Шаруашылық туралы жалпы мағұлмат

Өндірістік  тәжірибеден өту барысындағы  тәжірибеші – студенттің міндеттері:

- Өндірістік тәжірибе өтетін  ұйымның,  кәсіпорынның   құрылымдық  жүйесімен және жұмыс бағытымен танысу;

- Өндірістік  тәжірибе өтетін  аймақтың,  шаруашылықтың   топырақ-климат жағдайымен  танысу;

- Жұмыс   бағытына байланысты  арнайы  әдебиеттермен  жұмыс  істеу;

- Теориялық   білімін  өндірістік  тәжірибедепайдалану   және  дамыту;

- Ғылыми  - зерттеу  және  эксперименттік  жұмыстарды  жүргізу әдістемелерін   меңгеру  және  игеру;

- Ауыл  шаруашылығы  дақылдарының егісіне  бақылау  жүргізуге және  күтім   жасауға   дағдылану;

- Өндірістік  тәжірибе  барысында жиналған  материалдарды, эксперименттік  деректерді және  экономикалық мәліметтерді жүйелеу   және  талдау;

- Еңбек   қорғау  және  әртүрлі техникамен,  улы химикаттармен,  реактивтермен және  тағы  басқа   жұмыс жасауда қауіпсіздік техникасы бойынша нормативтік   талаптарды  игеру;

- Өндірістік  тәжірибе   жөнінде талапқа   сай және  белгіленген   мерзімдерде   есеп  дайындау  және  қорғау;

 

 

 

 

 

Мазмұны

Кіріспе

1. Шаруашылық  туралы  жалпы  мағұлмат
2. Топырақ, ауа-райы, табиғат   жағдайы
3. Жоңышқаның халық шаруашылығындағы маңызы
4. Жоңышқаның ботаникалық сипаттамасы және  биологиялық ерекшеліктері. Сорттары
5. Жоңышқаның өсіру технологиясы, себу мерзімі, тәсілі мен  мөлшері
6. Топырақты  өңдеу, тыңайтқыштарды қолдану және  арамшөптермен  күресудің жүйесі
7. Еңбекті қорғау          

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер тізімі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кіріспе

Еліміздің ауыл шаруашылығы саласының алдында тұрған негізгі міндеттердің бірі – ауыл шаруашылығы дақылдарынан мол, әрі сапалы өнім алып қана қоймай, топырақ құнарлығын жоғарылату болып табылады.

Елбасы халыққа  2010 жылғы  Жолдауында ауыл шаруашылығы  саласына қатысты осылай деп мәлімдеді: Біріншіден, негізгі күш еңбек өнімділігінің өсуіне салынуы қажет. Біздің ауыл шаруашылығындағы еңбек өнімділігі ең төменгі - 1 жұмысшыға 3 мың долларды ғана құрайды. Ал дамыған елдерде ол 50 мыңнан 70 мың долларға дейін жетеді. Әрине, қолайлы ауа райы жағдайында мол астық алып, сол үшін мақтануға болар. Диқандардың еңбегі бар. Алайда, біздің ауыл қазір қандай деңгейде екенін қарасақ, орасан зор жұмыс күтіп тұр, деген Елбасы Ауыл шаруашығы министрлігі мен агроөнеркәсіп кешені мамандарының бәріне де осы мәселелермен айналысу керектігін қадап айтты. Сондықтан, 2014 жылға қарай ауыл шаруашылығындағы еңбек өнімділігін кемінде екі есеге көтеру керек. Осынау күрделі мәселені шешу тек индустриялық әртараптандыру арқылы, яғни ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу өсімі, жаңа технология, жаңа жабдықтар мен жаңаша қадамдар есебінен ғана мүмкін. Өзгелерде бар тәжірибені тезірек қолға алу керек. Екіншіден, елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету маңызды мәселе.  2014 жылға қарай азық-түлік тауарларының ішкі нарығының 80 пайызын отандық азық-түлік өнімдері құрауы тиіс. Бізде бұған толық мүмкіндіктер бар. Үшіншіден, экспорттық мүмкіндіктерді бірінші кезекте Кеден одағы елдері аясында, Орталық Азия және Кавказ, Таяу Шығыс бағытында дамыту, деді Мемлекет басшысы.

Алдыңғы дақыл  сапалы астық өндіруде үлкен рөл атқарып отыр. Масақтық астық өндіруде егістіктерге сапалы дән егілсе гектарына 3-4 центнерден артық өнім алынатындығы ғылыми зерттеулердің нәтижелері, алдыңғы қатарлы шаруашылықтардың деректерімен дәлелденген мәселе.

Бір сортты ұзақ жылдар бойы егу тұқымның сапасын төмендетуге әкеліп соғады, себебі ол механикалық зақымданады және биологиялық ластануы мүмкін. Агротехникалық шаралардың толық орындалмауы да дәннің сапасын төмендетеді. Қазіргі уақытта ғылыми-зерттеу мекемелерінің шығарған жоғары өнімді және сапалы сорттары өндіріске қарқынды енгізілуде.

Қазақстан бойынша  күздік бидайдың егіс көлемі 1,2 млн. га. шамасында, оның көбі (80 шамасы) республикамыздың оңтүстік және оңтүстік шығысында орналасқан Алматы, Талдықорған, Жамбыл, Оңтүстік Қазақстан облыстарының тәлімі және суармалы жерлерінде егіледі.

Тәжірибе жүргізілген Агроуниверситет  оқу тәжірибе шаруашылығы туралы қысқаша мағұлыматтар және топырақ  климат жағдайлары

Қазақ ұлттық аграрлық университеттің оқу тәжірибе шаруашылығы  Алматы облысының солтүстік – батыс бөлігінде Еңбекшіқазақ ауданының Саймасай ауылында орналасқан.  Алматы қаласынан 37 км, ал Есік қаласынан 18 км қашықтықта орналасқан.  Шаруашылық жері таулы аймақ жазығында, ондағы грунттық жер асты сулары 1,2-1,6 м тереңдікте жатыр. Шаруашылықта арнайы болашақ мамандарға арналған екі қабатты бір жатақхана бар. Шынтуайтында келгенде қазір ОТШ  агроуниверситеті  ескірген, техника жетіспейді, жағдайы мүшкіл.

    кесте 1  

   Шаруашылықтың жер көлемі және оның түрлері

Пайдаланылатын жер түрлері	Көлем, га	Көлеміне қатынасы	Барлығы,%	Оның ішінде суармалысы, %
	Барлығы	оның ішінде суармалысы
Жыртылатын  жер	500	300	45,4	60
Табиғи шабындық	300	-----	27,3	----
Табиғи жайылымдар	300	-----	27,3	----
Барлық пайдаланылатын жерлер	1100	300	100	27,27

 

Жоғарыда 1 кестеде  келтірілген деректер бойынша бұл  шаруашылықтың барлық пайдалануға  келетін жер көлемі 1100 га, оның ішінде жыртылған жер 500 га, табиғи шалғындар  мен табиғи жайылымдар 600 га.

 

Кесте 2

Егіс көлемінің құрылымы

 

Дақыл	2010 жылдың қортындысы		2011 жылдың қорытындысы		2012 жылыдың қорытындысы ( алдағы)
	егіс көлемі		егіс көлемі		егіс көлемі
Күздік бидай	га	%	га	%	га	%
	260	23,6	274	24,9	273	24,8
Майбұршақ	10	0,9	11	1	12	1,09
Жүгері	100	9,05	90	8,4	95	8,6
Көп жылдық шөп	130	11,6	135	12,4	130	11,8
Табиғи шабындық	300	27,4	320	29,1	310	28,2
Табиғи жайылым	300	27,4	270	24,2	280	25,5
Барлық жер  көлемі	1100	100	1100	100	1100	100

 

Жоғардағы көрсетілген  кестедегі деректер бойынша, барлық пайдаланылатын жер көлемінің 55% табиғи жайылым мен шабындықтың үлесінде ,12 % көп жылдық шөптердің үлесіне,33 % дәнді дақылдардың  үлесіне тиеді.

       

 

Кесте 3

Шаруашылықтың материалдық техникалық бағасы

Ауыл  шаруашылық машниалары,техникалары	Маркасы	Саны
Автомашиналар	ГАЗ – 53 Газель - 5105 ЗИЛ – 130	2 1 1
Тракторлар	МТЗ – 82 МТЗ – 80 ЮМЗ – 3,6	2 3 1
Соқалар	ПН  – 3 – 35	2
Тырмалар	ЗИГ – ЗАГ	2
Сеялкалар	СЗ  – 3,6	2
Дискілер	ЛДГ– 5	2

  

Бұл шаруашылықтың  автомашиналары, тракторлары, агрегаттары  толық жабдықталған.

Кесте 4       

 Ауыспалы егістер  үлгісі

Ауыспалы егістер		Ауыспалы егістің  жалпы көлемі.га		Әрбір танаптың орташа көлемі, га			Дақылдардың орналасу үлгісі
		Егіс көлемі		Егіс көлемі
Күздік бидай		250		40			1.көп жылдық  шөп 2.көп жылдық шөп 3. күздік бидай 4. күздік бидай
Жүгері		100		40
Көп жылдық шөп		130		50
Майбұршақ		10		5			5. арпа
5 танапты ауыспалы  егіс			4 танапты ауыспалы  егіс			3 танапты ауыспалы  егіс
Көп.ж шөп Көп.ж шөп Күздік бидай Темекі жүгері	1.көп.ж шөп 2.көп.ж шөп  3.темекі 4.жүгері 5.темекі		1.көп.ж шөп 2.көп.ж шөп 3. күздік бидай 4. темекі		1.жүгері дәнге 2.майбұршақ 3.рапс 4.майбұршақ	1. жүгері дәнге 2. майбұршақ 3.рапс

 

3- кестеде «Агроуниверситет» ОТШ ауыспалы егістердің  орналасу  үлгілері берілген.  Кең  түрде  қолданылып  жүрген  ауыспалы  егістің  түрі  5  танапты  дәнді  көпжылдық  шөпті   ауыспалы  егістігі.

 

 

 

 

 

кесте 5 Ауыл шаруашылық  дақылдарының  өнімдері

Дақылдар	2010  жыл		2011  жыл		2012  жыл
	жоспары	орындалуы	Жоспары	орындалуы	Жоспарлы өнім
Күздік бидай  арпа               жүгері            майбұршақ      рапс                 көп жылдық шөп	18          16           36           30            23            420	17              15                32               28               20                380	20           17          38           29          24           380	17              16                36                28                22               410	18                            17                                                          45                             36                              26                            440

 

Кесте 6 өндірілетін негізгі өнімдер  тиімділігі (2013 жылдың қортындысы бойынша)

№	Вариант	Түсімділік, ц/га	Шығындар, 1га,тыс.га	Түскен қаржы  мың.тенге	Өнімдердің  толық өзіндік құны, мың тенге	Түскен пайда  мың тенге	Тиімділік деңгейі %
1 2 3 4	К.ж.ш Жүгері Рапс Майбұршақ	24,7 31,4 29,7 28,6	48000 50300 48100 43600	Күздік б.  61750   78500 76750       78400	1943 1347 1351 2760	13750 28200 28650 34800	28,6   56,1   59,6   79,82
1 2 3 4	К.ж.ш Күздік б. Рапс  Майбұршақ	31,1 39,6 40,5 43,5	64100 65800 60300 58400	Жүгері 79305       93300        86800       95700	2264 1987 2300 2640	15205 35180 26500 37300	23,7   53,5   43,95   63,87
1 2 3 4	К.ж.ш Күздік б. Жүгері Рапс	23,0 28,3 26,1 21,3	65000 69700 68500 64700	Майбұр.  80000     113200     104400 86400	3000 2286 2432 2360	15000 43500 35900 21700	21,3   62,4   52,4   33,54
1 2 3 4	Майбұршақ К.ж.ш Күздік б. Жүгері	13,0 19,0 18,4 15,7	56,700 62900 60800 65200	Рапс        75400 80500 84900     87000	2450 2130 1590 2280	18700 17600 24100 21800	32,98   27,98   39,64   33,44