Экологияны қорғау ұйымдары

Қарағанды Мемлекеттік медицина университеті

тамақтану гигиенасы,жалпы гигиена және экология кафедрасы

 

 

СӨЖ

 

Тақырыбы:Экологиялық ұйымдар

                                                    

                                                         Дайындаған:Едіге А.Қ 1-002

                                                                 Тексерген:Мадиев Б.Қ

 

• Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі халықаралық және республикалық ұйымдар Қоршаған ортаны қорғау мәселелерін шешуге БҰҰ үлкен үлес қосып отыр. Табиғатты қорғау қызметіне БҰҰ-ның барлық басты органдары мен мамандандырылған мекемелері: Бас Ассамблея, Экономикалық және әлеуметтік кеңес (ЭКОСОС), Аймақтық экономикалық комиссиялар(мысалы, Еуропалық экономикалық комиссия), Халықаралық еңбек ұйымы (MOT), Білім беру, ғылым және мәдениет мәселелері жөніндегі Біріккен Ұлттар Ұйымы (ЮНЕСКО), Халықаралық реконструкция және даму банкі (МБРР), Атом энергетикасы жөніндегі халықаралық агенттік (МАГАТЭ), Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ВОЗ), Халықаралық теңіз ұйымы (ИМО), Дүниежүзілік метеорологиялық ұйым (ВМО) және т.б. қатысады.
• Негізгі бақылауды БҰҰ шеңберіндегі қоршаған ортаны қорғау мәселелері жөніндегі жаңа үкіметаралық орган — Қоршаған орта жөніндегі БҰҰ бағдарламасы, (ЮНЕП) жүзеге асырады. ЮНЕП — БҰҰ-ның негізгі көмекші органы болып табылады. 1975 жылы өзінің қызметінің алғашкы кезінде ЮНЕП қоршаған ортаға байланысты мынадай бірінші кезектегі алты міндетті айқындады: елді мекендер және денсаулық сақтау; құрлықтың экологиялық жүйелері; қалалардың қоршаған ортасы; мұхиттар; қуат; дүлей апаттар.

 

• ЮНЕП үш деңгейде жұмыс істейді:
• Бірінші деңгейде коршаған ортаның бәсекелес мәселелері жөнінде және осы салада атқарылып жатқан шаралар жөнінде ақпарат береді. БҰҰ-ға мүше мемлекеттер жыл сайын қоршаған ортанын ахуалы туралы баяндамалар тапсырады, осы баяндамалардан аталған ақпараттар алынады.
• Екінші деңгейде жекелеген елдерге, халықаралық үкіметтік және үкіметтік емес ұйымдарға қатысты бүкіләлемдік көлемде бағдарламалық шараларды жүзеге асырудың міндеттері мен стратегиясын белгілейді. Осы денгейде қажетті шаралар мен олардың орындаушылары туралы мәселелер шешіледі, нақты бағдарламалар жасау үшін әдістемелік негіз қамтамасыз етіледі.
• Одан әрі, екінші деңгейде қолдау тапқан бағдарламалар мен жобаларды Қоршаған ортаны қолдау қоры қаржыландырады. Қолдау мөлшері тиімділікке, яғни қаржылық көмектін бағдарламанын түпкі мақсатын іске асыруға қаншалықты ықпал ете алатындығына байланысты болады. Толық қаржыландыру ерекше жағдайларда ғана, яғни жобанын орындалуы аса ірі жоба бойынша әзірлік жұмыстарын жүргізумен тұтас келетін болса, іске асырылуы мүмкін.

• ЮНЕП өзі қызмет істеген жылдары көптеген табиғат қорғау шараларын жүзеге асырды. Қоршаған ортаның аса ауқымды мониторинг жүйесі құрылды және оның құрамдас бөліктері ретінде — қоршаған орта бойынша ақпарат көздерінің Халықаралық анықтама жүйесі (ИНФОТЕРРА) және әуелетті уытты химиялық заттардың халықаралық тіркеушісі құрылды.

 

 

• Сондай-ақ БҰҰ шеңберінде Орнықты дамыту жөніндегі комиссия жұмыс істеді. Ол БҰҰ-ның Экономикалық және әлеуметтік кеңесінің (ЭКОСОС) көмекші органы болып табылады. Қоршаған ортаны сақтаумен айналысатын 200-ден астам халықаралық үкіметтік емес ұйымдар бар. Мысалы, 1948 жылы Францияда  құрылған табиғат және табиғат ресурстарын қорғаудың Халықаралық одағы (МСОП); Құстарды қорғау жөніндегі Халықаралық кеңес,Хайуанаттарды қорғау жөніндегі ДЖ федерация,Альпі аудандарын қорғау жөніндегі Халықаралық федерация.Тәуелсіз мемлекеттер достығы (ТМД) шеңберінде 1992 жылғы ақпанда "Экология және қоршаған ортаны қорғау саласындағы өзара әрекеттестік туралы" келісімге қол қойылды. Бұл келісімге: Қазақстан, Әзірбайжан, Армения, Белоруссия, Қырғызстан, Молдова, Ресей Федерациясы, Тәжікстан, Түрікменстан, Өзбекстан, Украина қол қойды. Келісімді іске асыру үшін: Мемлекетаралық экологиялық кеңес, Мемлекетаралық экологияльщ қор құрылды. ТМД шеңберінде табиғат қорғау ынтымақтастығын дамытуда Парламентаралық ассамблея маңызды рөл атқарады. Оның құрамында Қоршаған ортаны қоргау жөніндегі бөлім құрылған.

• Қазақстанда қоршаған ортаны қорғау жөніндегі әр түрлі мемлекеттік және қоғамдық ұйымдар, сондай-ақ халықаралық үкіметтік емес экологиялық "Гринпис" ұйымы жұмыс істейді. Басты мемлекеттік орган Табиғат ресурстары мен қоршаган ортаны қорғау министрлігі болып табылады. Аралды құтқару жөніндегі комитет, "Табиғат" экологиялық одағы, "Невада-Семей", "Каспий табиғаты" (Атырау), "Көкті сақтау", Ауқымды экологиялық қор, "Жастар экология мен мәдениет үшін" азаматтық қозғалыстары, "Тау" орталығы (Алматы) және басқа да қоғамдық мемлекеттік емес экологиялық ұйымдардың белсенді қызметтерін атап өтуге болады.

 

 

• Жүзеге асырылып жатқан жобалар:  
   
  
• Іле Алатуы мен Жоңғар Алатауының жабайы жемісті тоғайлары ғаламдық маңызға ие 100 ден астам жемісті және дәнді дақылдар өсетін жер. «Қазақстандағы таулы агроалуантүрлілік қасиетін сақтау» жобасы айырықша қорғалатын тұқымдық учаскелерді қолдайды, Іле-Алатау ұлттық паркін және Алматы мемлекеттік қорығын басқаруды жақсартуға көмек береді. Жобаның қолдауымен Жоңғар-Алатау мемлекеттік ұлттық паркі құрылды. Жоба, сондай-ақ келушілер үшін және экологиялық туризмді дамыту үшін орталықтар құруды қоса алғанда, қоршаған ортаға жағымсыз әсер келтірмейтін қызмет түрлерін енгізе отырып айырықша қорғалатын аймақтарда тұратын жергілікті қоғамдастықтармен жұмыс істейді.

 

• Қазақстанның сулы-сазды жерлері (өзен, көл, шалшық және т.б.) көшпелі құстар өмір сүретін және өсімдіктердің сирек түрлері өсетін маңызды жер болып табылады. «Басымдылық маңызы бар сулы-сазды жерлерді көшпелі құстар мекені ретінде кешенді сақтау: үш жобалық аймақта көрсету» жобасы Орал, Алакөл-Сасықкөл, Теңіз-Қорғалжың өзендері аңғарының жүйесінде биологиялық алуантүрлілікті сақтауға көмектеседі.