Кальций жане Фосфор элемменттері

Адам ағзасындағы химиялық элементтер[өңдеу]

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет

Адам ағзасындағы химиялық элементтер — адам өміріне қажетті үрдістерді жүзеге асырып, ағзаның толыққанды дамуын қамтамасыз ететін элементтер тобы. Бұл элементтерді тірі ағзалардағы орташа мөлшеріне қарай үш топқа бөледі:микроэлементтер, макроэлементтер және ультрамикроэлементтер. Ал тіршілік үшін маңыздылығына байланысты тіршілікке қажетті элементтер, қосымша элементтер және өте аз элементтер деп өзара бөледі. Сондықтан, химиялық элементтердің біреуінің жоқ болуы немесе жетіспеуі ағзадағы қалыпты жағдайды бұзады. Алайда, ағзадағы қандай да бір элементтің шамадан тыс болуы да ауыр салдарға әкеп соғады.

Адам ағзасындағы химиялық элементтер

Мазмұны

 

  [жасыру] 

• 1 Макроэлементтер

• 1.1 Кальций

• 1.2 Фосфор

• 2 Микроэлементтер

• 2.1 Мыс

• 2.2 Темір

• 2.3 Йод

• 3 Ультрамикроэлементтер

• 4 Дереккөздер

Макроэлементтер[өңдеу]

Адам ағзасы химиялық элементтерді әр түрлі концентрлейді, яғни микро- және макроэлементтер мүшелер мен ұлпаларда әркелкі таралады. Макроэлементтер – көміртек, сутек, оттек, азот, фосфор – нәруыздың,нуклеин қышқылдарының және ағзаның басқа да биологиялық белсенді қосылыстарының құрамына кіреді. Нәруыздардың құрамында көміртек 51 – 55%, оттек 22 – 24%, азот 15 – 20%, сутек 6,5 – 7%, күкірт 0,3 – 2,5%, фосфор шамамен 0,5%. Көміртек, сутек және оттек көмірсулардың және липидтердің (майлар), ал фосфор, фосфолипидтердің құрамында фосфатты топтар түрінде болады. Көп мөлшерде липидтер бас миында, бауырда, сүтте, және қан сұйықтығында концентрленеді. Сутек және оттек – макроэлементтері су молекуласын түзетіні белгілі, ал, ересек адам ағзасының шамамен 65%-ы су болып келеді. Су - маңызды еріткіш және ол адамның мүшелерінде, ұлпаларында және биологиялық сұйықтықтарда әркелкі таралған, асқазан сұйығының, сілекейдің, қан плазмасының, лимфаның 99,5% – дан 90% – ға дейінгі аралығын құрайды.

Кальций                                                                                 Кальций де негізінен сүйек және тіс ұлпаларында концентрленеді. Ол жасуша құрамына еніп, сүйек құрауға, жүрек және бұлшықеттерінің жұмысына қатысады, қанның ұюын қамтамасыз етеді. Ересек адамдарға тәулігіне 0,5 грамм кальций жеткілікті. Ол сүйекті қатайтуға аса қажет. Кальций – сиыр мен қой сүті, сүтпен жасалатын түрлі тағам – ірімшік, сүзбе, сүтсірнеде (сыр) мол. Қара бидай наны мен жұмыртқаның сары уызыда кальцийге бай. Ағзаға бір тәулікке қажет кальций алу үшін жүз грамм сүтсірне немесе жарты литр сүт жетеді. Ағзада кальций тұздарының жетіспеушілігі сүйек ұлпасының дұрыс емес дамуына, тістер (кариес) ауруына, кейбір ферменттердің белсенділігі төмендеуіне, орталық жүйке жүйесінің қызметінің бұзылуына әкеп соқтырады.

Фосфор

Сүйек ұлпасындағы фосфордың негізгі мөлшері – 600 г. Ол адам ағзасындағы барлық фосфордың 85% – ын құрайды. Фосфор тістің қатты ұлпаларында концентрленеді, ал табиғатта кальций, хлор, фтор элементтерімен қосылыстар түрінде, фторапатиттер құрамында кездесетіндігі белгілі. Фосфор тұздары. Фосфор тұздарының ағза үшін маңызы сүйекті қалыптастыруға қатысумен шектелмейді. Фосфордың органикалық қосылысы – аденозинүшфосфат қышқылы мен креатин – биологиялық қышқылдану барысында босайтын қуаттың нағыз аккумуляторы болып табылады. Ағза бұлшық еті жиырылғанда, сондай–ақ мида, бауырда, бүйректе және басқа мүшелерде жүретін биохимиялық үрдістерде қуатты нақ осы қосылыстар түрінде пайдаланады. Міне, сондықтан бұлшық еттер көп жұмыс істеген кезде фосфатты қажетсіну едәуір артады. Егер ол ересек адамға тәулігіне 1 – 2 грамм мөлшерінде қажет болса, ауыр дене еңбегімен шұғылданатын жұмысшыға немесе үлкен қашықтыққа жүгіретін спортшыға бұл қажеттілік екі есе дерлік артуы мүмкін. Адам денесінде фосфор қосылыстары көп. Фосфор қышқылының қалдығы жасуша ядроларында нәсілдік қасиеттер беретін аса маңызды заттарға – нуклеопротеидтерге, май тектес заттарға – фосфатидтерге және көмірсулардан тарайтын әр түрлі заттарға міндетті құрамдас бөлік ретінде кіреді. Фосфор мал мен өсімдік өнімдерінде мол. Өсімдік өнімдерінен бөлінген қосылыстар ағзаға нашар сіңеді, өйткені нашар ериді. Фосфор ірімшікте,сүзбеде, етте өте көп.

Микроэлементтер[өңдеу]

Микроэлементтердің көпшілігі бауырда, сүйек және бұлшық ет ұлпаларында жиналады. Бұл ұлпалар көптеген микроэлементтердің негізгі қоры. Элементтер кейбір мүшелерге тән болып табылады және онда концентрациясы жоғары болады. Мысалы,мырыш – қарын асты безінде, йод – қалқанша безінде, фтор – тіс кіреукесінде, алюминий, мышьяк, ванадий – шашта, кадмий, сынап, молибден – бүйректе , қалайы – ішек ұлпаларында, стронций – қуық безінде, сүйек ұлпасында, барий – көздің пигментті қабатында, бром, марганец, хром – гипофизде және тағы басқаларда жиналады. Натрий және хлор жасуша аралық, ал калий және магний жасуша ішіндегі сұйықтықтарда кездеседі. Натрий және калий фторид түрінде сүйек және тіс ұлпаларында болады. Магний фосфат түрінде тістің қатты ұлпаларында болады. Сонымен қатар, микроэлементтердің ағза үшін физиологиялық маңызы өте жоғары.

Мыс[өңдеу]

Мыс – денсаулыққа өте пайдалы микроэлементтердің бірі. Егер ағзада мыс жетіспесе, бауырда қорланған темір гемоглобинмен байланысқа түсе алмайды. Мыстың мөлшерінің аз немесе көптік шамасының көрсеткіші- адамның шашы. Мыстың мөлшері төмендеген кезде немесе жетіспеген жағдайда шаш тез ағарады. Мыс қанға оттектің өтуін қамтамасыз етеді. Соның нәтижесінде жасуша, ұлпалар оттекпен жақсы қамтамасыз етіледі. Мыс көптеген ферменттердің құрамына кіреді, ұлпалардағы тотығуреакциясын жылдамдатады.

Адам мүшелері мен бездерінде химиялық элементтердің шоғырлануы

Темір[өңдеу]

Темір элементінің рөлі денсаулық үшін өте зор. Егер темір жетіспесе, баршамызға белгілі анемия немесе қан аздық ауруы пайда болады. Бұл элементтің ағзадағы тәуліктік мөлшері 11-30 мг. Адам қанында 3 г жуық темір бар. Оның мөлшері көрсетілген шамадан төмен болса, қанның қызыл жасушасының, яғни гемоглобиннің түзілуі нашарлап, тыныс алу функциясы төмендейді. Темір ағзаға сырттан түседі, тамақтың құрамындағы темір ионы он екі елі ішектің жоғарғы бөлігінде қанға сіңеді. Темірдің ағзаға дұрыс сіңбеуі асқазандагы тұз қышқылының жетіспеуінен немесе темірдің ақуызбен байланысының нашарлауынан болады.

Йод[өңдеу]

Йод - өмірлік маңызы бар элемент. Ол қалқанша безі үшін құрылыс материалы (қалқанша без – йод жинақтаушы мүше). Өкінішке орай, бұл микроэлемент ағзада жасалмайды, адам оны тек ас, тағам арқылы алады. Сыртынан қарағанда йод жетіспеушілік білінбейді, ал тапшылық сезілсе түрлі ауруларға шалдықтырады, яғни шаршау, түрлі жұқпалы ауруларды тез қабылдағыштық, белсіздік және ақыл – ой кемістігі. Адам күнделікті өсімдік және жануартекті өнімді қабылдағанмен, ағзаға қажет мөлшердегі дәрумен мен микроэлементтердің орнын толтыра алмайды. Ағза йодты синтездей алмағандықтан, тіршілік үшін күнделікті йоды бар тағамдарды пайдалану есебінен қажет мөлшерін толтыру қажет.

Ультрамикроэлементтер[өңдеу]

Ультрамикроэлементтер – сынап, алтын, уран, торий, радий және т.б. Олардың ағзадағы мөлшері 15% – дан төмен. Бұл элементтер адам ағзасында қажетті мөлшерден көп болатын жағдайда көптеген аурулар пайда болады. Себебі, олар – токсиндік металдар болып табылады. Дегенмен, ағза үшін маңызы зор әрі біршама үрдістерге қатысады.

Дереккөздер[өңдеу]

• Химиялық элементтердің адам ағзасына әсер ету мөлшерін зерттеу, Ekzamen.kz

• Адам бойындағы элементтер сыры, "Ақтөбе" газеті

 

 §6.4.Натрий және калий қосылыстары. Лабораториялық тәжірибе №7 «Натрий, калий, магний, кальций қосылыстарының маңызды тұздарының үлгілері

Категория: 10 сыныптың химия бойынша сабақтың жоспары

Тақырыбы	§6.4.Натрий және калий қосылыстары. Лабораториялық тәжірибе №7 «Натрий,  калий,  магний,  кальций қосылыстарының маңызды тұздарының үлгілерімен таныстыру»	уақыты
Білімділік мақсаты: дамытушылық тәрбиелік:	Оқушыларға натрий ,калийдің қосылыстары,гидроксидтер,тұздары туралы білімді қалыптастыру;                                                                                                                             натрий ,калийдің қосылыстары,гидроксидтер,тұздарының қасиеттерін түсіндіре білу,салыстыра білу,есеп шығара білу дағдысын ,реакция теңдеуін құрастыра білу біліктіліктерін дамыту, қорытынды жасау,есте сақтау,жүйелеу,  сөздік қорын молайту білім-білік дағдыларын дамыту.                                                                          сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге қызығушылығын арттыру.
Сабақ типі:	Аралас сабақ
Сабақ өткізілу түрі:	Мұғалімнің түсіндіруі бойынша кесте құру, жаттығулар орындау,оқушылардың қорытынды жасап дәптерге жазуы,10-ЕТЖ-1 жұмыс істеу,фронталды сұрақтар,  10-ЕТЖ-1,  лабораториялық тәжірибе
Құралдар мен реактивтер:	Кітап, дәптер, интерактивті тақта ,10-ЕТЖ-1 натрий хлоридінің,  калий перманганатының,   натрий карбонатының үлгілері
Ұйымдастыру кезеңі:	(Сабақтың мақсаты мен  кезеңдерін анықтау.                                                                                       -сабақта  қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ;                                                                          -оқушыларды психологиялық дайындау.                                                        Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. Оқушылардың көңілін сабаққа аудару. Сабақтың  жалпы мақсатын ашу ,оны өткізу жоспарын көрсету.	1-2
Үй тапсырмасын тексеру кезеңі:	Сабақтың  білімділік мақсаты:                                                                                                             -үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ;                                                                      -білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау барысында қиындықтарды анықтау ;                                                                                                                                                   -кеткен кемшіліктерді жою.                                                                                                              1. Үй тапсырмасын тексеру(бір-бірін тексеру).	5-7
Оқушыларды білімді ,саналы және белсенді түрде меңгеруге дайындау кезеңі:	1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен  біріге отырып сабақ мақсатын  айқындау.Жаңа материалды оқып үйренудің  практикалық қажеттілігін көрсету. Оқушылардың алдына оқу проблемасын қою.                                                                                            Білімділік міндеттері:                                                                                                                        -оқушылардың  білім алуға деген    ынта-ықыласын жұмылдыру.                                                    -оқушыларды  білім алудың мақсаттарын анықтауға;                                                                        - оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі.                                                                                     2.Оқыту проблемалары: Натрий және калий қосылыстары.                                                           Білімді жаңғырту.  (Актуализация ):                                                                                                * Натрий және калийге салыстырмалы сипаттама беріңдер.                                                  * Неге натрий , калий керосинде немесе парафин майында сақтайды?                                         * Натрий және калийдің химиялық қандай қасиеттері бар?                                                *Неге олар техникада кең қолданылмайды?                                                                           * Натрий және калийді  өндірісте қалай алады?	2-5
Жаңа сабақты түсіндіру кезеңі	Білімділік міндеттері:                                                                                                                       -оқушылардың өтілген материалды қабылдау ,есте сақтауын қамтамасыз ету;                              -нақты қорытындылауға ,жүйелеуге әкелетін әдістермен тәсілдерді меңгеруіне жағдай туғызу;                                                                                                                                                       - оқушыларды өтілген материалды қайта жаңғыртып, еске түсіру әдістерімен қамтамасыз ету;                                                                                                                                   -түсініктер,заңдар,ережелерді философиялық тұрғыдан түсінуге ,талдауға көмек ету;             -оқушылардың оқу материалын өз әдіс -тәсілдерімен бетінше қабылдауын қамтамасыз ету.                                                                                                                          Жаңа сабақты түсіндіру:  Мұғалімнің түсіндіруі:                                                                       Калий  және натрий қосылыстары: гидридтер Қатты кристаллдық заттар ,сумен негіздер сияқты әрекеттеседі натрийпероксиді Калий және натрий  ауада жанғанда оттек көп қосылыстар түзеді,кәдімгі оксидтермен салыстырғанда Na2O, K2O.  Мысалы:2Na +O2 ---Na2O2                                                                     Оттектің тотығу дәрежесі: (-1). Сілтілік металлоксидтері Ақ түсті зат ,күшті негіздік қасиет көрсетеді Сілтілік металлгидрооксидтері Типтік негіздер ,ақ түсті,гигроскопиялық суда жақсы ериді  натрийхлориді Химия өнеркәсібінде,тұрмыста        Лабораториялық тәжірибе №7:кесте құру: Аты формула Сыртқы түрі Табиғатта кездесе ме жоқ химиялық әдіспен алады. Қолданылуы Натрий, хлорид,і ас тұзы   Ақ түсті Табиғатта Химия өнеркәсібінде  тұрмыста Натрий, карбонатыкальцинирленген сода   Ақ түсті Химиялық жолмен Сабын қайнатуда,тігін тері,фармацевтік,өнеркәсібінде, шыныалюминий өнеркәсібінде Калий               пермангана ты   Күлгін түсті Химиялық жолмен Медицинада , в лабораторияда оттек алуда	13-14
Жаңа сабақты қалай қабылдағанын  алғашқы тексеру кезеңдері:	Білімділік мақсаты:                                                                                                                - оқылған материалды оқушылардың дұрыс өз мәнінде қабылдағанын анықтау;       -алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;                                                    - кеткен кемшілікті жою жұмыстары;                                                                      Дәптерге жазу:қорытынды                                                                                                 * натрий және калий оксидтер мен гидроксидтері күшті негіздік қасиет көрсетеді.                                                                                                                            * натрий және калий  қосылыстары табиғатта кең тарағанжәне адам өмірінде маңызды роль атқарады;	2-3
Білімді жүйелеу және қорытындылау	Білімділік міндеттері:                                                                                                   - оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау;                                       -алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;                                                  - кеткен кемшілікті жою жұмыстары;                                                                                 1.  10-ЕТЖ-1жаттығу орындау.63бет,2-нұсқа №1-5.	5-6
Бақылау және өз бетінше бақылау:	Білімділік міндеттері:                                                                                                           - оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау;                                            -алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;                                                    - кеткен кемшілікті жою жұмыстары                                                                 Жаттығуларды тексеру	2-3
Үй тапсырмасын беру кезеңдері:	Білімділік міндеттері:                                                                                                               -оқушыларға  үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны шығарылу жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету                                                                                             1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар.                                                        Параграф 6.4- оқу . № 1-2 – бірінші деңгей, 4-7 – жазбаша (161бет)                                 2. Күнделікке жазғанын тексеру	1-2
Сабақ қорытындысын шығару:	- жекелеген оқушылар мен  сынып жұмысына баға беру.Сабақтың  кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою	1-2
Рефлексия кезеңі	Білімділік міндеттері: -оқушы мен мұғалім  арасындағы дұрыс қарым қатынасты  тудыру. -оқушылардыңөзін өзі  басқару және басқа адамдармен  дұрыс қарым –қатынас принципін  үйрету.Өздерің сабақта не істеп үлгердіңіздер?Сыныптастарыңызға немен көмектесе алдыңыздар. қызықты болды ма? Білгендеріңнің маңызы қандай? Сабақтың қай кезеңі ұнады?	1-2

Полный текст материала смотрите в скачиваемом файле. 
На странице приведен только фрагмент материала.

В избранном у 0 пользователей.

 

 

 heeq () 12.08.15

• 1

• 2

• 3

• 4

• 5

 

 65



 

 ПРЕДЫДУЩИЙ МАТЕРИАЛ

§6.5.ІІ топтың негізгі топша металдарының жалпы сипаттамасы.

СЛЕДУЮЩИЙ МАТЕРИАЛ 

§6.3.Натрий және калий.

Комментарии: 0

 

Войдите: 

• Отправить

 

Новые уроки Добавить разработку

26.09.15 Конспект к уроку познания мира "Полезные ископаемые" 4 класс

25.09.15 Сценарий "День науки"

25.09.15 Презентация «Актуальность SMART- целеполагания»

25.09.15 Дүниетану «Өсімдіктердің адам өміріндегі маңызы» 1 сынып

25.09.15 Уақытыңды бағала.Қаратпа сөз.

Объявления Добавить объявление

Разное Помогу грамотно собрать портфолио учителю начальных классов. Дорого. Читать далее

Продам ССП по основным предметам (математика, русский язык, литература и познание мира) для 2 класса, "Атамура" 87057523976 Читать далее

Я учитель Сабақтың тақырыбы : Қосудың қасиеттері Сыныбы 2 «Ғ»  
Сабақтың мақсаты: Оқушыларға қосудың қасиеттері туралы мәлімет беру;Оқушылардың танымдық деңгейін көтеру, ізденіске дағдыландыру.  
Оқушыға жан-жақты, сапалы, терең білім беру,логикалық ойлау қабілетін жан-жақты дамыту;Ұқыптылыққа, шапшаңдыққа тәрбиелеу;  
Сабақтың әдісі : Түсіндіру , іздендіру , сұрақ- жауап .  
Сабақтың түрі :Жаңа білімді меңгеру , саяхат сабағы  
Көрнекілік :Интерактив тақта, қима қағаздар ,геометриялық фигуралар, шарлар, бағалау парағы, бағдаршам .

lady_real93@mail.ru

87025350123

Читать далее