Құлағы нашар еститін балаларды қазіргі сауықтыру тәсілдері

Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік педагогикалық университеті

 

Кафедрасы:____________Психология_____________________

 

 

 

 

 

 

                 Тақырыбы: Құлағы нашар еститін балаларды қазіргі    

                                                    сауықтыру тәсілдері.

 

                                                                                                            Орындаған: Жунисова А., Ибрахим

                                                                                                                                 Л., Карабекова А.,  Маликова М.

                                                                                                                       Тобы: 105-12

                                                                                                           Қабылдаған: Баймахова А.

 

 

Шымент – 2012 ж.

 

ПРЕЗИНТАЦИЯ

Жоспары:

 

І. Кіріспе.

ІІ. Негізгі бөлімі:

А) есту қабілеті бұзылған нәрестелерге арналған көмек

Ә) сурдологтың қызметтері және қауталап тексеру.

ІІІ. Қорытынды.

IV. Пайдаланылған әдебиеттер.

 К І Р І С П  Е

 

       Нашар  еститін/керең болып туылған және  есту қабәлетінен ерте айрылған  балалар сөйлеу қабілетінің дамуының  кідіру қаупі тууы мүмкін.

       Зерттеу  нәтижелеріне байланысты бұл  ақыл-естік, эмоциональды және әлеуметтік  дамуына кері әсерін тигізуі  мүмкін, өйткені қарым-қатынас жасай  білу мүмкіндігі баланың үлгеріміне  де әсер етеді. Балада қаншылықты  есту бұзылысы анықталса соншалықты  баланың мектептегі жетістікке  жетуіне мүмкіндік зор болады.

Есту қабілеті бұзылған нәрестелерге арналған көмек.

 

1. Ерте жаста есту қабілетінің туа пайда болған бұзылысын және қауіп тобына жататын барлық жаңа туған нәрестелерді жалпы тексеру жүргізеді.

 

2. Керең немесе есту қабілеті төмендеген нәрестелерге және мектеп жасына дейінгі балаларға сөйлеу қабілеті мен тілдік дағдыларды дамыту саласында қызмет көрсету және балалардың жанұясына көмек көрсету.

Сурдологтың қызметтері және қайталап тексеру

 

     Есту қабілетін  тексергеннен кейін барлық нәрестелер  сурдологтан қайталамалы тексеруден  өтеді.

     Сурдологтар осы саладағы мамандардың бірі болып келеді, және есту аппараттары сияқты технологияларды қолдана отырып есту қабілетінің бұзылыстары бар балаларға көмек көрсетеді. Мамандар нәрестелер мен мектеп жасына дейінгі балалардың есту қабілетін тексеру үшін ең жаңа технологиялармен, құралдармен және жаңа әдістерге оқытылады.

       Нәрестелерді тексеру арнайы құралдырды  пайдалану арқылы электрофизиологиялық әдістердің көмегімен әртүрлі анализдерді өткізу арқылы жүргізіледі. Барлық үрдіс бірнеше бірнеше сағатқа созылуы мүмкін, өйткені сурдолог естудің әртүрлі дәрежесін тексеруі тиіс. Әдетте балалар тексеру кезінде ұйықтап қалады.

Тексеру барысында: 

 

•  Балада есту қабілетінің бұзылысының типі мен дәрежесі анықталады;

 

• Қарым-қатынас жасай білудің дамуына мүмкін болатын әртүрлі түрткілер;

 

• Егер де ата-аналар үшін есту аппараттарын алғысы келсе олар үшін арнайы, толық ақпараттар берілуі тиіс.

          Баланың өсуіне байланысты, естуді тексеру үшін басқа да әдістер қолданылады. Бұлардың соңында оның әртүрлі дыбыстарға әртүрлі әсер етуі зерттелінеді. Нәтижесінде сурдолог баланың сөйлемдік, дауысты және дауыссызды қабылдауын бағалай алады.

          Сурдологқа  міндетті түрде жиі тексерілуі  өте маңызды, өйткені бұл есту  мүмкіндігінің өзгерісін дер  кезінде анықтау мүмкіндігін  береді. 

Сурдологтың қызметі:

 

Қосымша.

Ата-аналары балаларының есту қабілетінің бұзылысы тұрақты екенін  білгеннен кейін, баласы есту аппараттарын тағуы керек пе әлде басқа құралдарды қолдануы туралы шешім қабылдайды. Есту қабілеті бұзылған нәрестелерге арналған бағдарламаның сурдологтары арнайы оқудан өтеді және ерте жастағы балаларға сонымен қатар есту аппараттарын түзетеді және жазып береді. Олар тексеру жүргізеді және сол алынған мәлімет есту қабәлетінің бұзылысы мен баланың басқа да қажеттілігі негізінде оның қандай құралмен қолдануын анықтайды.

      Сурдолог (немесе есте аппараты саласындағы бағдарламадан өткен маман) ол аппаратпен қолдану тәсілі мен оған қалай күтім жасауы туралы айтып, көрсетіп өтеді.

      Баланың естуі  бақылауға алынып және де егер  де қажетті өзгертулер енгізілуі  керек болса жасалынады.

       Сурдологтар мен  есту аппараты саласындағы мамандар  көмек керек болатын жанұяларға  мекен-жайы бойынша көмектер көрсетеді.

    Белгілі бір критерилерге жауап беретін нәрестелер кохлеарлы имплантанттардың бағдарламасына қол жеткізеді: (Cochlear Implant Program). Кохлеарлы имплантанттардың бағдарламасының сурдологтары мен есту бұзылыстары бар нәрестелерге арналған бағдарламаның сурдологтары оларға имплантант керек пе әлде жоқ па екенін тексереді.

       Нәрестелерге кохлеарлы имплантанттарды 12 айынан бастап қояды. Сондықтан да егер ата-аналары имплантанттарды қолдануы туралы шешімді қабылдаса онда нәрңстені есепке алуы тиіс.

Сөйлеу қабәлетін дамыту: қарым-қатынас жасау арқылы.

 

        Есту  қабілеті бұзылған нәрестелерге  арналған бағдарлама, оның балалары  керең немесе нашар естуі мүмкін  деген ойға үйренген ата-аналарға  қолдау көрсетеді. Бұл сұраұтармен  жанұя сұрақтары бойынша квалификацияланған  мамандар айналысады. Олар: естудің  бұзылысы мен сөйлеу дағдыларының  дамуына әсерлердің саласындағы  қосымша білім алған әлеуметтік  жұмысшылар болып табылады.

   Жанұялық кеңесші сөйлеу қабілетінің дамуы туралы осы саладағы қол жетімді қызметтер туралы керекті ақпаратты береді, соның ішінде:

 

• Есту және сөйлеу терапиясы (Auditory Verbal Therapy) немесе ЕСТ – керең және нашар еститін балалардың естуінің және сөйлей алуы туралы әдістемесі.

 

• Сөйлеу қабілетінің патологиялары

Сөйлеу дағдыларын дамыту. 
Қарым-қатынас жасай алу.

 

     Арнайы оқытылған  жұмысшылар, сонымен қатар сөйлеу  қабілетінің патологиясы саласындағылар, балалардың қарым-қатынас жасай  алуы мен сөйлеу қабілетінің  дамуы барысында үздіксіз қолдау  көрсетуі тиіс. Олар мыналар:

 - есту және сөйлеу терапиясындағы дәрігер нашар еститін және керең балаларға естуге және сөйлеуге үйретеді. Ол сөйлеу қабілетінің бұзылысы патологиясы, сурдология немесе керең/нашар еститін балаларды оқыту саласында білімі бар маман болуы мүмкін.

 - сөйлеу қабілетінің дамуының кідірісі мен ақаулары бар балалармен, сонымен қатар оның жанұясымен маманданған патолог айналысады. Есту қабілеті бұзылған балалар сөйлеу қабілетінің дамуының кідірісі қаупіне шалдығатындықтан патологтың іс-әрекеті жанұяға сөйлеуді үйреті кезінде көмекке бағытталған. Дәрігер жанұяға баланы қарым-қатынас жасауын үйретуге көмектеседі.

 

- баланың дамуына байланысты  балаға басқа да мамандардың  көмегі қажет болады, мысалы, керек  және нашар еститін балалармен  жұмыс жасауға дағдыландырылған  мұғалімдер.

 

 

 

    Бала мектеп жасына жеткеннен кейін дамытудың негізгі мақсаты болып баланы бірінші сыныпқа дайындау болып табылады, соның ішінде жазу мен оқуды тез арада немесе аз уақыт ішінде үйретеді.

    Ата-ананың таңдауына  қарамай керең немесе нашар еститін балаларды мектепке барар алдын олардың жасына сәйкес, басқа да есту қабілеті бұзылмаған балалармен бірдей етіп оқуда озат болуына дамыту болып табылады.

  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
      Керең және құлағы нашар еститін балаларға көмек көрсетуді оқып үйрену тәсілдерінде анасының көмегі:

 

•  Баламен бірге сөйлей алмайтын және кереңдердің тілінде жазылған видеокассеталарды көру.

 

• Қарапайым тілде атай отырып суреттердегі заттарды көрсету.

 

• Жесттерді қолдана отырып баламен ойнау, мысалы «ку-ку».

 

• Баланың қол қимылын қайталай отырып үлкен мән беріп бақылау.

 

• Балаларға өлеңдер оқып беру.

  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
              Керең және құлағы нашар еститін балаларға көмек көрсетуді оқып үйрену тәсілдері:  

 

 Туылғаннан бастап 3 айға дейінгі балалар:

• Жан-жағына алаңсыз қарайды.
• Айналасындағы қоршаған адасдардың қимылына қатты көңіл бөледі.
• Айналасында қоршаған адамдардың бет-әлпетіне үңіле қарайды.
• Күлімсіпер қараған жағдайда күліп жауап береді.
• Оны құшақтағанды және қолына алғанды жақсы көреді.
• Саусақтарына көп қарайды және қолымен ойнағанды ұнатады. 

  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
   
 
 
 
 
 
 
Керең және құлағы нашар еститін балаларға көмек көрсетуі оқып үйрену тәсілдері:  

 

 Бала 3 ай және 6 ай аралығында:

• Күледі, көзіңе қарайды да күледі.
• Қоршаған адамдарға бетімен қарап отырғанды ұнатады.
• Оның алдында саусақтарды қимылдатқан қатты ұнайды.
• Жанып-өшіп тұрған жарыққа қарайды.
• Телефон шырылдаса немесе есікті ұрған кездегі дірілге өте сезімтал келеді.
• Қимылдап жатқан және жарқын заттарға көңіл аударады.
• Саусағына қарайды және қолымен ойнауды ұнатады.

 

    Бұл үрдістерді бала өсуі және дамуы бойынша  бақылап отырады.

  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
      Керең және құлағы нашар еститін балаларға көмек көрсетуді оқып үйрену тәсілдерінде анасының көмегі: