Биологиялық ресурстардың экологиялық мәселелері

 

ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН  МЕМЛЕКЕТТІК ФАРМАЦЕВТИКА АКАДЕМИЯСЫ

 

Гигиена-1, дене  шынықтыру және валеология кафедрасы 

 

Тақырыбы: «Биологиялық ресурстардың экологиялық мәселелері»

 

                                                                               Орындаған: Амангельді А. Н.

                                                                               Тобы: 104ФК

                                                                               Қабылдаған: Махатов Ж.Б.

 

2015-жыл

Жоспар

 

  I .  Кіріспе

  II.  Негізгі бөлім

  1. Табиғи  ресурстар және олардың  классификациясы

  2. Өсімдіктер  мен  жануарлар  биоресурстарының  экологиялық  мәселелері

  3. Биоресурстар

  III.   Қорытынды

   IV.Пайдаланылған  әдебиеттер

 

Биологиялық ресурстар – адамзат қоғамына пайдалы, бағалы болып саналатын генетикалық ресурстар, организмдер немесе олардың бөліктері, популяциялар мен басқа да кез келген экожүйелердің биотикалық компоненттері. Адам күрделі «табиғат-қоғам» жүйесінің бір бөлігіне жатады.Қоғамның материалдық,мәдени,тағы да басқа мұқтаждығын қанағаттандыру үшін қазіргі кезеңде немесе болашақта қолданылатын табиғи ортаның құрауыштары мен табиғи құбылыстары табиғи ресурстар деп аталады.Оларға атмосфералық ауа,су,топырақ,кен байлықтары,күн радиациясы,ауа райы,өсімдіктер мен жануарлар әлемі,жер қабатындағы жылу энергиясы,т.б. жатады.

 

 

Кіріспе

Қалпына келмейтін

Сарқылатын ресурстарға жақын кезеңде немесе болашақта қорының сарқылу қаупі төніп тұрған заттар жатады. Бұларға ең алдымен қазба байлықтар мен тірі табиғат ресурстары жатады.

Сарқылмайтын  ресурстарға шексіз ұзақ уақыт пайдалануға болатын ресурстар жатады. Мысалы күн энергиясы, жел, теңіздің толуы мен қайту энергиялары жатады.

- қалпына келетін - өсімдіктер, жануарлар және микроорганизмдер әлемі;

- қалпына келмейтін - миллиондаған жылдар бойы жер қойнауында түзілген пайдалы қазбалар (қара, түсті, асыл және сирек кездесетін, радиоактивті металдар рудалары, мұнай, газ және т.б.);

- салыстырмалы қалпына келетін - пайдалануға қарағанда орнына қайта келуі баяу жүретін ресурстар (құнарлы қара топырақ, үлкен жастағы ағаштар - секвойя, баобаб және т.б.).

Биологиялық ресурстар

 

Биологиялық ресурстар

 

Биологиялық ресурстар

 

 

Биологиялық ресурстар

 

 

Өсімдіктер биосферадағы заттар  мен энергия алмасуында басты  рөл атқарады. Басқа тірі организмдердің  тіршілік әрекеттері өсімдіктерде  түзілетін органикалық заттарға  тікелей байланысты. Биосферадағы  заттардың биологиялық айналымы  өсімдіктер арқылы ғана жүріп  отырады. Жер атмосферасындағы оттектің  қазіргі мөлшері де жасыл өсімдіктер  тіршілігінің жемісі. Сондықтан  да жасыл өсімдіктерді бейнелі  түрде Жер ғаламшарының "өкпесі" деп атайды. Сонымен бірге өсімдіктердің  адам өмірінде де алатын орны  ерекше. Әсіресе адам денсаулығы  үшін қажетті таза ауаның болуы  да жасыл өсімдіктерде жүретін фотосинтез  процесіне тәуелді. Адам күнделікті  өзіне қажетті тамағын, киімін  және тұрмысына қажетті бұйымдар  мен заттарды да өсімдіктерден  алады.

    Өсімдіктер дүниесі  – сарқылатын бірақ, қалпына келтірілетін табиғи ресурс. Өсімдіктердің көп түрлілігі көп жағдайда адамға  да байланысты.  Генетика мен селекция ғылымдарының дамуына байланысты ғылымдар өсімдіктердің мәдени түрлерінің толып жатқан жаңа сорттарын шығарды. Екінші жағынан, адам өзінің тіршілік әрекеттерінің нәтижесінде  өсімдіктердің көптеген түрлерінің жойылып кетуіне де себеп болды. Қазіргі кезде өсімдіктер  мен жануарлардың 30 мыңға жақын түрлері адамның тіршілік іс-әрекетінің нәтижесінде  жер бетінен жоғалып кетті. Тағы да 25 мыңдай түрлі жоғалып кету алдында тұр.

Қазіргі дүние  жүзілік ғылыми-техникалық прогрес  пен адам әрекеті табиғаттағы  тепе-теңдікті бұзып, болашақ ұрпақтың  алдына ғаламдық экологиялық  проблемаларды тудыруда. Табиғаттың  байлығын қажжеттілігімізге жүйелі  жаратудың орнына, кейінгі жылдары  оған жаппай үлкен қауіп тудыратын, ядролық, экологиялық, биологиялық  қарулардың сыналуы, ормандардың  аталуы, аң мен құстардың есепсіз  жойылуы, адамның ақыл-ойын аздыратын  арақ пен есерткінің таралуы  осы экологиялық апаттың көзі  болып табылады.

Биологиялық  ресурстардың экологиялық мәселелері

 

Табиғи ортаның  бұзылуы

Шын мәнінде  туған еліміздің экологиялық  ақуалы қандай екенін көпшілік  біле бермейді. Неге десеңіз, экологиялық  ақпаратты игеру үшін экологиялық  білім керек. Қазақстанның экологиялық  ахуалына қысқаша талдау жасағанда  мынаны байқауға болады. 
Солтүстік Қазақстан бойынша құнарлы жерлердің 25-30% жарамсызданса, Павлодардағы ірі өндіріс орнының зиялды экологиясы айтпаса да түсінікті. Батыс Қазақстанда мұнай-газ өнеркәсібінің өнімдерімен ластану 2,5 млн.га жайылымдардың деградацияға ұшырауы З млн. га жерді қамтып отыр. Семей полигоны жайлы көп айтылады, бірақ халыққа әкелген зардабы жайлы маңызды шешім табылған жоқ. Әсіресе, Азғыр мен Тайсойған полигондары қамтып отырған 1,4 млн. га жер радиоактивті ластануда. 
Ал Каспий теңізінің 268 млн. га жағалауы су астында қалып, олардың мұнай өнімдерімен ластануы одан ары етек алуда. Күрделі экологиялық шиеліністер Орталық Қазақстанды да қамтуда. Байқоңырдан ұшырылатын тәжірибелік космос кемелерінің сол жердің тұрғындарына әкелетін экологиялық апаты ондағы техногендік, өндірісте ластану, радиоактивтілік және ракета-космос қалдықтарымен (Бетпақдала) ластану топырақтың құнарсыздануына, жайылымдардың тозуына жоғары деңгейде әсер етуде.

Оңтүстік Қазақстандағы  экологиялық жағдайлар Арал өңіріне  тән Әмудария мен Сырдария  бассейнінің 2 млн. га жерін шөлге, жарамсыз жерге айналдырды. Сорға, тақырға айналған жерлер мен  Арал табанындағы тұздар ғаламдық  экология проблемаларын тудырып, экожүйелерді қайтымсыз бүлдіруде. Осы өңірдегі 300 млн. га сексеуіл  ормандары құрып кетті. Шу-Мойынқүл, Балқаш-Алакөл, Ақдала аймақтарының  да экологиясы мәз емес. Әсіресе, Қапшағай, Тасөткөлкел су қоймаларының  салынуы, суды көп қажет ететін  күріш, техникалық дақылдардың егілуі-суырмалы  жерлердің азуына әкеліп соқты. Іле өзені суының 10-15% Қытай Республикасының  алуы бұл өңірде қауіпті жағдайлар  туғызуда. Шығыс Қазақстан жағдайында  да экологиялық проблемалар жеткілікті. Түсті металлургия, вольфрам, қорғасын, мырыш өнеркәсіптері елді мекендер  мен қала тұрғындарына апат  әкелуде. Бүгінгі таңда Өскемен  қаласы дүние жүзіндегі экологиялық  бас қаланың қатарына жатады.

Адам мен  табиғат арасындағы қарым-қатынас  мәңгілікті және сонымен қатар  тұтас  күрделі мәселе.Халықтың  өмірлік қарекетіне,әсірісе денсаулығы  мен өсіп-өнуіне,тікелей немесе  әлеуметтік-экономикалық жағдай  арқылы жанама түрде табиғи  ортаның құрауыштары мен олардың  жиынтығы-атмосфералық ауа,табиғи  сулар,топырақ жамылғысы,геологиялық  құрылым,өсімдіктер мен жануарлар,сонымен  қоса төтенше құбылстар мен  барлық биосферада жүретін процестер  ықпал жасайды.

1.    Асқарова  Ұ. Б. Экология және қоршаған ортаны  қорғау, Атматы – 2004

2. Г.С. Оспанова, Г.Т. Бозшатаева,. Экология Алматы-2009

3. http://kitaphana.kz/

4. http://go.mail.ru/

5. http://adilet.zan.kz/kaz/docs/K070000212_