Ұлттық банк

-өтеу мерзiмi бiр жылдан  аспайтын, саудаға шығарылған бiрiншi сыныпты эмитенттердiң вексельдерiн  қайта есепке алады;

-мемлекеттiк бағалы қағаздарды  сатып алады және сатады;

Қазақстанның Ұлттық Банкi кредиттердi қамтамасыз ету үшiн  жарамды деп есептейтiн депозиттiк  сертификаттарды, борыштық бағалы қағаздарды сатып алады және сатады;

-депозиттердi қабылдайды, ақша төлемi мен аударымдарын  жүзеге асырады, бағалы қағаздар  мен өзге де құндылықтарды  сақтауға және басқаруға қабылдайды;

-туынды қаржы құралдарымен  операцияны жүзеге асырады;

-қажет болған жағдайда  Қазақстан Республикасының аумағындағы  және одан тыс жерлердегi банктер  мен қаржы ұйымдарында шоттар  ашады;

-чек жазып бередi және  вексельдер бередi;

-егер осы Заңда тікелей  тыйым салынбаған болса, басқа  банк операцияларын, сондай-ақ  өз міндеттеріне сәйкес өз  атынан мәмілелерді жүзеге асырады.

 

 

 

Валюталық реттеу және валюталық  бақылауда Қазақстан Ұлттық Банкi:

 

Қазақстан Республикасында  шет ел валютасының және шет ел валютасындағы бағалы қағаздар айналысының  аясы мен тәртiбiн белгiлейдi, шет  ел валютасында операциялар жүргiзуге қажеттi шектеулер енгiзедi, соның iшiнде  осындай операциялар мен сыйақы ставкаларының көлемiне де енгiзiледi;

Резиденттердiң және резидент еместердiң Қазақстан Республикасында  валюталық құндылықтармен операциялар  жүргiзу ережелерiн белгiлейдi;

Валюталық құндылықтарды  Қазақстан Республикасына әкелу  және Қазақстан Республикасынан  әкету және жiберу тәртiбiн белгiлейдi, сондай-ақ Қазақстан Республикасы резиденттеріні. ң шетел банктерiнде шоттар ашу  тәртiбiн айқындайды;

Қазақстан Республикасының  валюталық заңдарына сәйкес валюталық  операцияларды, валюталық құндылықтарды  пайдалануға байланысты қызметті лицензиялау, валюталық операцияларды тiркеу және олар туралы хабарлау, айырбастау пункттерiн тiркеу тәртiбiн белгiлейдi, сондай-ақ айырбастау пунктiнiң тiркеу куәлiктерiн бередi және олардың қолданылуын  тоқтата тұрады;

Қазақстан Ұлттық Банкiнiң  басқармасы айқындайтын тiзбеге  сәйкес Қазақстан Республикасы ұлттық валютасының шетел валюталарына ресми бағамын белгiлейдi;

Алтын-валюта активтерiн  құрайды және солармен операциялар  жасайды;

Мемлекеттiк органдармен  келiсiм бойынша олардың құзыретiне сәйкес Қазақстан Республикасындағы  резиденттер мен резидент еместер  орындауға мiндеттi валюталық операциялар  бойынша есепке алудың және есептiлiктiң  тәртiбi мен нысандарын белгілейдi;

Банктер мен өзге тұлғалардың  Қазақстан Республикасының банктiк  және валюталық заңдарын бұзу фактiлерi анықталған жағдайда, банктiк және валюталық  заңдарда көзделген санкцияларды қолдануға  құқылы;

Халықаралық есеп айырысуды  ұйымдастырады, шет елдермен қаржы - валюталық және кредиттiк-есеп айырысу  қатынастарын жетiлдiредi;

Жасасылған мемлекеттiк  шарттарға сәйкес шетелдiк және халықаралық  ұйымдармен шет ел валютасын тартады;

Тауарларды (жұмыстарды, қызметтердi) экспорттаудан түскен шетелдiк валютаны мiндеттi түрде сату режимдi енгiзедi және өзгертедi.

Қазақстан Ұлттық Банкi валюталық  реттеу және валюталық бақылау жөнiнде  Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген басқа да функцияларды орындауға құқылы.

Сондай-ақ ҚР-ның заңдарына  сәйкес болатын басқа да қызметтердi атқарады.

 

 

 

 

 

Қорытынды

 

Банк жүйесінің жұмысының  жаңа механизмін құрастыру несие  мекемелерінің бұрын жоғалтып алынған, өркениетті қоғамда және нарықтық қаржы  құрылымдарының көпғасырлық тәжірибесіне сүйене отырып қабылданған тиімді принциптерін қайтадан пайдалану арқылы жүзеге асады. Сондықтан, шетел тәжірибелерін, ақша ресурстарын жинақтау формаларымен әдіс-тәсілдерін, несие беру және есеп айырысу мүмкіндігін зерттеудің маңызы зор. Осы тәжірибелер тарихтың ұзақ сұрыптауынан қатаң шарттармен үлкен бәсекелестіктен өте алған  өнім, сондықтан оларды қолдану өте  тиімді болып келеді және шаруашылық дамуының түрлі шарттарына бейімделе  алады. Әрине, бүкіл жұмыс тәсілдерін, шаруашылық стратегияларын және институттарын  түбегейлі көшіріп, Қазақстанға  басқа формада кірістіріп қоюға  болмайды. Жаңа формаларды банк клиенттерінің  қажеттіліктерін, олардың жаңа қаржылық жаңалықты қабылдау мүмкіндігін, банктердің жаңа технологияларының рентабельділігін толығымен зерттеген соң ғана ұсынуға болады.

Қазақстан Республикасының  қоғамының қазіргі таңдағы дамуы  өтпелі кезең ерекшеліктерімен сипатталады. Ең алдымен бұл әлеуметтік-экономикалық жүйедегі түбегейлі, әрі сапалы өзгерістерге байланысты. Әлеуметтік-экономикалық өзгерістер нарық принциптері негізінде  құрылған жаңа экономикалық қатынастарды дамытуға арналған.

Сондықтан, банктардың жаңа жүйесінің қалыптасуы мәселесінің  өзектілігі мынада болады: жаңа механизм құра отырып, адамзатпен жинақталған  оңды дәстүрлерді, яғни әлемдік тәжірибенің  элементтерін жоғалтып алмаған дұрыс. Олар біздің жас мемлекетімізге нарықтық экономика жолында қателерден белгілі  бір қорғаныс қызметін атқарады.

Өтпелі экономика шарттары бойынша банк секторы нарықтық экономиканың негіздерін құрастыру міндетін максимальді  түрде орындау қажет.

Басқаша айтқанда, банк мүдделері  жалпы ұлттық нарыққа ұмтылу және экономиканы қайтадан құру мақсаттарына кедергі келтірмей, сол мақсатқа өз үлесін де қосып отыру керек.

80-жылдардың аяғында еліміздің  экономикасы өзінің құрылу кезінде  ғана болса да, осы кезде банк  жүйесі құрылды. Әрине, оны  ең қуатты, әрі нарықтық экономиканың  бүкіл талаптарына жауап бере  алады деп айта алмаймыз, бірақ  осы жүйе өзінің өміршеңдігін, даму перспективаларын анық көрсетті. Сонымен қатар, ол экономиканың  өзін реформалауға да қатысы  бар. 

Соңғы жылдарда еліміздегі экономикалық өзгерістерге өзінің оң үлесін қосып отыратын банк жүйесі болашақта бұл ісін жалғастырады деп сенеміз.

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер

 

Ақша. Несиелер. Банктер. Г.С. Сейткасимов редакциясымен жасалған. Алматы 1999 ж.

Алёхин Б.И. "Бағалы қағаздар нарығы" Мәскеу. 1994ж.

ҚР Статисткалық Мекемесінің  мәліметтері 

"Казақстан банкілері"  журналы 6, 7, 8 2001 ж.

ҚР Стратегиялық Даму Мекемесінің  мәліметтері 

Қазақстан Республикасының  Ұлттық Банкі мәліметтері 

Қазақстан Республикасының  Қаржы Министрлігі сайты 

Қазақстан Республикасы банктер  жүйесі. Ақпараттық журнал 3. 2002ж.

ҚР Заңы : "Бағалы қағаздар нарығы туралы"

Қазақстандық биржа қорының  сайты KASE

Красавина Л. Н. "Халықаралық  валюта-несиелік және қаржылық қатынастар" Мәскеу 2000

Круглова В.В. "Халықаралық  валюта-қаржылық және несиелік қатынастардың  негіздері" Мәскеу, Инфра-М, 1998 ж.

Литвиненко Л.Т. "Мемлекеттік  бағалы қағаздар нарығы" 1998ж.

Лялин В.А. "Банктер және биржа қорлары" Мәскеу. 1998ж.

Мусатов В.Т "Банктер және биржа қорлары" Санкт-Петербург 1996 ж.