Кальцитонин. Құрылымы, қасиеттері

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министірлігі

Әль-Фараби атындағы  Қазақ  Ұлттық Университеті

Биология және биотехнология  факультеті

 

 

 

 

Реферат

Тақырыбы: ________________________________________________________

                       

 

                                                

                                        

                                                          Орындаған: Нармұратова М.Х.

                                                          Қабылдаған: Қалдан Д.Қ. Бт-1203к

 

 

Алматы 2013ж

Мазмұны

1. Табиғи фенолдар
2. Фенолдардың алынуы
3. Физикалық қасиеттері
4. Химиялық қасиеттері
5. Фенолға сапалқ реакция
6. Қолданылуы
7. Қорытынды

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Табиғи фенолдар

Фенолдар – молекула құрамында көміртек атомымен байланысқан бір немесе бірнеше гидроксил тобы бар хош иісті қосылыстар. ОН тобының санына байланысты бір, екі, үшатомды Фенолдар болып бөлінеді. Мысалы, фенол, 1-нафтол, 2-нафтол – біратомды, крезол, гидрохинон, – екіатомды, пирогаллол–үшатомды. 
Фенолдар спирттерге қарағанда қышқылдық қасиеттері күштірек. Бұл қасиет Фенолдарда теріс электрлігі жоғары топ қосылған сайын күшейе береді, мысалы,нитротоп, галоген, күкірт. Фенолдар сілтілерде еріп феноляттар, сілтілік ортада оңай ацилденіп алифатты және хош иісті қышқылдардың күрделі эфирлерін, алкилденіп жай эфирлер түзеді. Фенолдарды хош иісті күкіртті қышқыл тұздарын балқыту, диазоний тұздары арқылы аминдерден, т.б. алады. Фенол мен крезолды таскөмір шайырларынан бөледі. Фенолдар фенол-фармальдегидті шайырлар, бояғыш және дәрілік, залалдандырушы заттар алуда қолданылады. Фенол немесе оксибензол, С₆Н₅ОН – спирт, эфир, хлороформда жақсы еритін, өзіне тән өткір исі бар, түссіз, кристалды улы зат. Балқу t 43°С, қайнау t 182°С, ауада тотығып, түсі қызғылттанады. Оның судағы 3 – 5%-дық ерітіндісі карбол қышқылы деп аталады. Гидрохинон, 1,2-диоксибензол – С₆Н₄(ОН)₂ – суда, сілті ерітіндісінде, спиртте, бензолда, хлороформда, ацетонда еритін кристалды зат. Балқу t 170°С, қайнау t 285°С (730 мм сын. бағ.), оңай тотығып n-бензохинонға айналады. Теріні, көз бен тыныс алу жолдарының кілегейлі қабықтарын тітіркендіреді, n-бензохинонды тотықсыздандыру арқылы алынады. Пирогаллол, 1, 2, 3-триоксибензол – С₆Н₃(ОН)₃– жарықта бозаратын ақ кристалды зат, балқу t 132,8°С, қайнау t 309°С, суда, спиртте, ацетонда, т.б. жақсы еріп, хлороформ мен бензолда нашар ериді. Оңай тотығады (әсіресе сілтілік ортада).

Фенолдар – бензол сақинасындағы  бір немесе бірнеше сутек атомдарының  орнын гидроксотоп басқан ароматты көмірсутектердің туындылары. Ең қарапайым  өкілі – фенол С₆ Н ₅ОН немесе гидробензол

                       ОН

                                           

                                        

                                             

 

Ароматты көмірсутектердің бүйір тізбектеріндегі сутек  атомдарының

орнын гидроксотоп басқан өнімдер ароматты спирттер деп аталады:

                                СН₂СН₂ОН

                                           

                                        

                                             

Алынуы. Фенолды көбінесе таскөмір шайырын өңдеу арқылы алады. Сондай-ақ ароматты көмірсутектерінің галогентуындыларын сілтімен әрекеттестіріп те алады:

                                CL                                            OH

                                           

                     +          +  NaOH ^Cu_{темпп, р}                                  + NaCl   

                                                   

      _{Хлорбензол                                                                   Бензол}

 

Өндірісте бастапқы шикізаттар ретінде бензол мен пропиленді пайдаланып, кумольді әдіспен фенол алу іске асырылған.

Физикалық қасиеттері. Фенол – түссіз кристалдық зат. 43^оС-та балқиды. Ауада ашық қалғанда тотығатындықтан, қызғылт түсті болады. Бөлме температурасында аздап қана ериді, ал 60^оС-тан жоғары қыздырғанда, суда шексіз ериді. Фенол – улы зат, теріні күйдіреді. Ерітіндісі антисептиктік ретінде қолданылады.

Химиялық қасиеттері. Фенол молекуласындағы атомдар бір- біріне өзара әсер ететіндіктен, полярлы қосылыс болады. Фенолдың 1%-тік ерітіндісін карбол қышқылы деп атайды. Фенолдардың спирттерге ұқсас қасиеті – белсенді металдармен әрекеттеседі.Қышқылдық қасиеті болғандықтан, сілтілермен де әрекеттеседі.

Пикрин қышқылы-  басқа нитроқосылыстар сияқты қопарылғыш, сары түсті кристалдық зат.

Фенол формальдегидпен поликонденсация  реакциясына қатысады, нәтижесінде формальдегид шайыры түзіледі.

Формальдегид шайыры негізінде  лактар, бояулар, сондай-ақ қыздыруға, суыққ, ылғалға, қышқыл мен сілті әсеріне төзімді,  жоғары электроқшаулағыш қасиеттері бар пластмасса бұйымдары жасалады. Олар түрлі машиналардың маңызды тетіктерін жасауға және әртүрлі тетіктерді бір- біріне бекітетін желімдер ретінде де қолданылады. Мысалы, электр шамдарының металл қылдарын шыныға осы желіммен жабыстырады.

Фенолға сапалық реакция  – судағы ерітіндісінде темір(ІІІ) хлоридімен FeCl₃ әрекеттесіп, күлгін түсті кешенді қосылыс түзеді.

Қолданылуы. Фенолдың 3 – 5%-тік ерітіндісін зиянды микробтарды жою үшін антисептик ретінде қолданады. Фенолдан түрлі дәрі- дәрмектік препараттарды, бяуларды, синтездік шайырлар мен пластмассаларды, қопарғыш заттарды синтездеп алады.

Фенол – улы зат, көп мөлшері теріні күйдіреді, табиғатқа зиянын тигізеді, сондықтан өндіріс қалдықтарындағы фенолды ағын суға жібермеу және зиянсыздандыру қажет.

Өндірістік қалдық сулардағы  фенолды бактериялық әдіспен  тазарту мүмкін емес, өйткені фенолдың залалсыздандырғыш қасиеті бар. Сондықтан фенол қоспаларын озондау  әдісімен тазартады. Фенолдың буы да улы. Оны тағам өнімдеріне жақындатуға  болмайды!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

Бензол сақинасында гидроксил  тобы бар қосылысты фенол деп атаймыз. Фенолда реакция гидроксил тобымен қатар ароматты сақинада да жүреді. Бензолмен салыстырғанда бромдау, нитрлеу реакциялары жеңіл өтеді, орынбасу  реакциялары 2,4,6- орындарда жүреді.