Антибиотиктер

Жартылай синтетикалық пеницилазотөзімді пенициллиндер

Препараттардың ерекшеліг і-  β- лактаза бөлетін стофилиококктарды басу болып табылады.

Метициллин қазіргі уақытта қолданылмайды, өйткені 10% жағдайда интерстицияльді нефритпен асқынуы байқалған.

Оксациллин, диклоксациллин тек қана парентеральді қолданбайды, сонмен қатар ішке де қабылдайды.

Оксациллиннің перральді қабылдағандағы биожетімділігі 30-50%. Интерстицияльді нефрит дамуы  да мүмкін. парентеральді енгізгендегі тәуліктік дозасы 2-4 г., ішке 0,25-0,5г.-нан  тағайындалады, орташа тәуліктік дозасы 3г. Диклоксациллин оксациллинмен салыстырғанда  жақсырақ сіңіріледі.

Жартылай снтетикалық кең спектрліәселі  пенициллиндер (аминопенициллиндер) басқа пенициллиндермен салыстырғанда аминопенициллиндер грамтеріс бактерияларға қарағанды белсендірек: энтерококктар, ішек таяқшалары, сальмонеллалар, шигеллалар, индолтеріс протея штаммдары, гемофильді таяқшалар. Лактамазаларды түзетін микроағзалар бұзылады.

Ампициллин – қышқылға төзімді препараттар. Ішке қолданғанда жақсы сіңіріледі. Парентеральді енгізгенде тіндерге жаңсы өтеді. Микроағзалардың пенициллиназасымен ыдыратылады. Плацентадан жеңіл өтеді. өзгермеген күйде зәрмен шығарылады.

Амоксициллин – фармокологиялық құрылысымен ампициллинге ұқсас, бірақ парентеральді қабылдағанда жақсы сіңіріледі және жанама әсерлеріді шақыруы аз.

Амоксициллинді қабылдац аз қабылдауға тәуелді емес, АІЖ –ның шырышты қабатымен қатынасы минимальді, диспепткалық және дисбактериоздық  бұзылыстар шақырмайды. Зәр бөлу жолының, ЛОР-ағзалардың, кейбір ішек инфекциялары (сальмонеллез) кезінде қолданылатын тиімді дәрі болып табылады.

Ингибиторқорғалған аминопенициллиндер

Ең кең  таралған бактериялардың бета-лактамдардан қорғану механизмі бірінші кезекте  – пенициллиндер, ерекше ферменттер – маңызды структура элемент  бета –лактамды сақинаны бұзушы, антибиотиктерге  бактерицидті әсер беруші бета-лактамаз бөлу болып табылады. Бета-лактамаздарды  бөлу – алтын стафилококк, гемофильді таяқша, моракселла, энтеробатериялар, анаэробты және т.б. қоздырғыштар үшін клиникалық қатынаста антибиотикорезистентті түзуші бастаушы механизмдердің бірі.

Берілген  микроағзалардың резистенттілігінен құтылу үшін арнайы лактамаз ингибиторлары  түзілген: сульбактам, тазобактам және кловуальді қышқыл.

• Ампициллин/ Сульбактам (Уназин)
• Амоксициллин/Кловуальді қышқыл («Аугментин», «Амоксиклав», «Клавоцин», «Моксиклав», «Курам»)
• Тикрациллин/ Кловуальді қышқыл (Тиментин)
• Пиперациллин/Тазобактам (Тазоцин)

 

Антикөкіріңді пенициллиндер (карбоксипенициллиндер)

• кең спектрлі әсерлі антибиотиктер. Грамтеріс микроағзалардың

қатынасында микробты белсенділікті: көкірің таяқшалары, протйдің барлық түрлері дерлік, солардың қатарында протейдің ампициллинрезистентті  штамдары және ішек таяқшалары: анаэробтар, Bakteroides fragilis. Көкіріңді таяқшаларға  әсері бойынша бұл препараттарды  келесі  кезекте орналавстыруға болады: азоциллин = пиперациллин = мезоциллин = тикарциллин = карбенициллин.

Берілген  топ препараттары бета-лактамазалармен  бұзылады ( кейбір

стафилококктардың штамдарына әсер етпейді ).

Карбоксипенициллиндерге қолдау көрсеткіштері:МВП инфекциялры, грамтеріс аэробты флора шақырған сепсис (түрлі көкіріңді таяқша штаммдары).

Карбоксипенициллиндердің  жанама әсерлері: вена ішілік енгізгенде флебиттер, тромбоцитопения карфециллині (қан кету): нейротоксикалылығы басқа пенициллиндерге қарағанда көбірек: гипокалиемиялық алкалоз, трансаминаз белсенділігінің артуы. Комбинирленген препарат – тиментин ( тикациллин және кловуальді қышқыл). Қолдануға көрсеткіші зәршығару жолдарының инфекциялары.

 

Пенициллиндерді қолданғандағы жағымсыз реакциялар

Пенициллиндер токсикалық реакцияларды аз щақырады. Бірақ, олар ағзаны жиі сенсибилизацияға ұшыратып, аллергиялық реакциялардың  дамуына әкеледі.

• Аллергиялық реакциялар ( 10-15% науқастарда). Бұл Анафилак-

тикалық шок, крапивница, ангионевротикалық ісік, қышыну, температуралық реакция, эозинеофилия болуы мүмкін.

• Интерстицияльді нефрит ( жиірек менициллин болуы мүмкін)
• Кубс сынамасы оң болатын гемолитикалық анемия, лейкопения,

Тромбоцитопния (карбенициллин және тикарциллинге  жиі тән)

• Пенициллиннің үлкен дозасын енгізгенде ( табиғи пенициллиндер

үшін 500 000 ЕД/кг/тәулігіне) немесе эндолюмбальді енгізгенде – нейротоксикалық әсер береді. ОЖЖ-нің қозуымен көрінеді, галюцинациялар, сандырақ, сіңірлердің тартылуы дамуы мүмкін. бұл көріністердің барлығы қозу процесстерінің жоғарлаумен және нейрондардың тежелуінің төмендеумен байланысты.

• Үлкен дозоларды қолданғанда электролидті бұзылыстар болуы

Мүмкін (гипернатриемия, гиперкалиемия). Созылмалы жүрек  жеткіліксіздігімен ауыратын науқастарды  ион концентрацияларының жоғарлауы  ісінулердің өсуімен бірге жүреді. Созылмалы бүйрек жеткіліксіздігімен ауыратын науқастарда ион концентрацияларының  жоғарлауы жүрек ритмінің бұзылуын дамытуы мүмкін.

• Суперинфекция
• Псевдомембранозды колит (қоздырғышы clostridium difficile)
• Вена ішілік енгізгенде флебиттер: бұлшықетке енгізген жерде ауру сезімдері (пенициллиндердің калий тұздарын қолданғанда ерекше).

 

 

Цефалоспориндер

Цефалоспориндердің  төрт кезеңі белгілі.

әсер ету механизмі: пептидогликан түзілуінің бұзылуы – транспептидазалардың ацетилирленуінің арқасында бактериялардың жасуша қабырғасының структуралық негізі. Түрлі генерациялардығылар бір бірінен әсерінің спектрі бойынша ажыратылады. Цефалоспорин тобының препараттарының көбі кислотолобильді немесе ішекте жақсы сіңірілмейді және парентеральді қолданылады.

Цефалексин, цефаклор, цефрадин, цефуроксим преоральді қолданылады.

Цефалоспориндер түрлі тіндер мен ағза орталарына жеңіл енеді (өкпе, кіші астау мүшелеріне, перикард, құрсаққа, плевра, синовиальді  қабықшаларға). Цефалоспорин қатарының  цереброжұлын сұйықтығына енуінің  маңызы зор (цефтриаксон, цефуроксим, цефтазидим, цефотаксим). Бұлардың ішінде цефтриаксон  мен цефоперазоннан басқасы.

1-буындағы цефалоспориндер – антимикробты әсерінің тар спектрлігімен ерешеленеді (энтерококктардан басқа грамм оң кокктар, кейбір грамтеріс кокктар E. Coli. P. Mirabilis). 1ші буындағы цефалоспориндердің негізгі ерешеліктері болып жоғары антистафилококктық белсенділігі, солардың ішінде пенициллиназатүзуге қарсы табылады. 1ші буындағы цефалоспориндер нефротоксиндер (негізгісі цефолоридин), үлкен дозасын тағайындағанда тубулярлы бүйректік некроз шақырады (тәулігіне 6г.), ереше жағдай егер ХПН-мен ауыратыг науқастарға немесе солармен бірге петлді диуретиктер мен аминокликозидтерді қабылдағанда.

Цефозолин (кафезол) 1ші буындағы цефалоспориндердің ішінде кең қолданылатын антибиотик. Цефозолин плацентарлы барьер арқалы жақсы өте алады, ұрық қанына терапевтикалық концентрацияда түседі. Цефозолиннің ұрыққа және жүктіліктің ары қарай дамуына теріс әсері байқалмаған. Метилциллинрезистентті стафилококктар штамдарына қатысты ванкомицинмен және энреококктарға қатысты аминогликозидтермен комбинирлендіріп қабылдаса синергизм байқалады.

2-ші буынды  цефалоспориндер  1-ші генерациядағы препараттарға қарағанда кең спектрлі әсерімен ерекшеленеді және қанда және тіндерді үлкен концентрация түзеді. 2-ші буындағы цефалоспориндер бета-лактазаларға төзімді, осыған байланысты стафилококктарға, грамтеріс бактерияларға (ішек және гемофильді таяқшалар, сальмонеллалар, шигеллалар, клебсиеллалар)қатысты тиімділігі жоғары. 2-ші буындағы цефалоспориндер көкірің таяқшалары, протейдің индо оң штаммалары шақырған инфекцияларда тиімсіз болып табылады. Осы топтардағы барлық препараттар псевдомембранозды колит тудыры мүмкін. лейкопения, тромбоцитопения, протромбиннді уақыттың жоғарлауы (әсіресе цефамандол, цефаперазон цефотетан қолданғанда). Осы жанама әсері К дәруменін қолданғанда жойылады.

Цефуроксим (зинафер)  басқа препаратпен қосылып St.aureus-ке қарсы әсер етеді, бірақ St. Pyogenes-ге белсенді қатынаста. Парентеральді және ішке 10%  дозада қолданылады. Ішке қолдану үшін цефуроксим-ацетил (40% дозада сорылады), тамақтан кейін әсері күшейеді. Зәрмен шығарылады. Әлсіз улылыққа ие.

Цефаклор (цеклор,альацет) ішке қолдануға арналған препарат. Фармакокинетикасы жағынан цефалексиннің аналогы. Одан айырмашылығы  H.Ipfluepza , M, Catarrhalis, E.Coli, Ptoreus mirabilis-ке жоғары коэффициенттілігі бар. Жоғары және төменгі тыныс жолдарының инфекциясы , зәр шығару жолдарының инфекциясы кезінде қолданылады. 250мг-нан әр 8 сағат сайын белгілейді. Тәулік дозасы-4г.

3-ші буынды цефалоспориндер грам теріс флораға, қауіп төндіретін микроорганизмдерге, басқа антибиотиктерге резистенттілігі бар (Proteus vulgaris, serrtia marcescens) жоғарғы әсер көрсетеді. Басқа препараттармен салыстырғанда грам оң кокктарға аз әсер етеді, бастысы стафилакоктарға. Сонымен қатар стрептококтар, гонококтар, менингококтар-ға жоғары белсенділігі сақталған.Энтерококтар, хламидиялар, микоплазмалар 3-ші буынды цефалоспориндерге сезімталдық көрсетпейді.

Осы генерациядағы  препараттың ішінен цефодизим иммуностимулдаушы  әсерге ие.

3-ші буынды  цефалоспориндердің басқа бундарынан  айырмашылығы ол гематоэнцефалитті  тосқауылдан өтеді және ОЖЖ-геқолдануға  болатын альтернативті зат болып  келеді. Сонымен қатар бұл топ  плацентарлы тосқауылдан да өте  алады. Бірақ, адамның қатаң  бақылауда ғана көз жеткізуге  болады.  Сондықтан да бол буынның  препататтарын жүктілік кезінде   тек мәжбір болғанда ғана қолданады. 

Соңғы уақытта 3-ші буынды цефалоспориндерді кең  қолдану грам теріс бактериялардың, бета-лактамдардың кеңінен таралуына  алып келді.

Цефатоксим(клафоран) бета-лактамазаларды бөлмейтін Enterobakteriaceae тұқымдастығына қарсы жоғары тиімділікті препарат болып табылады. Грамм оң флораға әсер етуі бойынша 1-ші буындағы цефалоспрориндерден төмен тұрады. Клиникалық антипсевдомонадты белсенділік көрсетпейді. Жартылай шығару  кезеңі – 1 сағат. Белсенді метоболиттер түзумен бауырда метоболизденеді, бүйрекпен шығарылады.

Цефтриаксон (лонгецев) N. gonorrheae, N. meningitides, H. Influenzae қарай жоғары тиімді болып табылады. Препараттың жартылай шығару кезең 8,5 сағатты құрайды. Қанда терапевтикалық концентрациясы бір рет вена ішілік немесе бұлшықет ішілік енгізгеннен кейін бір тәулікке дейін сақталады, соның арқасында препаратты тәулігіне 1 рет қана енгізуге болады. препарат өтпен бөлінеде, ол өт-тас ауруын тууына әсер етуі мүмкін. өт шығарушы жолдарының ауруларында қолданылуға болмайды.

Цефоперазон (цефобид) P. Aeruginosa қатысты айқын белсенділікке ие. Цефолотоксиммен салыстырғанда грамм теріс таяқшалар және грамм оң кокктарға әсері әлсіз. Препарат қан плазмасындағы ақуыздармен белсенді байланысады, аз мөлшердегі бөлімділігімен сипатталады. өтпен экскрецияланады. Алкогольмен қосып қабылдағанда тетурамға ұқсас әсер көрсетеді, ол қабылдауды тоқтатқаннан кейін де 48 сағат бойы сақталып тұрады.

Цефтазидим - әсер ету спкрті цефтриаксонға ұқсас, көкіріңді тяқшаларға байланысты белсенділігі шамамен 10 ретке артық. Резервтік препарат болып табылады.

4-ші буындағы цефалоспариндер түрлі хромосомалық және бета-лактамаз плазмидалары үшін жоғары стабильділігімен сипатталады.

4-ші буындағы  цефалоспориндер ауыр госпитальді  инфекцияларды емдеуде көрсетіледі:  бүйрек және зәршығарушы мүшелердің, құрсақ қуысының және кіші  астау мүшелерінің, тері және  жұмсақ тіндердің, төменгі тыныс  мүшелерінің, сонымен қатар интенсивті  терапия бөлімшелерінде және  агранулоцитозбен ауыратын науқастарда. 

Цефалоспариндердің  жанама әсерлері

• Аллергиялық реакциялар (1-4% емделушілерде): крапивница, транзиторлы эозинофилия, сирегірек бронхиоспазм, анафилактикалық шок. Пенициллиндерге пререксті аллергия сирек кездеседі (2% жағдайларда).
• Үлкен дозоларды қолданғанда – қан түзудің қайтымды тежелуі (лейкопения, нейтропения), қан аққыштық. Гипопротеинемия және геморрагиялық синдром цефамандол, цефотетан, цефоперазон, цевметазол, моксилактама үшін ең тән белгілер. Осы препараттар алкоголге төзімсіздікті шақырады.
• Аминотрансферазалар мен сілтілі фосфатазаның белсенділігінің транзиторлы жоғарлауы.
• Цефалоспориндердің үлкен дозасын петльді диуретиктермен және аминокликозалармен комбинирлеп қабылдағанда нефротоксикалық жоғарлауы мүмкін.
• өт бөлетін цефолоспориндерді қабылдағанда диспептикалық бұзылулар (цефоперазон, цевтриаксон).

 

Аминогликозидтер

Кең спектрлі бактирицидті механизмді әсерге ие антибиотиктер. Аминогликозидтер грамм теріс батериялардың  көбіне қатысты жоғары эффективті (ішек таяқшалары, сальмонеллез, шигеллалар, протия, клебсиеллалар, энтеробактерлар); стафилококктар, соның ішінде метициллинрезистенттілер. Актиномикоздарға стрептококктар, пневмококктар, гонококктар, менингококктар таңдамалы  сезімтал. Грамм оң бактериялардың көбі және анаэробты микрофлора актиногликозидтерге  төзімді.