Автор работы: Пользователь скрыл имя, 12 Декабря 2014 в 20:25, сочинение
Шайбан ұрпағы саналатын Әбілхайыр 1428 жылы «Көшпелі өзбектер» мемлекетін құрып, ең алғаш ханы болады. Дешті Қыпшақ даласын енді Ақ Орда емес, Көк Орда билей бастады. Бұл аймақты Жошыдан тараған Ақ Орданың соңғы ханы Барақ хан (1423-1428) қайтыс болғанда иелік Шайбан ұрпағына тиеді.
Халық басынан көптеген қиын күндерді өткізеді. 1801ж. қазақтарға Жайық басына көшіп-қонуға мүмкіндік береді. Бірақ 1810 ж. Есіл мен Орынбор аралығында қол сұғу басталады. Жоламан 1822 ж. Әссенге ата мекенімізді қайтарып бер деп хат жазады. Әссен бұған жауап ретінде Жоламан жіберген елшілерді тұтқынға алады. Осындай қиын қыстау кезде елді басқаратын ақылды басшы керек болатын. 1770 ж. бүкіл қазақ халқы Абылайды хан сайлайды. Бірақ 1778 ж. ІІ Екатерина жіберген хатында Абылайды тек Орта жүз ханы етіп бекітеді. Абылай өлгеннен кейін хандыққа Уәли отырады. Қазақтар осы тұста қиын күндерді бастан кешті. Қасым төре балалары Қаратау маңында Жоламанның Байтабын атты жиені болатын. Ол өте ақылды және батыр болатын. Байтабын жиеніне әскер беріп орыстармен соғысуға да жібереді. Әрқашан ол жеңіспен оралып отырды. Жоламан Байтабынды жастайынан Жантемірдің өзінің төлеңгіті етіп, ал оның қызын тоқалдыққа алуға тырысады. Серғазы Ақбөкенді тоқалдыққа алуға тырысады. Мұны естіген Жоламан Байтабынды жігерлендіріп, Табын еліне аттандырады. Жоламан мен Байтабын Табын руына қарсы аттанып, жолда Ақбөкенді кездестіреді. Сөйтсе, Ақбөкен Серғазыға күшжә жегізіп, есінен тандырып, өзі қашып барады екен. Жоламан Ақбөкенді үйде жасырып, оның екі шөкерін өзіне қосып алады. Жоламан әскері Ресей әскерімен шайқасады. Әрине мұның бәрі 1822 ж. жарғы әсері еді. Ташкент XVIII ғасырдың ІІ жартысында белгілі әптуар шайқасының үлкен шаһарына айналған. Саржандардың Ташкентте келгеніне ай болса да түмбегі оларды қабылдамады. Ташкентте жатқан Сержан мен Есенгелді. Есенгелді етжеңді келген, дөңгелек қара көзді, бәйгеге жараған жылқы тәрізді, қатып қалған, шапшаң қимылды кісі. Бердібек қазақтарға еш көмек көрсете алмайтындығын айтады. Бердібек Сержанға әзірше еш әрекет жасай алмайды,хандарының келуін күтетінін айтады.
Ташкент түбегіне сый көрсетуге келген Саржаненді оны өлтіруге даяр еді. Ташкент түмбегі Саржан мен Есенгелдіні шақыртады да, екеуінің басын алып, сонан соң 18 жігіттің басын алады. Елін аман алып қалуға ұмтылған Саржан мен Есенгелді осылайша қаза тапты. Абылайдың жолын қуу,әрине, үшжүзді билеу деген сөз. Кенесары соғыс жолына түскенде, кек алу ағасы үшін және Ресейдің отарлау әрекетіне тежеу үшін көтеріліс басталды және Абылай атасының жолын қуғысы келді.
Кенесарының Наурызбай атты інісі болатын. Ол екеуі жорықтарға бірге аттанды. Бұл тұста олар Қаратауды мекендеген болатын. Кенесары Абылайдың немересі.Кенесарының әкесі де Ташкент түмбегінің қолынан қаза табады. Сөйтіп мені Жоламан атты қазақ сұлтандары да Ташкент түмбегімен соғысып жатқан көпесті Кенесары әскері өлтіреді.
1837 ж. Кенесары бастаған көтеріліс басталады. Оның мақсаты Ресейдің қазақ жерін бекініс салу арқылы талқандауын жаулап алуын тежеу болатын. Көтеріліс 1838 ж. Ақмола бекінісіне шабуыл жасаудан басталады. Кенесарының көтерілістегі сенімді серігі Бопай ханша мен Наурызбай інісі. Кенесары өте қатал сұлтан болды. Кенесары әскері Ақмола бекінісіне 1838 ж. шабуыл жасады. 7 тамызда асқан айламен Кенесары әскері Ақмола бекінісін Ресейліктерден тартып алды. Кенесары кіші жүзді де өзіне қосып алуға ұмтылды. Кенесарының бойын қатыгездік билеп алды. Ресеймен патша үкіметімен соғысты. Кенесары мен Наурызбай Жоламан жүргізді. Ғұбайдолла өлгеннен кейін орта жүздегі хандықты 1841 ж. тартып алды. Кенесары өзі басқарып отырған жаппас руының бірнеше ауылын қанға бояды. 1847 ж. оның Қырғыз жеріне басып кіруі көтерілістің бағытын мүлдем өзгертіп жіберді. 1847 ж. Бішкекке жақын Майтөбе деген жерде Кенесары қаза табады