Қаржылық есеп беру және оның жасалуы

Ақша  қаражатының қозғалысы операциондық, инвестициялық және қаржылық қызметі  тұрғысынан алған мағлұматтардың мазмұнын ашу үшін керек, мұның өзі заңды  тұлғаның қаржы жағдайын және қызмет түрлерінің ықпалын бағалауға мүмкіндік  береді.

Инвестициялық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының қозғалысын ашып көрсеткен кезде  тура әдіс пайдаланылуы мүмкін, бұл  әдіс жағдайында ақшалай түсім қаражаттары  мен төлемдердің негізгі түрлері  ашып көрсетіледі, не жанама түсім қаражаттары  мен төлемдердің негізгі түрлері  ашып көрсетіледі, не жанама әдіс пайдаланылуы мүмкін, бұл әдіс жағдайында ақшалай  түсім қаражаттары мен төлемдердің  негізгі түрлері ашып көрсетіледі, не жанама әдіс пайдаланылуы мүмкін, бұл  әдіс жағдайында таза табыс пен зиянға ағымдағы активтер мен міндеттемелерге, ақша операцияларының өзгерістеріне, сондай- ақ инвестициялық немесе қаржылық қызметтің нәтижесі болып табылатын  кірістеріне немесе зияндарына қарап  түзетулер енгізіледі.

Операциондық  қызметтегі ақша қозғалысын анықтау  үшін тікелей және жанама әдістер  пайдаланылады.

Тікелей әдісте ақша қозғалыстарының негізгі  түрлері ашылады. Мысалға, өнімді сатудан  түскен түсіммен сатып алынған материалдардың барлық төлем түрлерін, КДШ (көлік- дайындау шығыстарының) төлемін, несие үшін пайыздық төлемдерін, бюджетке тиесілі төлемдерін шегереді.

Операциондық  қызметте тікелей әдісті пайдаланған  кезде ақша қаражатының түсуі  мен шығуының нәтижесі: өнімді, жұмысты, қызметті сатқаннан түскен түсімнен, алынған аванстан, пайыздан, дивиденттен, роялтиден және т.б. табыстардан; жабдықтаушылармен  және мердігерлердің қарызын төлегеннен, берілген аванстан, төлеген жалақыдан, бюджет пен бюджеттен тыс төлемдерінен және т.б. шығыстарынан тұрады.

Жанама  әдістер- бұл әдісте таза табыс немесе зиян өзгерген ағымдағы активтер мен  міндеттемелеріне, ақшасыз операцияларына, сондай- ақ өткен жылдармен салыстыра  отырып, қаржылық және инвестициялық  қызметтердің нәтижесі болып табылатын  табыстар мен шығыстарға түзету (корректр) жасалады. Бұл әдісте баланс мәлісеттері  мен қаржылық- шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есеп беру мәліметтерін негізге алады. Бұл әдіс қаржылық- шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есеп берудің әрбір баптарына түзету енгізуді көздемейді. Тек қана таза табыс сомасын өткен жылдармен салыстыру арқылы есептік кезеңің көрсеткіштеріне түзетулер енгізіледі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

 

Қорыта  келе айтсақ,қаржылық есеп беру дегеніміз  кәсіпорынның өткен кезеңдегі қаржылық шаруашылық қызметін кешенді түрде  сипаттайтын барлық көрсеткіштер жүйесін  айтамыз. Қаржылық есеп берудің мақсаты  өз пайдаланушыларына заңды тұлғаның қаржылық жағдайы туралы сенімді, мәнді  және пайдалы ақпараттарды беру болып  табылады. Қаржылық есеп берудің пайдаланушыларының қатарына потенциалды инвесторлар, кредиторлар, жабдықтаушылар, сатып  алушылар, еңбеккерлер, сондай-ақ мемелекеттік органдар кіреді.

 Қаржылық  есеп беру басқарушы органдардың  жұмысын және субъектінің ресурстарын,  міндеттемелерін және ақша қаражаттарының  болашақтағы ағындарын бағалауға,  несие беру бойынша шешімдерге  және инвестициялық қызметтерді  қабылдауға пайдалы ақпараттарды  береді.

 Есеп  беруге қойылатын негізгі талаптар: кәсіпорын қызметінің нәтижесін  анық және объективті көрсету,  барлық көрсеткіштерді бір-бірімен  қатаң түрде үйлестіру, бухгалтерлік  пен жедел-статистикалық есеп  берудің сабақтастығын сақтау, әдістемелік  және басқа да ережелерді сақтау  болып табылады.

 Бұрмаланған  есеп бергені үшін кәсіпорынның  басшысы мен бас бухгалтері  ҚР-ның әрекет етіп тұрған заңдарына  сәйкес жауап береді. Қаржылық  есеп беруді жасау түгендеу  жұмыстарынан басталады екен. Түгендеу – бұл бухгалтерлік есеп әдісінің элементтерінің бірі, ол есеп айырысудың ақша қаражатарының, аяқталмаған өндірістің, ТМҚ-ның, материалдық емес активтердің, негізгі құралдардың нақты қолда барын тексеруін және оладың есеп мәліметтерімен салыстыруын көздейді. Меншік түріне, қызмет түріне және жұмыс істеу тәртібіне қарамастан, оны барлық кәсіпорын жүргізеді. Ол құжаттаудың міндетті қосымшасы болып табылады. Тек соның көмегімен шаруашылықта болатын әрі жасалатын барлық шаруашылық құбылыстар бухгалтерлік есепте көрініс табады. Ол өзінің қамту жағдайына қарап екіге бөлінеді: толық және ішінара. Сондай-ақ қаржылық есеп беруді тек бір тұлға ғана емес, бірнеше тұлға жасай алады екен оны консолидалынған есеп беру деп атайды.