Антибиотиктер

Антибиотиктер

Антибиотиктер – тірі жануарлардың (бактериальді, саңырауқұрақта, өсімдік және жануар тектес) өміріне қажетті заттар (немесе олардың синтетикалық аналогы немес  жануарлардан алынады), олар басқа микроағзалар мен ісіктік жасушалардың қызмет атқаруын төмендетеді, инфекциялық  және ісіктік ауруларды емдуе  үшін қолданылады.

 

Рацоналды антибиотикотерапияның принциптері

1. қоздырушы идентификацияс және оның антибиотикограммасын оқу.

Барлық биологиялық  сынамалар лабораторияға емдеу  басталғанға дейін келіп түсуі  керек.

2. тиімді препараттарды төмендегілерді ескере отырып таңдау:

а) препараттың фармакокинетикасы  мен фармакодинамикасын

б) макроағза ерекшеліктерін

Фармакокинетикалық  аспект: препараттың инфекция ошғына жете алуы және концентрацияның тиімті деңгейін жасау. Прапараттың тіндік барьерлерден өте алуы, құрсақ қжәне  плевра қуысына шығуы, сүйектік немесе бұлшықеттік тіндерде және теріасты май қабатында  жиналуын білу қажет. Фармакодинамикасын ескере отырып препаратты таңтау үшін антибиотиктің  әсер ету  спектрін білу және болжамды қоздырғышты  ескере отырып препаратты таңдау қажет.

3. препараттың тиімді  дозасын ұтымды жиілікпен енгізу. Орташа

терапевтикалық  концентрация (ОТК), ереже бойынша  минимальді басымдық концентрациядан (МБК) 2-5 есеге артуы тиісті. МБК  – бұл in vitro бөлінген қоздырғыш штамманың  өсімін басатын концентрация.

 Енгізу  жолы антибиотиктің биожетімдігімен,  аурудың ауырлығымен, патологиялық  процесстің локализациясымен анықталады.  

Бактерияға  қарсы препараттардың көбісі үшін эффект концентрация деңгейі мен қанда  тұрақты концентрацияны ұстау уақытыны байланысты. Қандағы препарат деңгейі  тәулік аралығында елеулі ауытқымауы қажет.

4. тиімді антибиотерапияға кедергі болатын себептерді жою(инфекция-

ның локальді ошағын шектеу, бөгде денелерді жою).

5. емдеудің айтулы сауығцға жетуге дейінгі ұзақтығы, және де 3 тәулік

инфекция  рецидивіне аулақ болу.

6. емдеуге микробиологиялық бақылау жұргізу (ерте бақылау –

антибиотикотерапияның 3-4 күні; кеш бақылау – антибактериальді терапияның аяқталуына 3-7 күн).

 

Антибиотиктердің  жалпы жанама әсерлері

• аллергиялық реакция
• микроағзалардың антибиотиктерге төзімділігі
• дисбактериоз және тексеру ретінде: -кандидоз, -бактериолизис реакциялары

-суперинфекция  (эндогендік – сапрофиттер және  экзогендік – патогендер)

-дәрумендер  алмасуындағы бұзылу

• токсикалық эффекттер (нейро-, нефро-, гепато-, гемато-, ото-токсикалық және басқалар).
• Эмбриотоксикалық және тератогенділік.

 

Антибиотиктердің  топтамасы

β-лактамдық антибиотиктер: бета –лактамдарының молекулалық құрылысының негізінде олармен антимикробтық белсенділігіне байланысты төрт тармақты бета-лактамдық сақина жатыр. Бета-лактамдық сақина белсенді емес пеницилландық қышқылдардың құрылуыментүзілетін ферменттер ериді. Бета-лактамдар химиялық құрылым мен әсер ету механизмі тұрғысынан алғанда фармокологиялық, клиникалық, иммунологиялық эффекттермен (әсерлермен) белгілі ұқсастыққа ие. Оларға келесі топтар жатады: пенициллиндер, цефалоспориндер, монобактамдар, карбопенемдер.

Пенициллиндер: А) биологиялық синтез жолымен алынатын пенициллиндер, препараттары (биосинтетикалық пенициллиндер)

• бензилпенициллиндік натрий тұзы
• феноксиметилпенициллин (оспен, клиацил)
• бензилпенициллин новокаинды тұз
• бициллиндер

Б) жартылай синтетикалық

-пенициллиназотөзімді 

 

• оксациллин
• клоксациллин
• диклосациллин
• метициллин

-кең әсер  етуші және пенициллазаға (аминопенициллиндер) төзімсіз

• ампициллин
• амоксициллин
• карбенициллин
• тикарциллин
• бакампициллин
• пенамециллин
• кариндациллин
• карфециллин

В) пенициллиназаға төзімді, комбинирленген препараттар

-2пенициллин  құралатындар:

• ампиокс (ампициллин +оксациллин)
• клонокам (ампициллин+клоксациллин)

-пенициллиндер  бета-лактамаз ингибиторларымен

• ампициллин/Сульбактам (уназин)
• амоксициллин/Клавуланды қышқыл («Аугментин», «Амоксиклав», «Кловацин», «Моксиклав», «Курам»)
• ткарциллин/Клавуаланды қышқыл (Тиментин)
• пипенациллин/Тазобактам (Тазоцин)

                                              Цефалоспориндер

1 буын	2 буын	3 буын	4 буын
цефалотин + (Кефлин) Цефазолин+ (Кефзол, рефлинцефамизин) Цефалексин0 (Кефлекс) Цефрадин+0 Цефадроксил0	Цефамандол+ Цефуросим+ (Кетоцеф, Зинацеф) Цефуроксим- аксетил (зиннат) 0 Цефметазол+ Цефотенан+ Цефоклор	Цефотоксим+ (Клафоран) Цефтриаксон+ (Лонгацеф, Роцефин) Цефоперазон (Цефобид) Цефтазидим+ (Фортум) Цефтизоксим+ Цефиксим (цефорал) 0 Цефтибутен (Цедекс) 0	Цефпиром+ (Кейтен) Цефепим+ (максипим) Цефклидин Цефорозан Цефкливин Моксолактам (Латамокцеф)

⁺-парентеральді қолданылу; ⁰-преоральді қабылдау

Β-лактамоз ингибиторлары мен цефалоспариндерден тұратын перпараттар:

• Цефоперезан/Сульбактам (Сульперазон)⁺

Аминогликозидтер

1 буын	2 буын	3 буын
Стрептомицин Неомицин Мономицин канамицин	гентомицин сульфаты (гарамицин) Тобрамицин (Бруламицин, Небцин) Сизомицин	Амикацин Нетилмецин (нетромицин)

 

Макролидтер

Табиғи:

• Эритромицин
• Олеондомицин
• Олететрин (тетраолеан)

 

Жартылай  синтетикалық:

• Рокситромицин (Рулид)
• Азитромицин (Суммамед)
• Джозамицин (Вильпрафен)
• Кларитромицин (Клоцид)
• Спиромицин (Ровамицин)
• Мидекамецин (Макропен)

 

Антибиотиктердің әсер ету механизміне  байланысты жіктелуі

І. Бактерицидті препараттар

(жасуша қабырғасына  және цитоплазмалық мембранаға  әсет ететін)

1. жасуша қабырға синтезінің ингибиторлары: пенициллиндер,

цефалоспариндер, басқа да β-лактамды антибиотиктер, ристомицин, циклосерин, бацитрин, ванкомицин, римфамицин.

Фермент активтілігін басатын, жасушаны негізгі каркастан  айыра отырып, пептидогликандардың  синтезіне қатысатын препараттар.

2. цитоплазмалық мембрананың өткізгіштігін бұзатын препараттар:

полимексины, полиенді антибиотктер.  Бөлініп  жатқан және тыныштықтағы жасушаларға  әсер етеді.

3. цитоплазмалық мембраналардың өткізгіштігін бұзатын және нуклеин

қышқылдары мен ақуыз синтезінің ингибиторлары болатын препараттар:

аминогликозидтер, грамицидин, хлорамфеникол.

Препараттар бактерицидті және бактериостатикалық әсер етеді. әсерін көрсететін нүкте  – тыныңтықтағы және бөлініп жатқан жасушалар.

ІІ. Бактериостатикалық препараттар

(макромолекула  синтезіне әсер ететін)

Нуклеин қышқылдары мен ақуыз синтезінің ингибиторлары: хлорфеникол, тетрациклиндер, амкролидтер (үлкен дозаларда қабылдаса, бактерицидті әсер етеді), илнкомицин, клиндамицин, фузидин және т.б.

 

Антибиотиктердің әсер ету спектріне  байланысты жіктелуі:

1. тар спектрлі антибиотиктер

А) тек  қана грамм оң флораға әсер етуші: бензилпенициллиндер,

жартылай  синтетикалық пенициллиназотөзімді пенициллиндер, 1-інші цефалоспариндердің генерациясы, макролидтер, линкомицин, ристомицин, фузидин, ванкомицин.

Б) тек  грамм теріс флораға әсер ететін: полимексиндер, уреидопенииллиндер, монобактамдар.

 

2. кең спектрлі антибиотиктер:

• тетрациклиндер, аминогликозидтер, левомицитин,

аминопенициллиндер, цефалоспариндер, карбопенемдер.

 

Антибиотиктердің жеке топтарына  фармокологиялық мінездеме

Бета- лактамды антибиотиктер

Бета-лактамдардың молекулярлы құрамының негізінде  антимикробты белсендділік жатқан төртмүшелі бета-лактамды сақина бар. Бета-лактамды сақина бета-лактазалармен (микроағзалар түзетін ферменттер) белсенді емес пенициллан қышқылын түзе отырып ыдыратады. Бета-лактамдар химиялық құрылысы, әсер ету механизмі, фармокологиялық, клиникалық иммунологиясы жағынан  ұқсас болып келеді. Оарға келесі топтарды жатқызуға болады: пенициллиндер, цефалоспориндер, монобактамдар, карбапенемдер.

Пенициллиндер.

Пенициллиннің әсер ету механизмі олардың жасушалық бактериялардың биосинтезін ингибирлеу қабілетіне байланысты. Пенициллиндер өсу фазасындағы микроағзаларға бактерицидтік әсер етеді. Грамм оң бактерияларға әсер етеді (лактаза бөлмейтін стафилококктар, стрептококктар, пневмококктарға); грамм теріс кокктар ( менингококктар, гонококктар), дифтерия таяқшалары, коринобактериялар), сібір жарасының таяқшалары, газды гангрена қоздырғыштары, және кейбір анаэробтар (клостридиялар, пептококктар), спирохеталар, кейбр патогенді саңырауқұлақтар ( актиномицеттер).

Бензилпеницилдерге  β- лактаза бөлетін ішек бактерияларының  тұқымдасы, стафилококктардың штамы  резистентті болып келеді. Беталактамазалар – бұл бета-лактамды антибиотиктерді  бұзатын микроағзалар түзетін ферменттер.

Фармакокинтека: биосинтетикалық пенициллиндер (ФАУ-пен-нен басқа) қышқылды ортада төзімсіз, оларды парентеральді және бұлшықетішілік енгізеді. Бензилпенициллин натрийлілердің әсер ету ұзақтығы  4-6 сағат, тәулігіне 4-6 рет енгізу керек. Новокаинды бензилпенициллин тұзының әсерінің ұзақтығы 12-24 сағат.

Биосинтетикалық бензилпенициллиндердің қолданылу көрсеткіштері:

Пневмониялар, ангиналар, эндокардиттер, ревматизм, скарлатина, менингит, гонорея, сифилис, қайтымды тиф, газды гангрена, столбняк, актиномикоз. Стафилококкты инфекцияларды  және сифилисті емдеу үшін таңдау препараты бензилпенициллин болып  табылады.

Пенициллиндер кең қолданылатын және жүктілік кезіндегі  ең қауіпсіз антибиотик болып табылады.