.

- инфляциялық процестерге шалдығуына байланысты:  монетарлық және   монетарлық   емес   активтер   ажыратылады.       Монетарлық активтер қайта бағалауға жатпайды, олар ағымдық ақшалай бағадағы активтер -  ақша қаражаттары, депозиттер, есеп айырысулардағы қаражаттар, т.б. Ал монетарлық емес активтер құны уақыт өтуіне қарай өзгеріске ұшырайтын, сол себепті қайта бағалауды қажет ететін активтер - негізгі құралдар, запастар, аяқталмаған өндіріс, т.б.

- өндіріс үрдісіндегі айналыс капиталы (запастар, аяқталмаған өндіріс, болашақ кезең шығындары) және айналыс үрдісіндегі капитал (дайын өнім, ақша қаражаттары, қаржылық салымдар, тауарлар, т.б.).

Ағымдағы активтерді  оңтайлы   және   үнемді   жұмсау -   кәсіпорынның   бірінші   кезектегі   міндеті болып   саналады. Айналым қорының құрамы, оның құрылымы  өндірісті мамандандыруға байланысты.

Кәсіпорындарда  активтерді  (айналым  қорларды)   пайдаланудың маңызды экономикалық көрсеткіштері оның айналғыштығы    болып    табылады.   Ол    есепті   мерзім ішінде   қанша   рет   айналғанымен   және   айналым мерзімімен   бағаланады.   Әрбір   кәсіпорын   айналым қорының   айналғыштығын   тездетіп,   сол   арқылы оған деген өзінің қажеттенуін азайта алады.

Нарықтық   экономиканың   негізгі   шегі   -   кәсіпорындарда айналым қорлардың жетіспеушілігі. Осы мақсатта   кәсіпорындарда   өндіріс   қажет   ететіндей мөлшерде  өндірістік  босалқы  қорлар  жасаған  дұрыс.   Оларда   материалдардың   артық   қоры   болмағаны жөн.

Айналым өндірістік қорлар дегеніміз өндірістік қаражаттардың бір бөлігі болып табылады. Олар өндіріс процесіне негізгі қорларға қарағанда әрбір өндірістік циклда шығындалады, ал олардың бағасы дайын өнімнің құнына толық және бірден жатқызылады.  Айналым қорлар өндіріс процесінде өзінің материалды формасын және физикалық, химиялық қасиеттерін жоғалтады.

Дипломдық жұмыстың мәні толық ашылып қарастырылды. Бірінші бөлімде активтердің теориялық негізі  қарастырылды.  Активтер кез келген кәсіпорынның қызметінің негізін құрайды. Оларды ағымдағы активтер деп аталуы олар қысқа уақыт аралығында бір формадан екінші бір формаға тез ауыса алады. Активтердің негізгі қасиеттеріне  байланысты оларға келесілер жатады: тауарлық материалдық құндылықтар, ақша қаражаттары, қысқа мерізімді қаржылық инвестициялар, дебиторлық қарыз.

Қаржылық   жағдайдың   тұрақтылығын   келесі   жолдармен жоғарылатуға болады:

- ағымдық активтердің айналымдылығын жоғарылату

- запастардың көлемін оптималдау

- меншікті айналыс капиталын ішкі және сыртқы қарыз көздері есебінен толықтыру

Қорыта айтқанда ағымдағы активтерін басқару кәсіпорынның тиімді жұмыс істеуіне және қаржылық, экономикалық жағдайын тұрақтандыруға көмектеседі.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

 

1. Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 28 ақпандағы «Бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есептiлiк туралы» N 234 Заңы
2. Дүйсенбаев  К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г. Кәсіпорынның  қаржылық жағдайын талдау/ Оқу құралы. – Алматы: Экономика. 2001. – 330 б.
3. Жуйриков К.К., Раимов С.Р. Корпоративные финансы. Учебник. – А.:Алматинская академия экономики и статистики, 2004. – 512 с.
4. Жуйриков К.К.  Финансы хозяйствующих субъектов. Учебное пособие. А.: ТИП «Комплекс», 2001 г.
5. Жуйриков К.К.  Финансы предприятия в условиях рынка. Учебное пособие.А.: «Бастау», 2002
6. Жуйриков К.К., Раимов С.Р., Танирбергенова Г.Б. Финансовый анализ предприятия. Учебник. А.: «АЭСА», 2003
7. Ильин А.И. Управление предприятием. Мн.:Высшая  школа, 2000. - 275 с.
8. Кейлер В.А. Экономика предприятия: Курс лекций. – М.: ИНФРА – М, Новосибирск: ИГАЭиУ, «Сибирское соглашение», 2002. – 132 с.
9. Ковалев В.В.Финансы предприятий: Учеб.- М.: ТК Велби, 2003. – 352 с.
10. Ковалев В.В. Управление финансами - Москва: ФБК – ПРЕсс, 1998, 521 с.
11. Мельников В.Д. Основы финансов. – А.: Изд. «LEM», 2005
12. Моисеева А.К., Анискин Ю.П. Современное предприятие, конкурентоспособность, маркетинг, обновление. - М.: Внешторгиздат, 1993.
13. Малеева А.В., Томаревская О.Г, Симкова Н.В. Анализ производственно - финансовой деятельности предприятий. - М.: Финансы, 2000.-319 с.
14. Оразалин К.Ж.  Кәсіпорын экономикасы: Тәжірибе сабағына арналған оқу құралы. Алматы, ТОО «Издательство LEM», 2007. – 296 б.
15. Радостовец В.К., Омаров А.Ш. Организация финансового учета – Алматы: Экономика, 1997, 180 с.
16. Стоянова Е.С. Финансовый менеджмент. Российская практика.- М.: Перспектива, 1994 - 193с.
17. Стоянова Е.С., Штерн М.Г. Финансовый менеджмент для практиков: краткий  профессиональный  курс.- М.:  Изд-во  "Перспектива", 1998. - 128с.
18. Финансовый менеджмент. Учебное пособие под ред. Проф. А. Нурсеит, А.: «Экономика», 1996
19. Финансы в управлении  предприятием /Под ред. Ковалевой - М.: Финансы и статистика, 1995 - 160с.
20. Финансовый  менеджмент: Учебник для вузов  / Г.Б.Поляк и др.; Под ред. проф. Г.Б.Поляка. - М.: Финансы, ЮНИТИ, 1997 - 518с.
21. Финансовый  менеджмент:   Учебник для вузов  / Е.С.Стоянова и др.; М.: Изд-во "Перспектива", 1997. - 537с.
22. Финансы предприятий:  Учеб.  пособ.  /Под ред. Бородиной - М.: Банки и биржи, ЮНИТИ, 1995 - 208с.
23. Шеремет А.Д.,Сайфулин Р.С. Методика финансового анализа-М.: ИНФРА-М, 1996
24. Балуанов Ж. Организация оборотных средств и его влияние на финансовую устойчивость// Финансы Казахстана. – 2003. - № 5. – С.50-55
25. Бегалиев М.  Маркетинговые цели предприятия// Финансы Казахстана. – 2005. - №1.  – С.40-41
26. Демеуов Б. Анализ и оценка финансового положения компании в конкурентной среде// Финансы Казахстана. – 2003. - № 6. – С.68 – 72

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОСЫМША А

Хлебокомбинат «Восток» ЖШС - нің 2008 ж.  бухгалтерлік балансы, мың тг

Баланс баптары	Жыл басы	Жыл соңы
Актив:
Ұзақ мерзімді активтер :
Материалдық емес активтер:
1.    Бастапқы құны
2 .   Жинақталған тозу
3 . Қалдық құны
Негізгі қорлар :	80729	90937
4 . Жер
5 . Ғимараттар мен құрылыстар	40506	36503
6 . Машина мен жабдықтар	28513	50001
7,   Басқа да қорлар	11710	4433
8 . Жинақталған тозу	15007	28971
9 . Қалдық құны	65722	61966
10. Аяқталмаған күрделі құрылыс
11.Болашақ кезең шығындары
12. Ұзақ мерзімді дебиторлық қарыз
13.Ұзақ мерзімді қаржылық салымдар
Барлығы:	65722	61966
Ағымдық активтер:
Тауарлы-материалдық қорлар:
14. Материалдар	12930	70129
15. Аяқталмаған құрылыс
16 . Дайын өнім тауарлар	7580	651
17.Дебиторлық берешек	35372	76571
18.Болашақ кезең шығындары
19 Қысқа мерзімдік қаржылық салымдар
20. Ақша қаражаттары	8441	7362
21. Басқа да ағымдық активтер
Барлығы:	64323	154713
Жиыны:	130045	216679
Міндеттемелер мен меншікті капитал:
Меншікті капитал :
22 . Жарғылық капитал	7171	7171
23. Қосымша төленген капитал	3596	3596
24. Қосымша төленбеген капитал
25.Резервтік капитал	1626	5426
26. Бөлінбеген табыс (өтелмеген зиян)	88867	87192
Барлығы:	101260	103385
Ұзақ мерзімді міндеттемелер:
Барлығы:
Ағымдық міндеттемелер:
29.Қысқа мерзімдік несие	6788	20638
30. Ұзақ мерзімді несиенің ағымдық бөлігі
31. Кредиторлық қарыз	21997	92656
32. Салықтар бойынша міндеттемелер
33. Ұзартылған салықтар
34.Болашақ кезең табыстары
Барлығы :	28785	113294
Жиыны:	130045	216679

 

ҚОСЫМША Ә

Хлебокомбинат «Восток» ЖШС -нің 2008 жылдағы мүліктік жағдайының көрсеткіштері

 

Көрсеткіштер	Есептеу формуласы	Мәні		Шекті мәні
		жыл басында	жыл аяғында
1. Өндірістік       бағыттағы мүлік коэффициенті	(Негізгі қорлар +запас +аяқт.өнд.) / Баланс валютасы	0,663	0,612	>0,5
2.Активтердің мобильділігінің коэффициенті	Ағымдық активтер / Баланс валютасы	0,495	0,714	>0,5
3.Мобильді және иммо- бильді қаражаттардың қатынасының коэффициенті	Ағымдық активтер / Ұзақ мерзімді активтер	0,980	2,496	>0,5
4.Негізгі құралдардың нақты құнының коэффициенті	Негізгі қорлардың қалдық құны / Баланс валютасы	0,505	0,286	>0,5
5. Негізгі құралдардың жарамдылық коэффициенті	Негізгі қорлардың қалдық құны / Негізгі қорлардың бастапқы құны	0,814	0,685	>0,5
6.   Негізгі құралдардың тозу коэффициенті	Негізгі қорлардың тозу кұны / Негізгі қорлардың бастапқы құны	0,196	0,315	<0,5

 

 

 

ҚОСЫМША Ә