Қоршаған ортаға өндіріс орындарының әсері

8. Полигонның иесі биологиялық  іритін қалдықтарды көму көлемін  азайту  және қоқыс газды бақылау  мен кәдеге жарату жүйелерін енгізу арқылы полигонда метанның құралуын азайту жөнінде шаралар қабылдауға тиіс.

9. Қоршаған ортаның  ластануын  болдырмау үшін полигонның иесі  қалдықтарды сыныптау негізінде  қабылдаудың бірдейлендірілген  рәсімін енгізуге  тиіс.

10. Қалдықтарды көму полигонының қызметі қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісілген мерзімде учаскені экологиялық талаптарға сәйкес келтіру жөніндегі негізінде жүзеге асырылады.

11. Полигонның меншік иесі полигон  жабылғаннан кейін жерлерді рекультивациялау жөніндегі іс-шараларды және қоршаған ортаға әсердің мониторингін  жүргізу үшін тарату қорын құрады.

12. Көму үшін қабылданған қалдықтарды  қабылдау мен сыныптау рәсімін  полигон иесі белгілейді және  қоршаған ортаны қорғау саласындағы  уәкілетті органмен келіседі.

13. Полигондарда қалдықтарды орналастыруға  және полигондарды күтіп-ұстауға  қойылатын талаптардың сақталуын  бақылауды қоршаған ортаны қорғау  саласындағы уәкілетті орган  жүзеге асырады.

Полигондардың қабылдауына келмейтін қалдықтар

1. Полигондарда мынадай қалдықтарды көму үшін қабылдауға тыйым салынады:

1) сұйық қалдықтар;

2) полигон жағдайында жарылатын, коррозиялы, қышқылданатын, өрт қауіпі  жоғары немесе өрт қауіпі бар  қауіпті қалдықтар;

3) сумен реакцияға түсетін қалдықтар;

4) медициналық немесе ветеринариялық мекемелердің жұқпалы болып табылатын қалдықтары;

5) рекультивациялау кезінде қалыптастырушы  материал ретінде қолданылуын  қоспағанда пайдаланылған тұтас  шиналар;

6) жылжымайтын органикалық ластаушыларды  қамтитын қалдықтар;

7) пестицидтер;

8) қабылдау критерийлерін қанағаттандырмайтын  қалдықтар.

2. Қабылдау критерийлерін орындау  мақсатында қалдықтарды араластыруға  тыйым салынады.

3. Жергілікті атқарушы органдар  биологиялық еритін қалдықтардың  рециклингін, компостерлеу, өнім немесе  энергия өндіру мақсатында биогаз өндіру және (немесе) пайдалану жөніндегі шараларды қоса алғанда, оларды көмуді қысқарту жөнінде бағдарламалар әзірлеуді ұйымдастырады.

Тұрмыстық қатты қалдықтарды орналастыруға арналған полигондарда орналастыруға тыйым салынатын өнеркәсіптік қатты және шлам тәрізді қалдықтар

Тұрмыстық қатты қалдықтар полигондарында мынадай өнеркәсіптік қатты және шлам тектес қалдықтарды орналастыруға тыйым салынады:

1) хлор өдіру жөніндегі химия  өнеркәсібінің қалдықтары:

Синтетикалық каучук, хлор, каустика өндірісінің құрамында сынат пен оның қосындылары бар графитті шламы;

метанол, оргшыны өндірісінің құрамында метанол бал қалдықтар;

монохлорсірке қышқылының құрамында гексахлоран, метанол, трихлорбензол бар тұздар өндірісінің шламдары;

ДДТ, уротропин, цинеб, мыстың үшхлорфеноляты, тиурам-Д тасымалы үшін пайдаланылған қағаз қапшықтар;

мыстың үшхлорфеноляты өндірісінің құрамында үшхлорфенол бар шламдары;

пластополимерлер өндірісінің құрамында бензол мен дихлорэтан бар пайдаланылған катализаторлары;

құрамында хлоропрен коаглюм және омега полимерлері;

үшхлорбензол қалдықтары, тыңайтқыштар өндірісінің құрамында гексахлоран, үшхлорбензол бар қалдықтары;

2) хром қосындыларын өндіру жөніндегі  химия өнеркәсібінің қалдықтары:

натрий монохроматы және хлорлы натрий өндірісінің шламы, калий биохроматы өндірісінің құрамында алты валентті хром бар қалдықтары;

3) сода өндіру жөніндегі өнеркәсіптің  құрамында мырышы бар мырыш  күйігі қалдықтары;

4) жасанды талшық өндірісінің  қалдықтары: құрамында диметилтерефталат, терефтал қышқылы, мырыш; мыс бар шламдар;

Капролактамды сүзуден қалған, құрамында капролактам бар қалдықтар;

метанолиз қондырғысының құрамында метанол бар қалдықтары;

5) сарыбояу өнеркәсібінің қалдықтары:

сыр мен эмаль қабықтары, құрал-жабдықтарды тазалау кезіндегі құрамында мырыш, хром, ерітінділер, тотықтырғыш майлар бар қалдықтар;

құрамында мырыш пен магний бар шламдар;

6) химиялық-фотография өнеркәсібінің  қалдықтары:

гипосульфит пен сусыз сульфит өндірісінің құрамында фенол бар қалдықтары;

 магниттік сырдың, коллодийдің, бояулардың құрамында бутиллацетат, толуол, дихлорэтан, метанол бар  қалдықтары;

7) пластмасса өндірісінің құрамында  фенол бар қалдықтары;

8) азот өнеркәсібінің қалдықтары:

коксты газды тазалау қондырғысынан алынған шлам (шайырлар) және синтез бен компрессия цехының құрамында канцерогенді заттар бар пайдаланылған майлары;

моноэтаноламинді айдаудан қалған, құрамында моноэтаноламин бар текшелі қалдық;

9) мұнай өңдеу және мұнай химиясы  өнеркәсібінің қалдықтары:

майларды, парафинді тазалаудан қалған, құрамында хром мен кобальт бар алюмосиликатты адсорбент;

құрамында отыз проценттен астам күкіртті қышқыл бар қышқыл гудрондар;

кокс алудың және жартылай коксты газдандырудың құрамында фенол бар фустары мен фусты-шайырлы қалдықтары;

құрамына хром бар пайдаланылған катализаторлар:

кокс алудың және жартылай коксты  газдандырудың құрамында фенол бар фустары мен фусты-шайырлы қалдықтары;

құрамында хром бар пайдаланылған катализаторлар;

құрамында майлар бар пайдаланылған саз;

алкилфенолды құю қондырғыларынан алынған сүзу процесінің құрамында мырыш бар қалдықтары;

10) машина жасау қалдықтары: құрамында  хром бар төгінділердің хромды  шөгіндісі;

құрамында циан бар төгінділердің цианды шөгіндісі;

органикалық байластырғыштағы құрамында хром бар стерженьді қоспалар;

вакуумды сүзгілерден, гальвандық цехтарды ыдырату станцияларынан кейінгі құрамында мырыш, хром, никель, кадмий, қорғасын, мыс, хлорофос, тиокол бар шөгінді;

11) медицина өнеркәсібінің қалдықтары: синтомицин өндірісінің құрамында бром, дихлорэтан, метанол бар қалдықтары;

байыту қалдықтары мен құрамында ауыр металдардың тұздары бар шламдар.

Қауіпті қалдықтар полигондарына арналған жалпы талаптар

1. Қауіпті қалдықтарды көму полигондарды  орналасатын жерлерде:

1) полигон шекарасынан тұрғын үй және рекреациялық аймақтарға, су объектілеріне, ауыл шаруашылық мақсатындағы жерлерге және елді мекендерге қашықтыққа;

2) жер асты, жер үсті суларының  немесе ерекше қорғалатын табиғи  аумақтардың болуына;

3) геологиялық және гидрогеологиялық жағдайларға;

4) учаскедегі су басу, ойысу, шөгу  немесе сел жүру қатеріне;

5) мемлекеттік табиғи-қорық қоры  объектілерін қорғауға қатысты  талаптар ескерілуге тиіс.

2. Полигонның сипаттарына және  метеорологиялық жағдайларға қарай:

1) полигон бойына судың кенеттен келуін бақылау;

2) қалдықтарды көму орнына жер  беті және (немесе) жер асты суларының  келуін болдырмау;

3) ласталған суды және сүзіді  суды сарқынды сулар үшін белгіленген  нормативтерге дейін жинау және  өндіру көздеуге тиіс.

3. Қоқыс газды жинау, өңдеу мен пайдалану қоршаған ортаға залалды немесе оның нашарлауын және халықтың денсаулығы үшін тәуекелді барынша азайтатын тәсілмен жүргізілуге тиіс.

4. Қалдықтарды көму полигондарының  жұмыс істеу салдарларын:

1) иістер мен шаңдардың эмиссиясын;

2) жел айдап тарататын материалдарды, қосындылар мен аэрозольдарды;

3) шу мен қозғалысты;

4) құстарды, паразиттер мен жәндіктерді;

5) өрттерді барынша азайту үшін  шаралар қабылдануға тиіс.

5. Қалдықтарды орналастыру полигоны  ластың учаскеден қоғамдық жолдарға және жақын маңдағы аумаққа шығарылмайтындай етіп жабдықталуға тиіс.

6. Полигон-учаскеге басқа тұлғалардың  еркін кіруінен қорғалауға тиіс. Әрбір техникалық құралға бақылау  жасау және оған қол жеткізу  жүйесі құралдардың заңсыз пайдаланылуын анықтайтын және оған кедергі келтіретін шаралардың бағдарламасын қамтуға тиіс.

7. Қалдықтарды орналастыру полигондарын  басқаруды полигонды пайдалануға  техникалық құралдары бар және  полигон қызметкерлерін кәсіби  және техникалық біліммен және  тренингпен қамтамасыз ететін жеке және заңды тұлғалар жүзеге асырады.

8. Жол берілетін әсер ету деңгейі  қалдықтарды көму полигоны жобасының  негізінде полигон орналасқан  жердегі өзіндік гидрогеологиялық  жағдайларды назарға ала отырып, экологиялық рұқсатта айқындалуға  тиіс.

9. Полигонға Қазақстан Республикасының  қалдықтардың мемлекеттік кадастрына  енгізілген жеке тіркеу нөмірі  беріледі. Полигон иесі полигонға  қабылданатын қалдықтардың есебін  жүргізуге арналған құжат айналымы  жүйесін әзірлеуге тиіс.

10. Қалдықтарды орналастыру полигонының жобасында ол жабылғаннан кейін, жабу, рекультвациялау және ластануға мониторинг пен бақылау жүргізу үшін тарату қорын құру көзделеді. Тарату қорларын қалыптастыру тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайды.

11. Полигонның иесі жыл сайын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға орналастырылатын қалдықтардың түрлері мен саны туралы және жоспарлы бақылаудың нәтижелері туралы хабарлауға міндетті.

 

Қалдықтарды қабылдау рәсімдері

1. Қалдықтарды полигонға тапсыратын  қалдықтардың меншік иесі полигонның иесіне қалдықтарды белгілі бір түрге жатқызуды растайтын және қауіпті қалдықтар паспортының көшірмесін қауіпті  қалдықтарға ілесіп жүретін, олардың сандық және сапалық сипаттамалары туралы дұрыс ақпаратты табыс етуге міндетті.

2. Полигондардың иелері қалдықтардың  осы полигонға орналастыруға  рұқсат етілген және оларды  орналастыру құқығы экологиялық  рұқсатпен расталған түрлерін  ғана полигонға қабылдауға құқылы.

3. Полигонның иесі қалдықтар  қабылдаудың мынандай рәсімдерін  сақтайды:

1) қауіпті қалдықтардың паспортың  қоса алғанда, қалдықтар құжаттамаларын  тексеру;

2) қалдықтарды кіреберісте және  орналастырылатын жерде көзбен  шолып қарап тексеру;

3) қалдықтар құрамын қалдықтардың  меншік иесі табыс еткен құжаттамадағы  жазбамен салыстыру;

4) шығарылған жерін, әкеліну күнін, шығарушысын немесе жинаушысын  бірдейлендіруді, ал қауіпті қалдықтар  бар болғанда – олардың полигондағы  нақты орналасу орнын көрсете  отырып, орналастырылған орнын көрсете  отырып, орналастырылған қалдықтардың  саны мен сипаттамасының есебін жүргізу;

5) полигонға радиоактивті заттардың  түсуін болғызбау үшін қалдықтардың  әрбір тобына дозиметрлік бақылау  жүргізу қажет.

4. Полигонның иесі учаскеде қабылданған  қалдық тобының алынғанын жазбаша  растауды тұрақты түрде қамтамасыз етуге және осы құжаттаманы бес жыл бойы сақтауды қамтамасыз етуге міндетті.

5. Қалдықтардың түсетін массасын  анықтау үшін қабылдау пункттерінде  өлшеуіш аспаптары орналастырылады.

 

Полигонды пайдалану сатысындағы бақылау мен мониторинг

1. Полигонның иесі жыл сайын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға қоршаған ортаға әсердің мониторингін жүргізілген туралы есеп береді.

2. Полигонның иесі бақылау және  мониторинг нәтижесінде анықталған, қоршаған ортаға қолайсыз әсер  туралы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органды хабардар етуге, сондай-ақ қабылданылатын түзету шараларының сипаты мен мерзімдерін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісуге тиіс.

3. Бақылауды, мониторингті және (немесе)  талдауды аккредиттелген зертханалар орындауға тиіс.

4. Сүзінді су мен жер бетіндегі  судың сынамасы репрезентативті  пункттерде іріктелуге тиіс. Сүзінді  суды іріктеу мен оның көлемін  және құрамын өлшеуді жүзеге  асыру учаскесінің сүзінді су  құралатын әрбір пунктінде жеке  орындалуға тиіс.

5. Полигонның әрбір секциясы  үшін газдың мониторингі табыс  етілуге тиіс.

6. Іріктеу мен талдауды жүзеге  асырудың жиілігі қоршаған ортаға  эмиссия рұқсатына қоса берілетін  мониторинг бағдарламасында негізделеді.

7. Өлшенетін параметрлер мен  талданатын заттар орналастырылатын қалдықтардың құрамына қарай түзетіледі.