Қаржылық есепті ұсыну

Есеп саясаты  туралы ақпаратты ашып көрсету

Ұйым есеп саясатының елеулі элементтерінің жиынтығында мыналарды ашып көрсетуге міндетті:

(а) қаржы есептілігін әзірлеу кезінде пайдаланылған бағалау негізін (немесе негіздерін);

және

(b) ұйымның қаржы есептілігін түсіну үшін маңызды есеп саясатының өзге аспектілерін.

Қаржы есептілігінде  пайдаланылған бағалау базасы немесе базалары туралы (мысалы, тарихи құн, ағымдағы құн, өткізудің мүмкін болатын таза құны, әділ құн немесе өтелетін құн) пайдаланушылардың білуі маңызды, өйткені қаржы есептілігі жасалған негіз пайдаланушылар жүргізетін талдауға айтарлықтай ықпал етеді. Егер қаржы есептілігінде бірден артық бағалау негізі пайдаланылатын болса, мысалы, активтердің белгілі бір топтары ғана қайта бағалауға жататын болса, әрбір негізде қолданылатын активтер мен міндеттемелердің санаттарын көрсету жеткілікті болады.

Нақты есеп саясатын ашып көрсету туралы шешiм қабылдаған кезде ұйымның басшылығы ашып көрсету ұйым қызметінің есепті қаржы  нәтижелерiнде және қаржы жағдайында операцияларды, басқа да оқиғалар мен  жағдайларды көрсету тәсiлiн түсiнуде пайдаланушыларға көмектесе ме деген мәселенi қарастырады. Нақты есеп саясаты туралы ақпаратты ашып көрсету пайдаланушылар үшін әсіресе осы саясат Стандарттар мен Түсіндірмелер шешетін бірнеше баламалы нұсқалардан алынған кезде пайдалы болады. Бірлескен қызметке қатысушы тепе-тең шоғырландыру әдісін немесе үлес қосып қатысу есебінің әдісін қолдану арқылы бірлесіп бақыланатын ұйымдағы өзінің үлесін мойындай ма деген ақпаратты ашып көрсету осыған мысал бола алады (31-«Бірлескен қызметке қатысу» ІAS Халықаралық стандартын қараңыз). Кейбір Халықаралық стандарттарда Стандарттар рұқсат еткен баламалардың шеңберінде ұйым басшылығы жасаған таңдауды қоса, нақты есеп саясатын ашып көрсетудің жеке талабы болады. Мысалы, 16 ІAS Халықаралық стандарты негізгі құралдар топтары үшін пайдаланылған бағалау базалары туралы ақпаратты ашып көрсетуді талап етеді. 23-«Қарыздар бойынша шығындар» ІAS Халықаралық стандарты қарыздар бойынша шығындар шығыстар ретінде дереу таныла ма немесе белгілі бір талаптарға сай келетін активтер құнының бір бөлігі ретінде капиталдандырыла ма деген ақпараттың ашып көрсетілуін талап етеді.

Кәсіпорындар біріккен кезде іскерлік бедел мен азшылық  үлесін бағалауға қатысты қолданылатын саясат ашып көрсетiледi.

8 ІAS Халықаралық стандартына  сәйкес таңдалатын және қолданылатын есеп саясатының аспектілерін ашып көрсеткен жөн.

Есептік бағалау  тұрлаусыздығының шешуші көздері

Ұйым қаржы есептілігіне ескертулерде келесі қаржы жылының  ішінде активтер мен міндеттемелердің баланстық құнын елеулі түрде  түзетуге әкеп соқтырудың едәуір қаупі бар есепті күнге есеп айырысуды бағалау тұрлаусыздығының болашақтағы және басқа көздеріне қатысты негізгі жол берушіліктер туралы ақпаратты ашып көрсетуге міндетті. Осы активтер мен міндеттемелерге қатысты ескертулер міндетті түрде мыналар туралы егжей-тегжейлі ақпаратты қамтуға тиіс:

(а) олардың сипаты;

және

(b) есепті кезеңге арналған олардың баланстық құны.

Кейбір активтер мен  міндеттемелердің тиісті баланстық  құнын анықтау үшін тұрлаусыз  болашақ оқиғалардың есепті күнгі  осы активтер мен міндеттемелерге ықпалын бағалау қажет. Мысалы, төменде келтірілген активтер мен міндеттемелерді бағалау үшін қолданылатын нарықтық бағалар туралы жаңа деректер болмаған кезде болашаққа бағдарланған негізгі құралдар топтарының өтелетін сомаларын, технологиялық тозудың босалқыларға ықпалын, жалғасып отырған сотта іс жүргізудің қорытындысына байланысты бағалау міндеттемелерін, сондай-ақ зейнеткерлік міндеттемелер сияқты, қызметкерлерге сыйақы төлеу жөніндегі ұзақ мерзімді міндеттемелерді бағалауға арналған есептерді жүргізу қажет. Бұл есептер ақшалай қаражаттар тасқыны немесе пайдаланылатын проценттік ставкалар бойынша тәуекелге тиісті түзету, жалақыға тиісті өзгерістер және басқа шығындарға әсер ететін бағалардағы болашақ өзгерістер сияқты баптар жайында жол беруді көздейді.

Капитал

124А. Ұйым оның есептілігін пайдаланатын адамдарға капиталды басқару мәселелерінде міндеттерді, саясатты және процестерді бағалалуға мүмкіндік беретін ақпаратты ашып көрсетуге міндетті.

124В. 124А-параграфының талаптарын орындау мақсатында ұйым мынадай ақпаратты ашып көрсетуге тиіс:

1. мына ақпараттарды қоса алғанда (бірақ олармен шектелмей), капиталды басқару мәселелерінде өзінің міндеттері, саясаты және процестері туралы сапалық сипаттағы ақпараттар:

(i) капитал ретінде басқарудың мәні не болатынын;

(іі) ұйымның капиталына  қатысты сыртқы талаптар белгіленеді,  мұндай талаптардың сипаты және  олардың капиталды басқару кезінде  қалай ескерілетіні;

және

(ііі) капиталды басқару  кезінде өз міндеттерін қалай  шешетіні.

2. капитал ретінде басқару мәні болып табылатыны туралы сапалық сипаттар туралы жалпылама деректер. Кейбір ұйымдар белгілі бір қаржылық міндеттемелерді (мысалы, субординарлық қарыздың кейбір нысандары) капиталдың бөлігі деп санайды. Басқа ұйымдар капитал ұғымына меншікті капиталдың кейбір құрамдас бөліктерін қоспайды (мысалы, ақша ағындарын хеджирлеуден туындайтын құрамдас бөліктер);
3. алдыңғы кезеңмен салыстырғанда (а) және (b) бөліктерінде болған кез келген өзгерістер;
4. кезеңнің ішінде осы ұйым үшін белгіленген капиталға сыртқы талаптар орындалды ма;
5. егер ол оларды орындамаса, ұйымның капиталына сыртқы талаптарды орындамауының салдарлары.

Бұл ашып көрсетулер шешуші басқару персоналына ішкі каналдар бойынша берілген ақпараттарға негізделуге  тиіс.

Ұйым өз капиталдарын алуан түрлі тәсілдермен пайдалана алады, ал оның капиталына неше түрлі талаптар қойыла алады. Мысалы, сараланған компания өзінің құрамында сақтандыру және банк қызметтерімен айналысатын ұйымға ие бола алады, бұл ретте мұндай ұйымдар бірнеше заңдылықтарда жұмыс істей алады. Егер капиталға жалпылама талаптар мен басқару тәсілдері пайдаланушыларға пайдалы ақпарат бермесе немесе олардың ұйым капиталын түсінуін бұрмалайтын болса, осы ұйым үшін белгіленген әрбір капиталға талап бойынша жеке ақпаратты ашуы тиіс.

 

АҚПАРАТТЫ АШЫП КӨРСЕТУГЕ ҚОЙЫЛАТЫН БАСҚА ДА ТАЛАПТАР

Ұйым қаржы есептілігіне ескертулерде мыналарды ашып көрсетуге  міндетті:

(а) қаржы есептілігі жариялауға бекітілгенге дейін ұсынылған немесе жарияланған, бірақ есепті кезеңнің ішінде меншікті капитал иелеріне бөлу ретінде танылмаған дивидендтер сомасы, және акцияға шаққандағы тиісті сома;

және

(b) артықшылықты кумулятивтік акциялар бойынша кез келген танылмаған дивидендтер сомасы.

Ұйым, егер ол қаржы есептілігінде  бірге жарияланған қосымша қаржы  материалдарының басқа бөлімдерінде ашылмаса, мынадай ақпаратты ашып көрсетуге міндетті:

(а)  ұйымның заңды мекен-жайы және ұйымдық-заңдық нысаны, ол тұратын ел және тiркелген кеңсенiң мекен-жайы (немесе, егер оның тiркелген кеңсенiң мекен-жайынан айырмашылығы болса, iс жүргiзетiн негiзгi орны);

(b)  операцияларды және ұйым қызметiнiң негiзгi түрлерiн сипаттау;

және

(с) бас компанияның және топтың негiзгi бас кәсiпорнының атауы.