В.Ф.Ряховскийдің «Қарым – қатынас компетенттілігін анықтауға арналған» әдістемесі

 

Бәрін де ұнатады.

 

Барлығында кешіреді.

 

Шеттен тыс жанашыр.

 

Кең пейілді және кемшіліктерге шыдамды.

 

Қорғаушылыққа ұмтылады.

 

Табысқа жетуге ұмтылады.

 

Әрбір адамның таң қалғанын күтеді.

 

Басқаларды билейді.

 

Үстемшіл.

 

Көрсе қызар.

 

Атаққұмар.

 

Эгоист

 

Суық, рақымсыз.

 

Кекесін, келекелі

 

Ашулы, қатаң

 

Жиі заланады.

 

Сенімсіз немқұрайлы

 

Кекшіл

 

Қарама-қайшылықты

 

Қиқар

 

Сенбейтін күдікті.

 

Жасқаншақ.

 

Ұялшақ.

 

Басқарылытандығына шектен тыс даярлығымен ерекшелінеді.

 

Жұмсақ денелі.

 

Әрқашан дерлік ешкімге қарсы шықпайды.

 

Басқаларды мазалай бермейді.

 

Оны бағып қақанды жақсы көреді.

 

Шектен тын сенгіш.

 

Әрбір адамның ыңғайына қарай икемделуге ұмтылады.

 

Барлық адамдармен келіседі.

 

Әрқашанда мейірман.

 

Барлығында жақсы көреді.

 

Айналасындағы адамдармен тым келісімшіл.

 

Әрбір адамдарды жұбатуға тырысады.

 

Өзіне қарамастан басқалардың қамын ойлайды.

 

Адамдарды шектен тыс мейірімділікпен бұзады.

 

 

Деңгейдің максималды бағасы 16 ұпай, бірақ ол қатынастың төрт сатылы айқындылығына бөлінген.

 

 

Кесте 3 Қатынастың төрт сатысы

 

 

0-4 ұпай – төмен;

 

5-8 ұпай – қалыпты

 

 

Адаптивті мінез-құлық

 

9-12 ұпай – жоғары;

 

13-16 ұпай – экстрималды

 

Патологияға дейінгі экстрималды мінез-құлық

 

 

Нәтижесінде, әрбір октант бойынша сұрақтаманың арнайы кілтінің көмегімен ұпайлар саны есептелінеді. Алынған ұпайлар дискограммаға салынады және шеңбердің орталығынан қашықтық берілген октант бойынша ұпайлар санына сәйкес болады (0- ден -16-ға дейін).

 

Векторлардың ұштары қосылады және тұлғалық профиль құрайды.

 

Арнайы формуланың көмегімен негізгі факторлардың көрсеткіштері анықталады: доминаттылық және достықты сүйгіштік;

 

доминантылық = (І-V)+0,7х (VІІІ+ІІ- VІ);

 

достықты сүйгіштік = (V ІІ-ІІІ)+0,7х(VІІІ-ІІ- ІV+ VІ).

 

Алынған нәтижелердің сапалық талдауы дискограмманың салыстыру жолымен, әртүрлі адамдардың болжамдарының арасындағы айырмашалық қарастырады.

 

С.В. Максимов рефлексияның қабылдаудың, дифференциациясының, тұлғаның топтағы жағдайының жағымдылық деңгейі. Тұлғаның топ пікірін саналу деңгейі тұлға үшін топтың мәнділігінің индекстері берілген.

 

Әдістемелік қабылдау психологиялық сәйкестілік мәселесін зерттеуге мүмкіндік береді және тәжірибеде жиі жағдайда жанұялық консультацияда, топтық психотерапияда және әлеуметтік психологиялық тренингтерде қолданылады.

 

Берілген 128 пікірдің қайсысы сіздің өзіңіз туралы ойыңызға сәйкес келеді қасына «+» белгісін, сәйкес келмесе «-« белгісін қойыңыз.

 

Қоршағандарға қатынас типтері:

 

Авторитарлы

 

13-16 ұпай диктаторлық, өктем, диспатиялық мінез, тұлғаның күшті типі, тпотың іс-әрекетінің барлық түрлерінде лидерлікте болады. Барлығын үйретеді, оқытады, барлығында өз пікірне сүйенуге талпынады, басқалардың кеңестерін қабылдай алмайды. Қоршағандар бұл өктемділікті байқап мойындайды.

 

9-12 ұпай. Доминантты, қуатты, құзыретті, авторитетті лидер, барлық  істе табысты кеңес беруді  ұнатады, өзіне силаушылықты талап  етеді.

 

0-8 ұпай. Өзіне сенімді адам, бірақ міндетті түрде лидер емес, табанды, шыдамды.

 

2. Өзімшіл

 

13-16 – тәуелсіз, өзін жақсы  көреді, барлығымен бірге болуға тырысады, бірақ өзін оқшау ұстайды. Өзіне түскен ауыртпалықты басқаларға аударады, мақтаншақ, өзіне риза, асқақтаушы.

 

0-12 – эгоистік сипаттар, өзіне бағдар, күншілдікке бейімділік.

 

3. Агрессивтілік

 

13-16 – қоршағандарға қатынасы  бойынша қатаң және жауласушылық, шалт мінезді, агрессивтілік асоциалды  мінез-құлыққа дейін жетілуі мүмкін.

 

9-12 – талап қоюшы бірбеткей, ашық, басқаларға баға беруде  қатаң және шалт, көнбейтін барлығына  қоршағандарды кінәләуші, тітіркенгіш, кекетушілігі басым.

 

0-8 – тікбақай, табанды, шыдамды және қуатты.

 

4. Секемшіл

 

13-16 – қатаң және жауласқан  әлемге шеттелген қатынаста, секемшіл, өкпелегіш, барлығына күмәншіл, кек  сақтаушы, үнемі басқаларға шағым  жасаушы, үнемі барлығына риза  емес (мінез-құлықтың шизоидты типі)

 

9-12 – сыншыл қарым-қатынасқа түспеуші, өзіне сенімсіздіктің әсерінен интерперсоналды байланысқа түсуде қиыншылықтар кешеді, тұйық, адамдардан көңілі қалған, жабық, өзінің негативизімін вербалды агрессияда көрсетеді;

 

0-8 – барлық әлеуметтік  құбылысатрға және қоршаған адамдарға сындық қатынастар.

 

5 Бағынушылық

 

13-16 – бағынушы, өзін төмендетуге  бейім, ерігі әлсіз, барлығына әркезде  жол беруге бейім, өзін үнемі  соңғы орынға қояды, өзіне кінә  тағады, белсенді емес, күшті біреуден тірек іздейді.

 

9-12 – ұялшақ, жасық, тез  ұялады, жағдайды есепке алмай  күштілерге бағынуға бейім;

 

0-8 - қарапайым, жасық, жол  беруші, эмоционалды ұстамды, бағынуға  бейім, өз пікірі жоқ, өз міндеттерін адал орындайды.

 

6. Тәуелділік

 

13-16 - өзіне күрт сенімсіз, жабысқақ қорқыныштарға – қауіптенушілікке  ие, кез келген себептерге мазасызданады, сондықтан басқалардың пікірен тәуелді.

 

9-12 – тіл алғыш, қорқақ, көмексіз, қарсылық көрсете алмайды, үнемі басқалардікі дұрыс деген  пікірде;

 

0-8 – комформды, жұмсақ, көмек  пен кеңесті күтуші, қоршағандарға таңқалушылыққа бейім, сыпайы.

 

7. Достықты сүюші.

 

9-16 – достықты сүюші  және барлығымен кішіпейіл, түсінікке  және әлеуметтік қолдауға бағытталған. Барлығын талаптарын қанағаттандыруға талпынады, жағдайды есепке алмай барлығы үшін жақсы болғысы келеді. Микротоптың мақсаттарына талпынады, жақсы дамыған ығыстыру және басу механизмдері бар, эмоционалды лобильді тип.

 

0-8 - қызметтестікке бейім, мәселелрді шешге және қақтығыстық  жағдайларда компромисті және  майыспалылы, қоршағандардың пікірлерімен келісуге тырысады. Саналы түрде камформды. Адамдармен қатынаста жақсы рең шарттарын, ережелерін және принциптерін сақтайды. Топ мақсаттарына жетуде инициативті энтузиаст, көмектесуге талпынады, зейін орталығында болғанды ұнатады, қарым-қатынасқа жеңіл түседі.

 

8. Альтруистік.

 

9-16 – аса жауапкершіл, өз қығыушылықтарын құрбан етеді. Барлығына көмектесуге тырысады. Қоршағандарға аса белсенді қатынаста. Басқалар үшін өзіне жауапкершілік алады.

 

0-8 – адамдарға қатынаста  жауапкершіл, жұмсақ, мейірімді, адамдарға  эмоционалды қатынаста жан ашықрлық, симпатия, қамқорлық, мейірімділік  көрсетеді. Қоршағандарды тыныштандыра және сергектендіре алады. Риасыз және ықыласты.