Автор работы: Пользователь скрыл имя, 10 Ноября 2015 в 20:55, реферат
1 Көне парсы деректері
2 Көне грек авторларының шығармалары
3 Скиф данасы — Анахарсис
4 Қытай жазба деректері
5 Пайдаланылған әдебиет
Біздің заманымызға дейін 59 жылы Қытай Батыс өңірді басқаратын орган кұрды. Енді ғұндардың өз ішінде де іріткі басталып, билікке талас туған еді. Билікке таласудан, ішкі-сыртқы дағдарыстардан Ғұн мемлекеті ыдырап, біздің заманымызға дейін 55 жылы оңтүстік және солтүстік болып екіге бөлінеді. Хуханье шаньюй бастаған оңтүстік топ — Қытаймен бейбіт қарым-қатынас орнатты. Ал Чжи-Чжи бастаған ғұндардың солтүстік бөлігі Қытайдың қысымымен батысқа ауады.
Біздің заманымыздың Ill ғасырдың бірінші жартысында Шығыс Қазақстан мен Жетісуға келген ғұн тайпалары V ғасырға дейін өмір сүрген Юэбан мемлекетін құрды. Бұрынғы солтүстік ғұндардың ұрпақтары болып саналған аталмыш мемлекет дәстүрлі тәңірқұты атағын алды.
Деректерде юэбандықтардың тілі ежелгі түрік тіліне жақын болғандығы туралы мәлімет бар.[5]
Ғұндар, хұндар - ежелгі дәуірдегі тайпалар одағы, түркі халықтарынын арғы тегі. Біздің заманымызға дейін 1-мыңжылдықта қалыптасқан. Бастапқы кезде солтүстік Қытайда, Моңғолияда, Байкал өңірінде қоныстанған. Ежелгі Қытай жылнамаларында Ғұндар гуй фан, гун руң, хун ю, шиан ю, шиұң ну секілді, т.б. атаулармен берілген. Біздің заманымызға дейін 3 ғасырдыңдың соңына қарай Ғұндар бірігіп әскер түзеп, өздерінің мемлекетін құрды. Ғұндар 24 руға бөлінген, оларды елағасы — бек биледі. Әрбір рудың көшіп жүретін өз жері болды. Жоғары билеушісі "Тәңірқұт "лауазымын иемденген. Қытай деректерінде Ғұндардың жоғары билеушісі "шаньюй" деп аталады. Ғұндардың өмірінде көшпелі мал шаруашылығы басты рөл атқарады. Жылқының асыл тұқымдарын өсіріп, ат баптауды жетік меңтерген. Ғұндардың ішінде отырықшы тұрмыс кешіп, егіншілікпен шұғылданғандары да болған. Ғұндар дәнді дақылдың ішінде тарыны көп өсірген. Қолөнері мен бейнелеу өнері жоғары деңтейде болған. Зергерлік өнердегі полихром стилін дүниеге әкелген. Ат үсті ойындарының негізін салған. Көктөңіріне табынын, ата-баба рухына сиынған. Өздерінің дәстүрлі құқық жүйесін қалыптастырған. Онда, негізінен, мыналар көзделген: "Ұрлық жасап, кінәлі болғанның жері алынады, шайқаста жаудың басын шауып алған немесе оны тұтқынға алған адамға бір кеспек шарап сыйланады, қолға түсірілген олжа соған беріледі, ал тұтқынға алынғандар соның құлдары мен күндері етіледі; ұрыс алаңында қаза тапқан адамның сүйегін кім өкелсе, оның отбасының бүкіл мүлкін сол алады". Ғұндар өз арасында қылмыс жасап айыпты болғандардың бетін тілген. Тілінген беттің тыртығы бұрынғы қынмысын білдіріп тұратындықтан, ондай адамдардың қайта қылмыс жасауға батылы бара бермеген. Себебі, келесі жазаланғанда өлім жазасына кесілетін. Ғұндар соғыс тұтқындарын құл қылып, оларды үй қызметшілері, бақташылар, қолөнершілер және жер жыртушылар ретінде пайдаланған. Ер азаматтарының барлығы дерлік қатардағы жауынгер саналған. Ғұндар әскерінің негізі атты әскерден [6] тұрды. Салт атты жауынгерінің қару-жарағы — садақ, семсер, қанжар, найза, бұғалық (ұры құрық). Ғұндардың жауынгерлік құдіретінен сескенген қытайлықтар ұлы Қытай қорғанын салдырған. Ғұндардың күшті мемлекет болып отыруы кытайлықтарға ұнамады. Олар ғұндарды әлсіретудің жолын іздеді. Біздің заманымызға дейін 209 жылдан Ғұндарды Мөде басқарды. Мөде билік еткен алғашқы жылдардың өзінде-ақ Қытайдың шекаралық аудандарына жорықтар жасап, күйрете соққы берді. Кескілескен күресте әскери-саяси қуаты басым Хань әулетін ғұндардың Ордостағы көшіп жүретін жерлерінен дәмеленуден бас тартуға мәжбүр етті. Хань императоры Гаоцзу Мөденің алдында бас иіп, онымен "тыныштық және туыстық туралы шартқа" қол қоюға мәжбүр болды. Бұл шарт бойынша ол Мөдеге өзінің ханшасын әйелдікке беруге және жыл сайын "сыйлық" ретінде салық төлеп тұруға міндеттенді, кейін ол салықты үнемі төлеп тұрды. Шығыста Мөде "шығыс ху" тайпаларын бағындырды, ал оның құрамына, шамамен алғанда, Керулен және Онон алқаптарында мекендеген сяньби және ухуань тайпалары кіретін еді. Батыста юечжи тайпаларына жорықтар жасады. Бұл кезде қазіргі Кореядан Тибетке және Шығыс Түркістаннан Хуанхэнің орта ағысына дейін созылып жатқан аумақ Ғұндардың қол астына түсті. Біздің заманымызға дейін 201 жылы жорықта ғұндар Алтай тайпаларын түгелдей дерлік бағындырды. Біздің заманымызға дейін 177 жылға қарай Тынық мұхиттан Каспий тауының жағалауына дейінгі жерлерді өздеріне қаратты. Осылайша ғұндар мемлекеті құрамына дунху, юечжи, гянгунь (қырғыз), үйсін, қаңлы, т.б. тайпалары кірді. Біздің заманымызға дейін 1 ғасырдың орта шеніне қарай империяға айналған ғұндар мемлекеті толассыз қанды соғыстан, ұшыға түскен тақ таласынан, бір орталыққа бағынғысы келмеген күштердің әсерінен әлсірей бастады. Нәтижесінде біздің заманымызға дейін 56 жылы Ғ. Хуханье бастаған оңтүстік жене Чжичжи (Шөже) басшылық еткен солтүстік топтарға бөлінді. оңтүстік Ғ. Ордос өңірін мекендеп қалды да, солтүстік ғұндар өз тайпаластарының қысымымен Саян және Байкал өңіріне ығысты. Біздің заманымызға дейін 49 жылы Чжичжи Хань империясының боданына айналған оңтүстік ғұндардың жерін басып алуға, сол арқылы бірлікті қайта орнатуға әрекет жасады. Бірак оның Бұл әрекетінен нәтиже шықпады. солтүстік ғұндарды 87-93 жылдары қытайлардың сяньби және динлин тайпаларының бірлескен одағы талқандалды. Жеңіліске ұшыраған солтүстік ғұндардың бір бөлігі 5 ғасырда Оңтүстік Қазақстан мен Орта Азияда өз мемлекетін құрып, Ауғанстан мен Иранды, Үндістанның біраз бөлігін жаулап алды. Хань империясының бодандығындағы оңтүстік ғұндар 304 жылы көтеріліс нәтижесінде Лю-хан атты өз мемлекетін құруға мүмкіндік алды. 318 жылы Лю-хан мемлекеті Үлкен Чжао және Кіші Чжао болып екіге бөлінді. 329 жылы Кіші Чжао Үлкен Чжаоны және солтүстік Қытайды бағыңдырды. 350 ж. шыққан тегі қытай болып келетін Кіші Чжаоның қолбасшысы Жан Мин мемлекет билігін тартып алын, Кіші Чжаодағы ғұндардың көп бөлігін қырып тастады. Бұл көп ұзамай Кіші Чжаоның құлауына алын келеді. оңтүстік ғұндар 4 ғасырдың соңына қарай қайта күшейе түсті. 5 ғасырдыңдың бас кезінде олардың әйгілі қолбасшысы Хэлян Баба Ся патшалығын, ал Мэн Сун көсем Бэй Лян патшалығын құрды. Ордос пен Нанынан (қазіргі ҚХР-дің Ганьсу провинциясы) өңірінде құрылған осы екі мемлекет 439 жылы тобғаштардың (тоба) шабуылы нәтижесінде қирады. солтүстік ғұндардың Еділ-Жайықтағы үлкен бөлігі 4 ғасырдың 2-жартысында Қара теңіз жағалауын, Днестрге дейінгі өлкені бағындырды. Сарматтарды тізе бүктірген соң аландарды талқандады. 375 жылы остгот, герул, генид, сақ тайпаларын бағындырын, Қап тауына жорық жасады. Ғұндардың Батысқа жорығы "халықтардың ұлы қоныс аударуына" түрткі болды. Ғұндар Еуропада өз империясын құрды.[7]
←Разряды местоимений Склонение количественных числительных→
Типы речи: описание, повествование, рассуждение
Все наши высказывания могут быть сведены к трем общим типам речи: описанию, повествованию и рассуждению.
Главная задача автора при описании — указать признаки описываемого. Поэтому к текстам такого типа можно задать вопросы: каков предмет описания? как он выглядит? какие признаки для него характерны? как он функционирует и т. д.
Выделяются несколько основных видов описания: описание предмета, животного или человека, описание места, описание состояния среды и состояния человека.
Приведем примеры разных видов описания.
Описание предмета, животного или человека
1. Окраска опенка осеннего желтовато-серая. Она может быть и грязно-коричневой, а к середине шляпки — более темной. Ножка тонкая, плотная, у шляпки белая, к основанию серая, иногда коричневая.
2. На левой руке продавца сидит крошечный весёлый фокстерьерчик. Он необычайно мал и мил. Глазки его задорно блестят, миниатюрные лапочки находятся в непрерывном движении. Фокстерьер сделан из какой-то белой материи, глаза — из литого стекла (по А. Куприну).
3. Один только человек принадлежал нашему обществу, не будучи военным. Ему было около тридцати пяти лет, и мы за то почитали его стариком. Опытность давала ему перед нами многие преимущества; к тому же его обыкновенная угрюмость, крутой нрав и злой язык имели сильное влияние на молодые наши умы. Какая-то таинственность окружала его судьбу; он казался русским, а носил иностранное имя. Некогда он служил в гусарах, и даже счастливо; никто не знал причины, побудившей его выйти в отставку и поселиться в бедном местечке, где жил он вместе и бедно и расточительно: ходил вечно пешком, в изношенном черном сертуке, а держал открытый стол для всех офицеров нашего полка (А. Пушкин).
Описание места
Деревня Маниловка немногих могла заманить своим местоположением. Дом господский стоял одиночкой на юру, т. е. на возвышении, открытом всем ветрам, каким только вздумается подуть; покатость горы, на которой он стоял, была одета подстриженным дерном. На ней были разбросаны по-английски две-три клумбы с кустами сиреней и желтых акаций; пять-шесть берез небольшими купами кое-где возносили свои мелколистные жиденькие вершины (Н. Гоголь).
Описание состояния (среды или человека)
1. На дворе стоит серое, слезливое утро. Дождевые капли барабанят в окна. Ветер плачет в трубах и воет, как собака, потерявшая хозяина (по А.Чехову).
2. Отчаяние овладело мной. Злоба на самого себя туже и туже скручивала грудь. К злобе на самого себя примешивалась ненависть к проклятой, выматывающей душу тишине (А. Гайдар).
Главная задача автора при повествовании — сообщить о последовательности действий или событий. Поэтому к текстам такого типа можно задать следующие вопросы: какова последовательность действий (событий)? что происходило сначала и что происходило потом?
Приведем примеры повествования.
1. Карло вошёл в каморку, сел на единственный стул и, повертев и так и этак полено, начал ножом вырезать из него куклу. Первым делом он вырезал на полене волосы, потом — лоб, потом — глаза… Сделал кукле подбородок, шею, плечи, туловище, руки… (по А. Толстому).
http://bugaga.net.ru/ege/rus/
2. Стакан геркулесовых хлопьев залейте тремя стаканами горячей воды или молока, доведите до кипения. Затем добавьте соль и сахар по вкусу. Варите на слабом огне при помешивании 15—20 минут. Потом добавьте сливочного масла по вкусу.
Рассуждение как тип речи принципиально отличается от описания и повествования. Описание и повествование используются для изображения окружающей действительности, в рассуждении же передается последовательность человеческих мыслей. Главная задача автора при рассуждении — обосновать то или иное выдвигаемое положение (тезис), объяснить причины того или иного явления, события, его сущность. Поэтому к текстам такого типа можно задать следующие вопросы: почему? в чем причина данного явления? что из этого следует? каковы следствия данного явления? что оно значит? Рассуждение обычно состоит из двух частей. В одной части содержится утверждение (тезис), которое нужно доказать, либо вывод, который следует из доказательства. В другой части дается обоснование тезиса: приводятся аргументы (доводы, доказательства) и примеры.
Порядок рассуждения можно представить в следующем виде:
(от тезиса к аргументам).
(от аргументов к выводу).
Приведем примеры рассуждения.
1. Имена двух соперников Руслана — Рогдая и Фарлафа — отнюдь не художественная фантазия молодого Пушкина. Их автор взял, вероятно, из многотомной «Истории государства Российского» Карамзина. Карамзин, описывая богатырские пиры князя Владимира, говорит о знаменитом Рахдае, который, воюя, «расширил пределы государства на западе». Что касается Фарлафа, то это имя Карамзин упоминает, описывая княжение Вещего Олега. Фарлаф был одним из бояр этого князя.
2. Имя Гвидон («Сказка о царе Салтане») явно не русского происхождения. В его звучании угадывается итальянское имя Гвидо. Иноязычное происхождение можно усмотреть и в имени царя Дадона («Сказка о золотом петушке»). Все прояснится, когда мы обратимся к знаменитому рыцарскому роману о подвигах рыцаря БОВО Д'АНТОНА, в котором действуют и «славный король Гвидон» и «король Дадон», ведь именно оттуда, судя по всему, Пушкин взял эти имена.
Обобщим разницу типов речи в следующей таблице.
Тип речи |
Основная задача автора, использующего этот тип речи |
Основные вопросы, характерные для данного типа речи |
Описание |
Указать признаки описываемого предмета, лица, места, состояния. |
Каков предмет описания? Как он выглядит? Какие признаки для него характерны? |
Повествование |
Сообщить о последовательности действий или событий. |
Какова последовательность действий (событий)? Что происходило сначала и что происходило потом? |
Рассуждение |
Обосновать то или иное выдвигаемое положение (тезис), объяснить сущность, причины того или иного явления, события. |
Почему? В чем причина данного явления? Что из этого следует? Каковы следствия данного явления? Что оно значит? |
В речевой практике разные типы речи часто сочетаются друг с другом, и в этом случае их описывают, отмечая ведущий тип речи и элементы других типов речи (например, «рассуждение с элементами описания»).
Информация о работе Ежелгі Қазақстан тарихы жазба деректерде