Қазақстан мемлекетінің құрылуының орталықтандыруы мен аймақтандырылуы

1 Тақырып. Қазақстан  мемлекетінің құрылуының орталықтандыруы  мен аймақтандырылуы

  1 Қазақстан мемлекетінің құрылуының орталықтандырылу және аймақтандыру диалектикасы.

Мемлекеттегі басқару  үрдісін ұйымдастыруға қатысты  мәселелер оның территориялық құрылымымен  тығыз байланысты, себебі билік органдарының қызмет етуі мемлекет территориясы бөлінетін  территориялық бірліктер шегінде  жүзеге асады.

Соңғы уақыттарда мемлекеттер  жаңа қалыптасқан талаптарға сай  территориялық басқарудың қағидаларын, орны мен мағынасын өзгертуде. Шет  ел әдебиеттеріне сүйенетін болсақ, бұл құбылыс 70 жылдардың соңына қарай  жақсы дами бастады. Жүргізілетін реформалардың  мағынасы, мемлекеттік билікті қайта  орталықтандырудың және территориялық  басқару органдарының жауапкершілігін  жоғарылатудың, сонымен қатар оларға тиісілі аймақтардың әлеуметтік және экономикалық дамуының қоғамдық басқарылуының негізгі тенденцияларын көрсетеді.

Қалалар, ірі және күрделі  әлеуметтік-экономикалық және территориялық  құрылыс болғаннан кейін, олар қалалық  билік органдарынан көп жұмыс  істеуді талап етеді. Олардың  бақылауында келесілер болады: инфра  құрылым объектілері, әлеуметтік қызмет көрсету орталары, тұрғын үй-коммуналдық  және жол шаруашылығы, мемлекеттік  білім беру мекемелері, полиция (милиция), өрт күзеті, сонымен қатар қоршаған ортанын ластануын, атмосфераның радиологиялық  жағдайын және қалдықтарды тастауды бақылап отыру орталары және т.б. Сонымен қоса бұл объектілер басқа  да территориялық құрылымдарға тән, оларда басқару органдары әр түрлі  амалдардың көп санын шешуге тырысады. Осындай жағдайларда басқару  қызметтерінің санының өсуі ғана емес (американдық мамандардың деректеріне  сүйенсек ХХ ғасырдың бірінші жартысында ірі қалаларда ол екі есе өскен), сонымен олардың орындалу қорытындыларына  деген жауапкершіліктің жоғарылауына байланысты олардың мағынасы да қиындай түсетіндігі байқалады.

Территориялық басқарудың жаңа мағынасы ойлаудың жаңа деңгейі мен  масштабын талап етеді. Стратегиялық жоспарлар мен бағдарламаларды  жасау барысында келесідей мамандардың  қызметі маңызды, яғни оларға аймақ  үшін перспективті, профилді салалар  мен кәсіпорындарды анықтайтындар, және осы анықталған саланың өз территориясына қызықтыра ала алатындығы мен  аймақтың бәсекелестікке жарамдығын анықтайтын мамандар жатады. Сонымен қатар шектеулі ресурстарды қандай бағыттарға шығындалатынын анықтау керек, ол перспективтік  салалардың жоғары санының негізінде  аймақтын жақсы қырларын аша түседі. Стратегиялық даму жоспарын жасау және оны әркез түзетіп отырумен байланысты жұмыс өте ауқымды және қиын екендігін  осы ретте айта кеткен дұрыс.

Реформалау мәселелерімен  оның әлеуметтік ортасын, қызметтегі әлеуметтік стандарттардың қамтылуын, экологиялық  нормативтерді  тәжірибелік тұрғыдан шешудің ауыртпалылық орталығы нақты  осы жергілікті, аймақты деңгейге көшірілген.  Реформалау үрдістері мен экономиканың дамуының қаншалықты жоғары болғандығы жалпы мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық өсуіне тікелей қатысты болады. Аймақтық және жергілікті өзін-өзі басқарудың қалыптасуымен, орталықтан басқаруға деген бағытпен, байланысты территориялық шаруашылық қазіргі уақытта өзінің толыққанды дамымағанын көрсетті.

2 ҚР- ның әлеуметтік- экономикалық  және саяси дамуының стратегиялық  бағыттарының жалпы мемлекеттік  мүдделерінің басымдылықтары.

3 Аймақтық дамудағы басқару  органдарының республикалық тапсырмалары. Аймақтың құқықтары.