Құқықтық норма санкциясы. Санкция түрлері

Автор работы: Пользователь скрыл имя, 11 Мая 2014 в 00:51, курсовая работа

Краткое описание

Заң ғылымының негізгі мемлекет және құқық теориясынан басталса, аталған пән өз бастауын құқық терминінің мазмұнын ашудан басталады. Бұл жерде “неге?” деген сұрақ заңды туындайды. Жауап іздер болсақ, мынаны айтуға тура келеді:
1) Құқық мемлекетпен пайда болған. Демек, мемлекет атаулы билік құралдарының жүйесімен ішкі, сыртқы көпқырлы функцияларды біріктіре білген жиынтықты зерттеу қажет болса, онда оның бастауы міндетті түрде құқық ұғымына тіреледі деген сөз.
2) Құқық әлеуметтік және философиялық тұрғыдан алғанда, өте ауқымды түсінік. Ол өз бойына тек құқықтық нормаларды ғана емес, сонымен қатар құқықтық сананы, құқықтық қатынастарды да біріктіреді.
3) Құқық – қай қоғамның болмасын мүшелерінің ара-қатынастарының бұлтартпас бөлшегі. Кез-келген қатынас моральдық және заңды тұрғыдан құқыққа сүйенгендіктен, мемлекет және құқық теориясы пәнінің де өз кезегінде алғашқылардың қатарында құқықты зерделейтін осы және өзге де себептерге байланысты.

Содержание

КІРІСПЕ...............................................................................................................3
I ҚҰҚЫҚ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК
1.1 Құқық нормасы түсінігі және белгілері...........................................................4
1.2 Құқықтық норманың қайнар көздері................................................................9
1.3 Құқық нормаларының құрылымы, гипотеза, диспозиция және санкция, оның түрлері.................................................................................................................14
II САНКЦИЯ ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ ТҮРЛЕРІ
2.1 Санкция түрлері...................................................................................................20
2.2 Санкцияны соттарға беру- уақыт талабы..........................................................21
ҚОРЫТЫНДЫ.........................................................................................................23
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ....................................................25

Прикрепленные файлы: 1 файл

Курсовая работа.docx

— 53.13 Кб (Скачать документ)

 

 

                                                    МАЗМҰНЫ

      КІРІСПЕ...............................................................................................................3

I  ҚҰҚЫҚ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК

    1. Құқық нормасы түсінігі және белгілері...........................................................4
    2. Құқықтық норманың қайнар көздері................................................................9
    3. Құқық нормаларының құрылымы, гипотеза, диспозиция         және санкция, оның түрлері.................................................................................................................14

II САНКЦИЯ ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ ТҮРЛЕРІ

2.1 Санкция түрлері...................................................................................................20

2.2 Санкцияны соттарға  беру- уақыт талабы..........................................................21

ҚОРЫТЫНДЫ.........................................................................................................23

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ....................................................25

 

                                                       Кіріспе        Құқық адам мен қоғамның жаратылысымен байланысты тұлғаның бостандығын білдіреді, қоғамдық қатынастарды реттейтін, ресми құжаттарда анықталған, мемлекеттің күшімен қамтамасыз етілетін құқықтық нормалардың жиынтығы.

       Заң  ғылымының негізгі мемлекет және  құқық теориясынан басталса, аталған  пән өз бастауын құқық терминінің  мазмұнын ашудан басталады. Бұл  жерде “неге?” деген сұрақ заңды туындайды. Жауап іздер болсақ, мынаны айтуға тура келеді:

1) Құқық мемлекетпен пайда болған. Демек, мемлекет атаулы билік құралдарының жүйесімен ішкі, сыртқы көпқырлы функцияларды біріктіре білген жиынтықты зерттеу қажет болса, онда оның бастауы міндетті түрде құқық ұғымына тіреледі деген сөз.

  1. Құқық әлеуметтік және философиялық тұрғыдан алғанда, өте ауқымды түсінік. Ол өз бойына тек құқықтық нормаларды ғана емес, сонымен қатар құқықтық сананы, құқықтық қатынастарды да біріктіреді.
  2. Құқық – қай қоғамның болмасын мүшелерінің ара-қатынастарының бұлтартпас бөлшегі. Кез-келген қатынас моральдық және заңды тұрғыдан құқыққа сүйенгендіктен, мемлекет және құқық теориясы пәнінің де өз кезегінде алғашқылардың қатарында құқықты зерделейтін осы және өзге де себептерге байланысты.

       Енді  құқық нормасына келер болсақ, құқықтық норма заңда ресмилендірілген  нормативтік нұсқау. Ол жалпыға  міндетті, мемлекеттің атынан баянды  етілген, қоғамдық қатынастарды  реттейтін билік.

       Ал құқықтық қатынас бұл – құқыққа байланысты, құқық негізіндегі қатынас түрі.

       Заң  ғылымында “құқық” термині бірнеше мағынада мағынада қолданылады. Құқықтық ресми түрде танылған қоғам мүшелерінің әрекет ету мүмкіндігі деп қарастырса, келесіде “құқық” деп құқық нормаларының жүйеленген жиынтығы деседі. Ендігі ретте “құқықты” оқу пәнінің ұғымы ретінде қолданылады делінеді. Осыдан өзге ғылымдар құқыққа субъективті де, объективті де тұрғыда анықтама беруге тырысады.

      Міне, осындайлық  құқық терминіне анықтама беруден  бастап, бұл бөлімде сонымен қатар  оның өзіне ғана тән белгілер  бар.

                      

 

 

I тарау. ҚҰҚЫҚ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК.

1.1 Құқық нормасы  түсінігі және белгілері

   Құқықтық норма  – қоғамдық қатынастарды реттеуге  қолданылатын әлеуметтік ережелердің  бір түрі. Ол бүкіл халықтың  мүддесін қорғаудың, мемлекеттің  билігін, саясатын іс-жүзіне асыраудың  құралы. Құқықтық норма қоғам  мүшелерінің мінез-құлқын, іс-әрекетін  арнайы ережелермен реттейді.

  Жеке дара норма  немесе нормалардың бір жүйесі  құқық бола алмайды. Құқық деп  қоғамның билігін, саясатын, мүддесін  іс жүзіне асыруды толық қамтыған  нормативтік актілердің жиынтығын  айтамыз. Сонда да жеке дара  құқықтық норманың маңызы зор. Оның мазмұны өте күрделі мәселелерді: қоғамдық мүддені, саясатты, мемлекеттік  билікті, бостандықты, теңдекті, әділеттікті, адамгершілікті, заңдылықты, тәртіпті, білімді, ғылымды, рухани сананы  халықтың әлеуметтік жағдайын, денсаулығын  т.б. демократиялық іс-әрекеттерді  біріктіреді.

 Құқықтық норма  құндылығы:

-құқықтық нормалар қоғамды  реттеп, басқарудың құралы, сол арқылы  адамдардың, заңды тұлғалардың қарым-қатынастарына  дұрыс бағыт беріп отырады;

-құқықтық нормалар қоғамдық  құрылыс жүйесін қорғаудағы ең  саналы құрал, нормативтік актілер  қоғамға зиянды іс-әрекеттерге  жауапкершілікті күшейтіп отырады;

-құқықтық нормалар қоғамның  дамуына пайдалы қатынастарды  қолдап, қолайсыздарын қысқартып, экономиканың, әлеуметтік жағдайдың жақсаруына  мүмкіншілік жасап отырады;

-құқықтық нормалар қоғамда  әділеттікті, теңдікті, бостандықты  т.б. демократиялық қағидаларды қалыптастырады;

-құқықтық нормалар халықаралық, мемлекетаралық байланысты, қатынасты  жақсартудың құралы.

Құқық – жалпыға бірдей міндетті, мемлекетпен қамтамасыз етілетін, қоғамдық қатынастарды реттейтін нормалардың жиынтығы. Құқықтық норма – құқықтың бір клеткасы, қоғамдық қатынастарының жақсы дамуының үлгісі деуге болады. Ол адам істерінің, жұмысының тәртібінің шеңберін анықтап, олардың бостандығын және қарым-қатынасын реттеп, басқарып отырады.

Адамдардың бостандығын реттейтін норма екі тұрғыдан қарастырады:

Бірінші – адамдардың өздерінің, өз істерін, өз тәртібін жобалау – жоспарлауы (ішкі бостандық); екінші – өз мүдде-мақсаттарын өздері анықтап, оны өздерінің жүзеге асыруы (сыртқы бостандық).

   Қоғамдағы барлық  процесс, барлық қарым-қатынастар  құқықтық нормалар арқылы реттеліп, басқарылып жатады. Нормативтік  актілер әлеуметтік жеке мемлекеттік  ықпал ету қасиеттерін біріктіріп, қоғамның дұрыс, жағымды дамуына, жалпы халықтық тәртіптің нығаюына  мүмкіншілік жасап отырады.

    Құқықтық норманың негізгі сипаттары:

  1. Норма  қоғамға, адамдарға ең қажетті, керекті қарым-қатынастарды реттеп, басқарып отырады. Ол қатынастардың басым көпшілігі бостандықты, әделеттікті, теңдікті, адамгершілікті және қоғамның экономикалық, саяси, әлеуметтік, рухани, мәдени т.б. даму бағыттары қамтып, реттеп, басқарады. Бұл басқарудың негізгі бағыттары, қағидалары Конституцияда және заңдарда көрсетілген.
  2. Норма көп қатынастардың мазмұнын, орындалу бағыттарын, әдіс-тәсілдерін алдын ала анықтап, көрсетіп отырады. Болашақ қатынастың, оны реттеудің, орындалуының «үлгісін» жасайды. Міне осы «үлгілерді» зерттеу арқылы ғалымдар мемлекеттердің өткен тарихымен танысып жатады.
  3. Нормативтік актілердің көпшілігі өзгермей қатынастарды көп жылдар дұрыс, жақсы реттеп, басқарып тұрақты нормаға айналады. Бұл екі жақты әлеуметтік тұрақты процесті типизация деп атайды. Мұның маңызы өте зор. Заңдылықты нығайтуға, құқықтық тәртіпті сақтауға зор үлес қосады.
  4. Нормативтік актілер жалпы мемлекеттік норма, оның орындалуы жалпы қоғамдық міндет, оны халық түсінеді, біледі. Сондықтан олар ол нормалардың дұрыс орындалуына үлес қосады.

Құқықтық норманың жоғарыда көрсетілген сипаттары, оның мазмұны, маңызы, қоғамдағы қарым-қатынастарды реттеп, басқарып толық түсініге болады.

 

Құқықтық норманың белгілері:

 

  1. Норма мемлекеттік органның қабылдаған бекіткен актісі, оның заңды күші бар. Мұндай нормалар қоғамдағы тәртіптің үлесіне айналады. Өйткені ол нормаларды халықтың басым көпшілігі дұрыс орындайды.
  2. Нормада субъектілердің құқығы мен міндеттері, орындалу жолдары толық көрсетіледі. Егер де көрсетілмесе субъектілердің еркінде, тек заңға нышан келтірмеулері керек.
  3. Норма ерікті түрде орындалмас, еріксіз орындатылуы.
  4. Құқықтық нормалардың жүзеге асырылуын, орындалуын мемлекет қамтамасыз етеді.
  5. Құқықтық норма адамдардың, қоғамның тәртібінің кепілдігі болуы.

 

Құқықтық нормасыз қоғамда ешқандай дәрежелі заңдылық, тәртіп, жоспар, мағыналы, сапалы қарым-қатынас болуға тиіс емес. Құқықтық норманың мазмұны толық болуы керек. Сонда ғана ойы дұрыс орындалуға болады. Өмірде мазмұны толық емес нормалар кездеседі. Бір нормада қатынастың мазмұны көрсетіледі, екіншісінде – оны қашан, қандай жағдайда қолдануды көрсетеді, үшіншіде – қолдану нәтижесін көрсетеді. Үшеуін біріктірсе бір толық норма болып шығады. Мұндай норманың құрылысы өте сирек кездеседі. Нормалардың басым көпшілігі толық түрде болады. Егерде толық болмаса, жетпейтін элементтерін сілтеме арқылы тауып алуға болады.

 

      Сонымен, құқықтық  норма – қоғамдағы қатынас  субъектілерінің құқықтары мен  міндеттерін реттеп, басқарып отыратын  жалпыға бірдей мемлекетпен қамтамасыз  етілетін ереже-қағида.

 

    Құқық туралы негізгі түсініктер

     Норма дегеніміз – бір қатынасты реттеп, басқаратын ереже. Нормалардың қоғамда қалыптасқан екі түрі бар: әлеуметтік нормалар мен техникалық нормалар.Қоғамдағы көптеген қарым-қатынастарды реттеп, басқарып отыратын негізгі құрал – әлеуметтік нормалар. Әлеуметтік нормалар адамдардың іс-әрекетінің, мінезінің, тәртібінің қоғамдық ережесі болғандықтан қоғамды басқарудың, қатынастардың құралына айналды.

    Бұл нормалардың  негізгі түрлері:

   ● Құқықтық нормасы.

   ● Моральдық нормалар: жақсы-жаман, дұрыс-бұрыс,әділеттік-әділеттсіздік, достық-қастық, инабаттылық, парасаттылық, адамгершілік т.б. қасиеттер.

   ● Саяси нормалар.

   ● Эстетикалық  нормалар.

   ● Қоғамдық ұйым, ұжымдардың ереже қағидалары.

   ● Әдет-ғұрып нормалары.

   ● Салт-дәстүр  нормалары.

   ●Діни, имандылық, инабаттылық  нормалар.

    Техникалық нормалар  – адамдардың табиғатпен техникамен  дұрыс қатынас, байланысты қомамның  барлық салаларында техникасыз  өмір жоқ. Сондықтан адамдардың  қәуіпсіздігін қамтамасыз ету  мемлекеттің алдындағы кезек  күттірмейтін мәселелердің ең  күрделісі.

Қоғамның тарихи объективтік даму процесінде құқықтың маңызы туралы екі пікір бар: біріншісі, қоғамның дамуын басқаратын, реттеп отыратын факторлардың бірі – құқық. Онсыз қоғам дағдарысқа ұшырайды. Бұл пікірді заңды көзқарас дейді. Екіншісі, бірінші пікірге қарсы пікір. Қоғамның дамуында құқықтың ешқандай рөлі, маңызы жоқ деп түсіндіріледі. Бұл пікірді заңды инцилизм дейді. Нигилизм қоғамда қабылданған, бүкіл адамға пайдалы нормаларды, жағымды мұраларды жоққа шығарып мойындамау деген түсінік.   

     Сонымен, құқық  дегеніміз мемлекет орнатқан  және оның күшімен қорғалатын, жалпыға бірдей қоғамдық қатынастарды  реттейтін тәртіп ережелерінің  жиынтағы. Құқықтың түсініктері  бірнеше, бірақ мазмұндары біреу-ақ.

      Құқық мазмұнының  негізгі элементтері:

  • қоғамның және адамдардың мүлде-мақсатын қорғау, орындау;
  • қарым-қатынастарды реттеп, басқару;
  • қоғамды дағдарысқа ұшыратпай, экономикалық, саяси, әлеуметтік, мәдениеттік т.б. бағытын дамытып, нығайту.
  • мемлекеттік органдардың, қоғамдық ұйымдардың құзыретін, ара-қатынасын реттеп, басқару.
  • Халықаралық қатынастарды реттеп, басқару. Құқықтың екі түрлі түсінігі болады: біріншісі – құқықтың объективтік түсінігі қоғамның объективтік дамуына сәйкес жаңа қатынастардың қалыптасуы; екіншісі – құқықтың субъективтік түсінігі объективтік қалыптасқан қатынастарды реттейтін, басқаратын нормативтік актілерді уақытында қабылдап бекіту.

Құқықтың негізгі функциялары: реттеу және қорғау.

Құқықтың реттеу функциясы – нормативтік актілер арқылы қоғамдық қатынастардың байланысын, орындалу жолдарын, бағыттарын анықтап отыру. Құқықтың қорғау функциясы – нормативтік актілердің қоғамдағы қарым-қатынасқа ықпалын, әсерін күшейту, жаман қатынастарға тыйым салу.

      Жоғарыда айтылғандай, құқық – жалпыға бірдей міндетті, мемлекет қамтамасыз ететін, қоғамдық қатынастарды реттейтін нормалардың жиынтығы. Құқықтық норма – құқықтың бір клеткасы, қоғамдық қатынастардың жақсы дамуының үлгісі деуге болады. Ол адам істерінің, жұмысының, тәртібінің шеңберін анықтап, олардың бостандығын және қарым-қатынасын реттеп, басқарып отырады.

      Құқықтық  нормалардың элементтері бірігіп, оның құрылымын қалыптастырады. Құрылымы жөнінде құқықтық нормалар  екіге бөлінеді: негізгі заңды  нормалар және тәртіп ережелерінің  нормалары.

      Негізгі  заңды нормаларда элементтердің  мазмұны норманың кіріспесінде  немесе бірінші бабына толық  көрсетіледі. Мысалы, Қазақстан Республикасының  Салық кодексінде нормалардың  элементтері 1-ші бабына толық  көрсетілген.

       Тәртіп  ережелерінің нормаларында элементтер  нормативтік актілердің баптарында, бөлімдерінде көрсетіледі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Информация о работе Құқықтық норма санкциясы. Санкция түрлері