Тарбағатай өңірінің экономикасын және туристік-рекреациялық

Автор работы: Пользователь скрыл имя, 03 Февраля 2013 в 19:40, курсовая работа

Краткое описание

Физикалық географиядағы таулар мен жазықтардың бір-біріне әсер етуі мен байланыстылығының мақсатты зерттелуіне қосылған үлкен үлес А.И.Яунпутнинмен барьерлік ландшафт жайлы түсініктің еңгізілуі еді. Кейіннен бұл идеялар қабылданды және әдебиеттерге енді.

Содержание

КІРІСПЕ
1. ТАРАУ. ТАРБАҒАТАЙ ТАУЫНА ФИЗИКАЛЫҚ-ГЕОГРАФИЯЛЫҚ СИПАТТАМА
1.1 Тарбағатай тауының географиялық орны...............................................5
1.2 Тарбағатайдың геологиясы мен жер бедері............................................6
1.3 Топырақ және жер ресурстары.................................................................9
1.4 Табиғат зоналары, өсімдіктері мен жануарлары....................................12
1.5 Тарбағатайдың өзендері (ішкі сулары)...................................................15

2. ТАРАУ. ТАРБАҒАТАЙ ТАУЫНЫҢ БАРЬЕРЛІК МӘНІ
2.1 Тарбағатай жотасының климатқа әсері...................................................18
2.2 Табиғат кешендерін қалыптастырудағы рөлі.........................................27

3 ТАРАУ. БАРЬЕРЛІК ЛАНДШАФТЫЛАР СИПАТТАМАСЫ
3.1 Барьерлік ландшафтылар және олардың ландшафт компоненттері мен белдеулер түзілуіндегі рөлі............................................................................29
3.2 Тау барьерлерінің және барьерлік ландшафтылардың
классификациясы............................................................................................33
3.3 Таулы және жазықтық ландшафтылардың өзара байланысы...............35


4. ТАРАУ.ТАРБАҒАТАЙДЫҢ ЖЕР РЕСУРЫСЫН ПАЙДАЛАНУҒА АРНАЛҒАН ЖОСПАРЛАР.
4.1 Тарбағатайдың ауылшаруашылығының салаларын дамыту.................38
4.2 Тиімділігі жоғары салалрды кіші және орта бизнеске тарту.................39

5. ТАРАУ. ТАРБАҒАТАЙДЫҢ ТУРИЗМ САЛАСЫН ҚҰРУ ЖӘНЕ ДАМЫТУ.
5.1. Тарбағатайдың туризм саласында жұмыс жасау.................................40


ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ҚОСЫМШАЛАР

Прикрепленные файлы: 1 файл

Барьерные ландшафты..doc

— 660.00 Кб (Скачать документ)



 

 

 

 

 

 

                              

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                                                                                   24

 

                                                                                           5-Кесте

                  Жауын –шашынның орташа айлық  көрсеткіші,мм

 

Үржар

 

 

 

Годы

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

Год

                           

1986

38

13

7

51

17

18

21

11

9

47

29

100

360

1987

69

57

19

87

65

42

35

1

22

57

91

51

597

1988

88

18

14

19

109

30

44

30

17

48

16

81

513

1989

38

47

2

31

17

18

25

14

22

58

27

42

341

1990

60

29

33

32

26

2

69

17

3

66

88

25

450

1991

53

12

25

1

1

29

12

9

14

10

52

44

261

1992

20

11

16

12

15

32

18

64

23

6

22

40

279

1993

18

71

34

24

42

62

74

6

17

17

75

36

475

1994

41

29

13

63

18

10

15

36

21

15

119

23

404

1995

11

23

13

0

26

1

87

29

3

43

14

34

282

1996

32

28

7

42

19

9

20

11

25

40

59

90

382

1997

66

52

17

0

60

8

7

19

1

1

53

149

430

1998

36

73

16

49

70

12

24

12

41

17

97

50

495

1999

38

20

34

55

16

34

13

9

19

13

61

27

339

2000

57

13

15

26

43

18

30

14

9

85

67

133

511

2001

61

43

7

60

31

31

28

4

8

61

28

24

385

2002

44

14

57

63

73

93

35

12

11

20

132

111

667

2003

104

34

27

18

24

36

107

18

32

22

97

22

543

2004

18

43

76

42

28

33

56

13

16

17

95

55

490

2005

14.8

7.9

39.3

47.2

71.6

56.8

27.6

16

1.1

7.2

55.1

46

391

2006

71.6

68.7

22.5

97.0

6.3

26.9

11.8

00

16.8

69.7

23

53.4

468

2007

24.5

70

32.5

17.4

50.9

22.2

21.1

5.5

15.1

12.1

59.7

54

385

2008

22.4

38.4

36

20.5

3

25.9

18.5

25.1

13.3

51.7

53.8

14.2

323

2009

23.9

50.3

40.5

20.5

42.6

23.8

19.2

24.1

14.5

50.2

54.6

22

386

2010

21.8

35.5

37

32

24

33

20.5

24.6

15.2

48.6

50.6

24

367

2011

18

20

13

                   



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                                                                   25

 

                                                                                                                6-Кесте

 

 

Үржар

Ақсуат

 

 

Жылдар

Жауын-шашын көрсеткіші,мм

Ауа темперасура-ң орташа жылдық көрсеткіші о°С

Жауын-шашын көрсеткіші,мм

 

Ауа темперасура-ң орташа жылдық көрсеткіші о°С

 

жыл

 

XI-III

 

IV-X

 

жыл

 

XI-III

 

IV-X

1986

360

186

174

5.7

206

71

135

2.7

1987

594

286

308

5.3

176

58

118

2.4

1988

513

216

296

5.7

216

41

175

2.9

1989

341

156

186

6.3

125

33

93

4.6

1990

450

236

215

6.1

257

55

201

4.5

1991

261

185

76

6.3

102

38

64

4.0

1992

279

110

170

5.7

279

38

240

2.8

1993

475

234

241

4.5

286

53

233

2.5

1994

404

225

179

5.8

225

72

153

4

1995

282

94

189

6.1

232

24

208

4.1

1996

382

215

166

5.2

244

63

160

2.8

1997

430

335

95

7.0

146

67

79

4.4

1998

495

271

224

5.4

200

52

148

3.4

1999

339

180

159

6.0

166

33

133

4.2

2000

511

286

225

5.9

179

70

109

3.3

2001

385

162

223

5.4

170

45

124

3.3

2002

664

357

307

6.2

237

51

186

4.7

2003

543

285

258

4.0

253

63

190

3.1

2004

490

286

204

5.2

210

60

150

3.9

2005

391

163

228

5.6

188

50

137

3.8

2006

468

239

229

6.2

203

53

150

4.6

2007

385

241

144

6.3

202

34

168

5.0

2008

325

167

158

6.3

156

40

115

4.5

2009

386

177

220

6.7

160

50

150

4.5

2010

367

162

132

6.5

222

46

105

5.0

2011

               



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

26

  2.2 Табиғат  кешендерін қалыптастырудағы рөлі. Тарбағатай тауының барьерлік рөлі.

          Зайсан ойпатының оңтүстік шекарасы Сауыр мен Тарбағатай тау жүйесіне тіреледі. Бұл жермен Қытай-Қазақстан шекарасы өтеді.

           Зайсан көліне жақын жатқан  Сауыр жоталары Қытайдан, Улюнгур  көлінің батыс жағынан басталып, терең тілімделген үлкен қазаншұңқырды   жағалай шығыстан батысқа қарай созылады. Қазаншұңқырдың оңтүстік беті – Қоңыр тауы Қытай жерінде. Қазаншұңқыр кезінде тектоникалық қозғалыстардан пайда болған. Ол Зайсан көлінің оңтүстік шығысында орналасқан шілікті қазаншұңқырымен жалғасады. Сауыр жотасының солтүстік етегі Зайсан көлі мен Қара Ертіспен бітеді, оңтүстік беті Шілікті даласына тіреледі. Сауыр сияқты Тарбағатайдың да Қазақстанға батыс бөлігі (Хабарасу асуынан Аягөз өзенінің аңғарына дейін) ғана кіреді. Шығыс бөлігінің оңтүстік беткейі Сауырмен жалғасқан жерінен Хабарасуға дейін Қытай жеріне  қарайды. Таудың жалпы ұзындығы  300км, ені 30-50км. Батысында ол Шыңғыстаумен (ұзындығы 250 км) жалғасады. Тарбағатай бірнеше аласа таулар түрінде Сауырмен іргелес созылып жатыр. Олардың арасын Қандысу, Жоғарғы Еміл (Қытай жерінде) өзендері бөліп жатады.

            Сауыр жотасы – аталған тау  жүйесінің биік бөлігі. Оның ең  биік нүктесі – Мұзтау (3816 м). Жотаның  Қазақстан жеріндегі ұзындығы 60-65км. Батысқа қарай ол аласарып, Маңырақ  жотасына ұласады. Зайсанның ойпатты  даласында Сауыр мен Маңырақ биік көрініп, алыстан көзге түседі. Сауырдың солтүстік беткейі өзінің құрылымы жағынан Алтайды  еске түсіреді. Оңтүстік беткейі құз жартасты, Орта Азия тауларына ұқсайды. Мұндағы мәңгі қар жататын белдеу 3300 м биіктікте. Мұзтауда мұздықтар (ең үлкені 4-5 км) бар.

            Құрылымы жағынан Тарбағатай  әр түрлі биіктікке көтерілген  ірі үйінді-массивтер сияқты. Бұл  үйінділер үшбұрыштанып, құзды шыңдарға  айналады. Тау басы жадағай. Оның  әр жерінен асулары арқылы  жол өтеді, тау беткейі де тілімделген.

           Геоструктуралық жағынан Тарбағатай  Жоңғар Алатауынан қатты ерекшеленеді, өйткені герциндік кезеңде дамуын  жалғастырған каледондық антиклинории  толып табылады. Жотаның көтерілуі  мезозойда және жаңа тектоникалық  кезеңде жалғасқан. Тарбағатай ортатаулы жота болып табылады. Оның орташа биіктігі теңіз бетінен 2000-2100 м ғана. Ең биік нүктесі – Тастау (2992 м). Онда мұздықтар жоқ. [27]

           Сауыр-Тарбағатай негізінен жоғарғы  палезой жыныстарынан (кристалды  тақтатастан, құмтастан, әктастан және саздан ) түзілген. Сауырда атпа жыныстар кең тараған. Олар порфир және порфириттер түрінде кездеседі. Тарбағатайда порфириттер шөгінді жыныстармен кезектесіп отырады. Ал оның оңтүстік беткейінде әктас көп ұшырасады. Сауырда жоқ граниттер Тарбағатайдың суайрығында салыстырмалы түрде жиі кездеседі.

          Сауыр-Тарбағатай – қатпарланған  таулы өлке. Оның негізгі құрылымы  жоғарғы палеозойда герцин қатпарлануы  кезінде қалыптасқан. Ол Альпі  тау көтерілу кезінде жаңғырып  қайта көтерілген.

                                                                                                                              27

 Бұл ауданның қазіргі  жер бедерінің қалыптасуына ерте  замандардағы мұз басу, ағын сулардың  эрозиялық әрекеті және кейінгі  тектоникалық процестер әсер еткен. Бұл жерде жер сілкіну әлі де болып тұрады. Сауыр тауында Кендірлік көмір кені ашылған. Жанғыш тақтатастың мол қоры табылған. Мұнай қабаттарына барлау жасалды.

            Тарбағатай өңірі климаты жағынан  Оңтүстік Алтайға ұқсайды. Климаты континентті. Алтайға қарағанда жауын-шашыны аздау. Табиғи ерекшеліктері мен климаты жағынан ол Оңтүстік Сібір мен Орта Азия тауларының аралығындағы өтпелі аймақ тәрізді. Қаңтардағы ауаның орташа температурасы –20 С, шілдеде +22 С. Кейде өзгеріп тұрады. Жауын-шашын мөлшері 350-500 мм, тау іші ылғалды, жазыққа қарай қуаңдау.

          Таудан басталатын өзендер көп.  Жарма, Қайыңдысу, Көкпекті сияқты  өзендер кезінде Зайсан көліне  құйған, қазір көлге жетпейді. Сол  сияқты Қарабұлақ, Жетіарал, Қарабұға, Базар өзендері тау арасында ғана ағып, қырға шыққан соң тартылып қалады. Тарбағатайдың оңтүстік беткейінде ағатын Ұржар, Қатынсу, Емел өзендері Алакөлге құяды. Аягөз өзені Балқаш көліне жетеді.

          Сауыр-Тарбағатай тауларының аймағы  табиғи ерекшеліктеріне сәйкес Тарбағатай таулы-далалы ауданы, Сауырдың таулы орманды-шалғынды даласы болып бөлінеді.

          Тарбағатай даласының өсімдіктері  бұталы, қарағайлы болып келеді  де, таудың солтүстік беткейінде  альпі шалғынына ұласады. Оңтүстік  беткейде  де  бұталы өсімдіктер көп. Сайларда жеміс-жидек ағаштары, көк терек, ақ терек шағын ормандары кездеседі. Тарбағатайдың биік шалғыны Алтай тауынан ауысса, алма, түркістан аршасы сияқты түрлер Тянь-Шань аймағынан келген. Оңтүстік беткейдің далалық бөлігінде жусанды өсімдіктер көп, ол жайылым есебінде пайдалынылады. Тау алқабында егістік мол. Таудың батыс беткейінде бақтар бар. Сауырдың оңтүстігі мен Тарбағатайдың шығыс бөлігі аралығын Шілікті шөлейт даласы алып жатыр. Оның топырағы да сортаңдалған сұр және тасты келеді, өсімдіктері де соған сәйкес селеулі, көделі, жусанды, бетегелі болып өседі. Сауыр тауының етегі егіндікке, шабындыққа, мал жайылымына қолайлы.

          Жануарлар дүниесі жағынан Сауыр  мен Тарбағатай Алтай мен Тянь-Шаньның  аралық ауданын құрайды. Оны  қоңыр аю, бұғы, елік, таутеке, арқар, қасқыр, қар барысы, сілеусін, түлкі және т.б. аңдар мекендейді. Тау жануарлары да, дала, шөлейт аңдары да кездеседі. Шөлейтті далада суыр, аламан мекендейді. Бұл жерде Қазақстанның қызыл кітабына енген жолақты қара шұбар жылан, ақбас тырна, дуадақ, қара бауыр бұлдырық, ұлар, бүркіт, лашын, ителгі, үкі және т.б. ұшырасады.

       Тарбағатайдың  барьерлік ландшафтылары қорғаушы  таулы барьерлер болып табылады. Қорғаушы таулы барьерлер тау  алды және тау маңайлы территорияларды суық ауа массаларының енуінен қорғайды . Сол себепті Тарбағатай өлкесі  ауыл шаруашылығымен шұғылдануға және оны дамытуға қолайлы өлке болып саналады.[28]

                                                                                                                          28

 

 3 Тарау. Барьерлік ландшафтылар сипаттамасы.            

        3.1 Барьерлік ландшафтылар және олардың таулар мен жазықтар байланысындағы географиялық маңызы.

          Ауа  массаларының қозғалысы жолында  тұрған тау барьерлері маңызды ландшафт құраушы фактор болып табылады, олар ылғалды ауа толқындарын ұстап қалады, температураны, ауа ылғалдылығын, топырақ-өсімдік қабатын және жалпы ландшафтты дифференциациялайды. Нәтижесінде барьерлік және барьерогендік ландшафтылар қалыптасады.

         «Барьерогендік ландшафт» термині  алғаш рет қолданылады, бірақ  рельефтің, климаттың, топырақтың  және өсімдіктің тығыз байланыстылығына, «барьерлік маңай», «барьерлік көлеңке»  ландшафтыларының қалыптасуына  зерттеушілер бұрыннан мән берген  болатын. Бұл туралы 1768-1777 жж академиялық экспедицияларға қатысушылардың еңбектері айтады. П.С Паллас жазықтар мен жақын орналасқан таулардың табиғи жағдайларының тәуелділігін атап өткен болатын.[1] 1898 жылы В.В Докучаев таулы рельеф және онымен байланысты вертикальды белдеулік-кеңдік зоналылықтың дұрыстығын бұзушы негізгі себептердің бірі болып табылады деп көрсеткен.[2]

         Барьерлік ландшафтылар жайлы  нақтырақ анықтаманы А.И.Яунпутнинь  берді. Ол келесі терминдер  мен анықтамаларды ұсынды:

  1. Барьерлік маңай ландшафтылары – атмосфералық ылғалдылық басымдылығымен ерекшеленетін, тау жоталарының желге қарсы бағыттағы тау алды және жазық ландшафтылары;
  2. Барьерлік көлеңке ландшафтылары – фендік әсерден басым құрғақшылықпен ерекшеленетін, тау жоталарының желден алыстағы тау алды және жазық ландшафтылары; [3]

Информация о работе Тарбағатай өңірінің экономикасын және туристік-рекреациялық