Қазақстан Республикасы салық жүйесіндегі жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен төлемдері

6. Қорларын осы мақсаттар үшiн уәкiлеттi мемлекеттiк орган бекiткен жер қойнауын пайдалануға арналған келiсiм-шартта көзделмеген пайдалы қазбаларды өндiрген жағдайда, жер қойнауын пайдаланушы осы Кодекстiң 281-бабында белгiленген тәртiппен солар бойынша төлемдер жүргiзедi.     

Жер қойнауын пайдалануға жасалған келiсiм-шарттардың салық режимiнiң үлгiлерi     

 Жер қойнауын пайдаланушыларға  салық салу келiсiм-шарттардың  негiзгi түрлерiне қарай екi үлгiге  бөлiнедi:     

1) бiрiншi үлгi, өнімді  бөлу бойынша Қазақстан Республикасының  үлесін қоспағанда, жер қойнауын пайдаланушының осы Кодексте көзделген салық пен басқа да мiндеттi төлемдердi төлеуiн көздейдi;

      2) екiншi үлгі жер қойнауын пайдаланушының өнімді бөлу бойынша Қазақстан Республикасының үлесiн төлеуiн (беруiн), сондай-ақ осы Кодексте көзделген салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің барлық түрлерінің төленуін көздейді, оларға:

• экспортталатын шикi мұнайға, газ конденсатына салынатын рента салығы;
• роялти;
• шикi мұнайға, газ конденсатына салынатын акциз; 
• үстеме пайда салығы;
• жер салығы;
• мүлiк салығы қосылмайды. 

 

       Келiсiм-шарт шеңберiнде жүзеге асырылатын қызмет бойынша салық мiндеттемелерiн  орындау жер қойнауын пайдаланушыны  осындай мiндеттемелердiң пайда  болған күнi қолданылып жүрген салық  заңдарына сәйкес, келiсiм-шарт шеңберiнен тыс қызметтi жүзеге асырғаны үшiн осы Кодексте көзделген салық мiндеттемелерiн орындаудан босатпайды. Салық заңдары өзгерген кезде өнiмдi бөлу туралы келiсiм-шарт бойынша салық салу шарттары     

 1. Өнiмдi бөлу туралы келiсiм-шарттарда белгiленген салық салу шарттары тараптардың келiсiмi бойынша салық заңдарының өзгеруiне байланысты түзетiлуi мүмкiн. Салық заңдарындағы өзгерiстер нәтижесiнде жер қойнауын пайдаланушыға салық салу шарттары жақсарған жағдайда, өнiмдi бөлу туралы келiсiм-шарттарда Қазақстан Республикасының экономикалық мүдделерiн қалпына келтiру мақсатында салық салу шарттарына түзету жасалады.     

2. Өнiмдi бөлу туралы  келiсiм-шартта көзделген салық  және бюджетке төленетiн басқа  да мiндеттi төлемдердiң жекелеген түрлерiнiң күшi жойылған жағдайда, жер қойнауын пайдаланушы осы баптың 1-тармағында айқындалған тәртiппен келiсiм-шартқа тиiстi өзгерiстер енгiзiлгенге дейiн келiсiм-шартта белгiленген тәртiппен және мөлшерде оларды бюджетке төлеудi жалғастыра бередi.Салық сараптамасы     

 1. Салық сараптамасы - құзыреттi орган жасайтын жер қойнауын пайдалануға арналған келiсiм-шарт жобасына, оған толықтырулар мен өзгерiстерге талдау жасау мен баға берудi қамтитын, Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жер қойнауын пайдаланушылардың арнаулы төлемдерi мен салығын белгiлеудi қоса алғанда, салық режимiн бекiту мақсатында жүргiзiлетiн мiндеттi сараптама.  
      2. Жер қойнауын пайдалану жөнiндегi барлық келiсiм-шарттарға қол қойылғанға дейiн олар Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлейтiн тәртiппен және мерзiмдерде мiндеттi салық сараптамасынан өткiзiлуге тиiс. Осы ереже бұрын жасалған келiсiм-шарттарға енгiзiлетiн өзгерiстер мен толықтыруларға да қолданылады. 
      3. Салық сараптамасының нәтижелерi бойынша белгiленген салық салу шарттары өнiмдi бөлу туралы келiсiм-шарттың түпкiлiктi мәтiнiне ешбiр өзгертулер мен түзетулерсiз мiндеттi түрде енгiзілуге тиіс.

 

II Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен төлемдерін төлеу және ресімдеу тәртібі

2.1 Жер қойнауын  пайдаланушылардың төлемдері бонустарды төлеу мерзімі мен ресмдеу әдістері

 

Бонустар жер қойнауын пайдаланушының тiркелген төлемдерi болып табылады.  

Жер қойнауын пайдаланушы  жер қойнауын пайдалануды жүргiзудiң  жеке жағдайларын негiзге ала отырып, бонустардың мынадай түрлерiн: 

1) қол қойылатын;  

2) коммерциялық табу бонусын  төлейдi. 

Қол қойылатын  бонус      

Қол қойылатын бонусты  белгiлеу тәртiбi     

1.Қол қойылатын бонус жер қойнауын пайдаланушының келiсiм-шарт жасалатын аумақта жер қойнауын пайдалану жөнiндегi қызметтi жүзеге асыру құқығы үшiн бiржолғыбтiркелгенбтөлемiбболыпбтабылады.   
     2. Қол қойылатын бонустың бастапқы мөлшерлерiн пайдалы қазбалар көлемi мен кен орнының экономикалық құндылығы ескерiлген есеп негiзiнде Қазақстан РеспубликасыныңбYкiметiббелгiлейдi.  
    3. Қол қойылатын бонустың түпкiлiктi мөлшерiн жер қойнауын пайдалануға құқық алуға өткізiлген инвестициялық бағдарламалар конкурсының нәтижелерi бойынша комиссия белгiлейдi және ол жер қойнауын пайдалану үшiн берiлетiн кен орындарының (келiсiм-шарт аумақтарының) экономикалық құндылығы есепке алынып, келiсiм-шартта бекiтiледi, бiрақ бастапқы мөлшерлерден төмен болмауы керек.

Қол қойылатын  бонусты төлеу мерзiмi     

 Қол қойылатын бонус  келiсiм-шарт күшiне енген күннен  бастап күнтiзбелiк отызщкүнненбкешiктiрiлмейббюджеткебтөленедi.   
Салық декларациясы     

 Жер қойнауын пайдаланушы  қол қойылатын бонус бойынша  декларацияны тiркелген жерi бойынша  салық органына төлеу мерзiмi басталған айдан кейiнгi айдыңб15-iнебдейiнбтабысбетедi. 
2. Коммерциялық табу бонусы

Коммерциялық  табу бонусын төлеу тәртiбi     

1. Коммерциялық табу - келiсiм-шарт аумағы шегiнде ашылған,  өндiру үшiн экономикалық жағынан  тиiмдi пайдалы қазбалардың белгiлi  бiр түрiнiң запастары.  
      2. Осы баптың 3-тармағында аталған жағдайларды қоспағанда, коммерциялық табу бонусы келiсiм-шарт аумағындағы әрбiр коммерциялық табу үшiн, оның iшiнде кен орындарына қосымша барлау жүргiзу барысында, бастапқы анықталған алынатын қорды арттыруға жеткiзетiн пайдалы қазбалардың табылғаныщүшiнщтөленедi.   
      3. Пайдалы қазбалардың кен орындарына оларды кейiннен өндiрудi көздемейтiн барлау жүргiзуге жасалған келiсiм-шарттар бойынша коммерциялық табущбонусыщтөленбейдi.   
      Қол қойылатын бонус келiсiм-шарт күшiне енген күннен бастап күнтiзбелiк отыздкүннендкешiктiрiлмейдбюджеткедтөленедi.  

 
Коммерциялық табу бонусының мөлшерi      

 Коммерциялық табу  бонусының мөлшерi салық салу объектiсi, есептеу базасы менжставкаднегiзгедалынадотырыпдбелгiленедi. 

Коммерциялықдтабу бонусының мөлшерiн есептеу үшiн:  
      1) кен орнынан алынатын пайдалы қазбалар қорының уәкiлеттi мемлекеттiк орган бекiткен осы мақсаттағы көлемi салық салу объектiсi болып табылады;  
      2) алынатын пайдалы қазбалар қорының бекiтiлген көлемiнiң құны төлемдi есептеу базасы болып табылады. Алынатын қордың құны, Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiтетiн ақпарат көздерiнiң деректерi бойынша осы пайдалы қазбаның төлем жүзеге асырылған күнгi Халықаралық (Лондон) биржада белгiленген биржалық баға бойынша есептеледi. Пайдалы қазбаларға биржалық баға белгiленбеген жағдайда шығарылатын қордың құны құзыреттi орган бекiткен жұмыс бағдарламасында көрсетiлген өндiруге жұмсалатын жоспарлы шығындардың жоспарлы рентабельдiлiк мөлшерiне түзетiлген сомасынан айқындалады;   
      3) коммерциялық табу бонусы есептеу базасының 0,1 проценті ставкасы бойыншадбөлінедi.   
      Коммерциялық табу бонусын төлеу мерзiмi      

 Коммерциялық табу  бонусы осы мақсаттар үшiн уәкілеттік  берiлген мемлекеттік орган кен  орнындағы пайдалы қазбалар қорының  шығарылатын көлемiн бекiткен күнненлдбастапд90дкүннендкешiктiрiлмейдтөленедi.   
Салық декларациясы     

 Коммерциялық табу  бонусы жөнiндегi декларацияны жер  қойнауын пайдаланушы тiркелген  жерi бойынша салық органына  төлеу мерзiмi басталған айдан  кейiнгi айдың 15-iне дейiн табыс етедi.  

Роялти

Роялти туралы жалпы  ережелер     

1. Жер қойнауын пайдаланушы  роялтидi Қазақстан Республикасының  аумағында өндiрiлетiн пайдалы  қазбалардың әр түрi бойынша,  оның сатып алушыларға өткiзiлгенiне (тиеп жөнелтiлгенiне) немесе өз  қажетiне пайдаланылғанына қарамастан, жеке төлейдi.     

       2. Жер қойнауын пайдалануға жасалған келiсiм-шартта белгiленген роялти, осылбаптыңл3тармағындалкөзделгенлжағдайлардықоспағанда,ақшалайднысандадтөленедi.  
      3. Келiсiм-шарт бойынша қызметтi жүзеге асыру барысында роялтидi ақшалай төлеу нысаны Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң шешiмiмен құзыреттi органмен қосымша келiсiмде белгiленген тәртiппен заттай нысанмен ауыстырылуы мүмкiн. 
Төлеушiлер.Техногендiк минералды құралымдардан пайдалы қазбалар алуды қоса алғанда, пайдалы қазбалар өндiрудi жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушылар, есептi кезеңде олардың өткiзiлген-өткiзiлмегенiне қарамастан роялти төлеушiлер болып

табылады.   

2.2 Жер қойнауын пайдаланушылардың төлемдері өнiмдi бөлу бойынша Қазақстан Республикасының үлесi

Төлеушiлер     

 Өнiмдi бөлу жөнiндегi келiсiм-шартта өзгеше келiсiлмесе, өнiмдi бөлу туралы келiсiм-шарт жасасқан жер қойнауын пайдаланушылар өнiмдi бөлу бойынша Қазақстан Республикасының үлесiн төлеушiлер болып табылады. 
       Өнiмдi бөлу туралы келiсiм-шарт аясында жүзеге асырылатын қызметке салық салу ерекшелiктерi      

1. Өнiмдi бөлу туралы келiсiм-шарт  соған сәйкес Қазақстан Республикасы  белгілi бір мерзiмге жер қойнауын  пайдаланушыға ақылы негiзде,  келiсiм-шарт аумағындағы мұнай операцияларын қоса алғанда, жер қойнауын пайдалану жөнiндегi операцияларды жүргізу және оның есебiнен осыған байланысты жұмыстарды жүргiзу құқығын беретiн шарт болып табылады. 
      2.Өнiмдi бөлу туралы келiсiм-шарт мынадай негiзгi талаптарды: 
      1) өлшеу орнынан өткен өндiрiлген өнiмнің жалпы көлемiн және оның құнын айқындауды; 
      2) келісiм-шарт бойынша жұмыстарды орындауға арналған шығындарды өтеу үшiн жер қойнауын пайдаланушының, меншiгiне берілетiн өндiрілген өнiм бөлiгiнлайқындауды;   
      3) өтемдік өнім шегерілгеннен кейін бөлуге жататын өндірілген өнім бөлігін айқындауды;   
      4) Қазақстан Республикасы мен жер қойнауын пайдаланушының арасындағы бөлiсөүлесін(процент); 
      5) Осы Кодексте белгiленген тәртіппен Қазақстан Республикасының пайда түсiретiнъөнімдегіъүлесiнөайқындаузтәртiбiнзқамтуғадтиiс. 
ӨнiмдiжбөлужбойыншажҚазақстан.              

Республикасының үлесiн айқындау:      

1. Өнiмдi бөлу бойынша  Қазақстан Республикасының үлесі  жер қойнауын пайдаланушының  пайда түсiретiн өнiмдегі үлесі шегеріліп, Қазақстан Республикасы мен жер қойнауын пайдаланушы арасында бөліске түсетiн пайда түсіретінлөнімніңлжиынтықэқұныэретіндеэайқындалады. 
      2. Өндiрiлген өнiмнiң құны осы Кодекстiң 313-4-бабына сәйкес белгiленедi.   
      3. Жер қойнауын пайдаланушының пайда түсіретін өнімдегі үлес төмендегі үш триггерге: 
      1) R-фактор (табыс көрсеткіші) - жер қойнауын пайдаланушының жинақтаған табысының жоба бойынша жинақталған шығыстарға қатынасына; 
      2) мердігер рентабельдiгінiң iшкi нормасы (PIH) - нақты таза дисконтталған табыс өзiнің нөлдік белгісiне жететін дисконтталған ставкасына; 
      3) Р-фактор (баға коэффициентi) - жер қойнауын пайдаланушы табысының есепті кезеңдегі өндiру көлеміне қатынасына сәйкес келетін проценттiк мәндерінiңлеңэтөменгiсiэретіндеэайқындалады. 
      Жоғарыда тiзiп көрсетiлген триггерлер осы баптың 4-6-тармақтарында аталған әдiстемеге сәйкес айқындалады. Жер қойнауын пайдаланушыға берiлуге тиiстi пайда түсiретiн өнiмдегi үлестiң проценттiк мәнiн айқындау үшiн әрбiр триггерден алынған нәтиже өнiмдi бөлу туралы келiсiм-шартта айқындалған төменгiлмәндерменлсалыстырылады. 
      Жер қойнауын пайдаланушының өнiмдi бөлу туралы келiсiм-шартта айқындалған пайда түсiретiн өнiмдегi үлесiнiң нақты проценттiк мәнi жобаның экономикалық көрсеткiштерiне қарай осы бапта көзделген шектерде, осы Кодекстiң 285-бабында көзделген тәртiппен келiсiм-шартқа тиiстi өзгерiстер енгiзiлгенге дейiн оның қолданылу мерзiмi iшiнде өзгерiссiз сақталады. 
      4. R-фактордың (табыс көрсеткiшiнiң) есепті кезеңдегi мәнi (Rn) жер қойнауын пайдаланушының жинақталған табысының жоба бойынша жинақталған шығыстарғалқатынасыэретiндеэайқындалады. 
      Жоба бойынша жинақталған табыс өтемдік өнімнiң нақты жиынтық құны мен жер қойнауын пайдаланушының бюджетке төленген нақты жиынтық табыс салығы шегерiлген пайда түсіретін өнiм үлесінiң нақты жиынтық құнының сомасылретiнделесептеледi. 
      Жоба бойынша жинақталған шығыстар нақты жиынтық өтелетiн пайдалану шығыстарының, барлауға және бағалауға жұмсалатын нақты жиынтық өтелетiн шығыстардың және жep қойнауын пайдаланушының басқа да нақты жиынтық өтелетiнэшығыстарыныңэсомасыэретiндеэесептеледі. 
      Осы баптың мақсаттары үшiн өтелетiн шығыстар осы Кодекстiң 313-бабына сәйкес айқындалатын өтелетiн шығындарды және өтелетiн шығындардың құрамына қосылмайтын, жиынтық жылдық табыстан шегеруге рұқсат етiлетiн және осы Кодекстiң 92-103, 105-114-баптарында көрсетiлген өзге де шығыстарды бiлдiредi.<*> 
      Жер қойнауын пайдаланушының пайда түсiретiн өнiмдегi үлесiнiң көрсетiлген төменгi мәндерге сәйкес келетiн және жер қойнауын пайдаланушының пайда түсiретiн өнiмдегi үлесiн айқындау үшiн қажеттi проценттiк мәнi өнiмдi бөлу туралы келiсiм-шартта мынадай шектерде белгiленедi:

 

Кесте №1

 

R-фактордың (кiрiстiлiк  көрсеткiшiнiң) мәнi	Жер қойнауын пайдаланушының пайда  түсiретiн өнiмдегi үлесiнiң  проценттiк мәнi
1,2-ден аз немесе  соған тең	70 проценттен 90 процентке  дейiн
1,5-тен көп немесе  соған тең	10 процент

 

     

 Егер R-фактордың (кiрiстiлiк  көрсеткiшiнiң) алынған мәнi 1,2-ден көп және 1,5-тен аз болған жағдайда, жер қойнауын пайдаланушының пайда түсiретiн өнiмдегi үлесi мынаэформулаэбойыншаэесептеледi: 
      жер қойнауын пайдаланушының пайда түсіретін өнімдегі үлесі = (A% - (A% - 10%)/0,3*(Х-1,2)*100%),мұнда: 
      А - жер қойнауын пайдаланушының пайда түсіретін өнімдегі үлесiнiң өнiмдi бөлу туралы келiсiм-шартта көрсетiлген R-фактордың (кiрiстiлiк көрсеткiшiнiң) мәнiне сәйкес келетiн, 1,2-ден аз немесе соған тең проценттiк мәнi; 
      X - жобаның iске асырылуы кезеңiндегi R-фактордың (кiрiстiлiк көрсеткiшiнiң) iсэжүзiндеэалынғанэмәнi. 
      R-фактордың (кiрiстiлiк көрсеткiшiнiң) мәнi үтiрден кейiнгi екiншi белгiге дейiн дәлдiкпенэайқындалады. 
      5. Рентабельдiлiктiң iшкi нормасы (РIН) жер қойнауын пайдаланушының өнiмдi бөлу туралы келiсiм-шарт күшiне енген кезден бастап әр есептi кезеңдегi және осындай есептi кезеңдi қоса алғанда, жер қойнауын пайдаланушының нақты қолма-қол таза ақша ағынының мәнi бойынша есептелген таза ағымдағы құны нөлге тең болатын дисконттың жылдық ставкасы ретiнде (процентпен) айқындалады. 
Таза ағымдағы құнды есептеу мынадай формула бойынша жүргiзiледi: 
Таза ағымдағы құн = ДЧДП₀ + ДЧДП₁/(1 + СД₁)¹ + ДЧДП₂/(1+СД₂)²+...+ ДЧП_n /(1+СДn)ⁿ;ДЧДП_n - eceпті кезеңдегi қолма-қол ақшаның нақты таза ағыны;СД_n - есептi кезеңдегi дисконт ставкасы (процентпен көрсетілген); 
n-есептiэкезең. 
      Есептi кезеңдегi нақты таза қолма-қол ақша ағыны мынадай формула бойынша айқындалады:ДЧДП_n = (ДСКП_n + ДСДПП_n) - (ДВЭР_n + ДВРРО_n + ДВРО_n + СДН_n + ДБКО_n +ДПБ_n); 
ДСКП_n - жер қойнауын пайдаланушының есептi кезеңде алған өтемдi өнiмiнің нақтыэқұны; 
ДСДПП_n - жер қойнауын пайдаланушының есептi кезең iшiнде алған пайда түсiретiнэөнiмэүлесiніңэнақтыэқұны; 
ДВЭР_n - есептi кезең iшiнде төленген өтелетiн пайдалану шығыстарының нақты құны; 
ДВРРО_n - есептi кезең iшiнде төленген, барлауға және бағалауға жұмсалатын өтелетiнэшығыстардыңэнақтыэқұны; 
ДВРО_n - есептi кезең iшiнде төленген, игеруге жұмсалатын өтелетiн шығыстардыңэнақтыэқұны; 
СДНn - өнiмдi бөлу бойынша Қазақстан Республикасының үлесiн қоспағанда есептiк кезең iшiнде төленген салықтардың және бюджетке төленетiн мiндеттi төлемдердiңэнақтыэқұны;<*> 
ДБКО_n - осындай есептi кезең iшiнде әрбiр жағдайда төленген коммерциялық табу бонусының нақты құны;