Халықаралық жеке құқықтық жүйесі мағынасы, қайнар көзі

ҚР-ң заңдарында  шетел азаматтарының  міндеттерімен  бірлік  құқықтық  қағидалары  бекітілген.  Көрсетілген  міндеттерді  орындамаушылық  шетел азаматын  бекітілген  жауапкершілікке  тартуға  негізделген. Жеке тұлғаның  азаматтық еңбекке  қабілеттілігі  оның  қаза  болуына  байланысты  немесе оның  заңды көрсетілген  мерзім  ішінде  ізтүссіз жоғалып  кетуіне  байланысты тоқтатылады.

Із-түссіз жоғалып кету – бұл сот жүзінде  көрсетілген мерзімде  оның  нақты  мекен жайда  ұзақ  уақыт   болмай жоғалып кетуі.

Қаза болуы туралы  хабарлама – бұл азаматтың  қайтыс болуын  мойындау.

ҚР-ң Конституциясы  өз аумағында  адамдарды  қорғауға  кепілдік   бере алады.

Вена  Конвенциясындағы  1961 ж.  дипломатиялық  қарым-қатынас және  Вена Ковенциясының   консулдық  қатынасына  сол  шетел азаматтарының  еркіндігі мен құқығын  мемлекеттің дипломатиялық   және консулдық  өкілдері  қорғайтын айтқан.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОРЫТЫНДЫ. 

Отбасылық қатынастар теңірегінде  адамның  халықаралық құқықтық  негізін  құратын басты  құжат  болып 1948 жылы  жарық көрген «Адам құқығы  туралы  жалпы Декларация» болып табылады. Ал, 1959 ж. «Бала құқығы» декларациясы, 1959 ж. «Бала құқығының БҰҰ»  Конвенциясы жарық көрген. ҚР-сы екіжақты  келісім шартқа ол яғни  азаматтық  құқықтық қорғау отбасы  және  қылмыстық іс, консульдік  конвенция, отбасылық  қатынастар т.б.ХЖҚ шетелдік  элементтердің  некеге қатысты сұрағын реттеп отырады. Неке – ол әйел адам мен еркек адамның  одақ  құруы.  некеге  тұру шартына -  үшінші  адамның  келісімі, некелік  жасқа жету,  некеге тұрушы  адамдардың  екі  жақты келісім қажет.

Неке және отбасысылық  қарым-қатынастар ҚР-ң «Неке және отбасы» Заңы  17.12.1998 ж.  бойынша  реттеліп  отырады.  Осы  заңның  200 ст. сай ҚРаумағындағы  некеге тұру  осы заңдармен  белгіленеді.

ҚР «Неке және отбасы»  заңындағы  9 ст. бойынша  ҚР некеге тұру  шартына:

1.     әйел адам  мен ер  адамның  екі  жақты  келісімі

2.     заңда  көрсетілген жасқа жетуі /18 жас/

Осы ҚР заңдарды  ескере отырып  әртүрлі  қолайсыз  жағдайлардың  алдын алу  үшін  шетел  азаматтарын отбасылық, азаматтық,  қылмыстық  істен қорғау көзделген.  ҚР заңдары  консулдық некеге шартқа  отыруға  қарсы емес екенін көрсеткен.

Әр мемлекетте  ажырасу  қалпы  әртүрлі  бекітілген.  ҚР аумағындағы  некенің  бұзылуы  қазақстан заңдылықтарға  сүйене отырып  жүзеге асады.

Шетелде  тұратын  қазақ  азаматтарының  неке шартының  бұзылуы, сол  мемлекетте  жүзеге  асырылады.

ҚР Конституциясында  әйел  адам мен еркек адамның  тең  құқықтары  бекітілген. Олардың  қатарына:

1.     әйел адам  өз фамилиясында  қалуға  құқылы

2.     өз азаматтығын   сақтауға

3.     өз  мамандығы  мен кәсібін 

4.     некеге дейінгі µз м‰ліктік ќ±ќыѓын саќтап ќалуѓа

5.     отбасы м‰лігін бµлісуге

Зањ бойынша шаруашылыќ істі ж‰ргізу ерлі – зайыптылардыњ µзара келісімі бойынша бекітіледі. Ќ±ќыќ бойынша ерлі – зайыптылар бірге туруѓа, жеке туруѓа тењ ќ±ќылы. Ерлі – зайыптылар бір – біріне материалдыќ кµмек кµрсетуге тиісті.

Ќазаќстан Республикасыныњ «Неке жєне отбасы зањыныњ» 205 ст. бойынша ерлі – зайыптылардыњ жеке м‰ліктік немесе м‰ліксіз ќ±ќыѓы аныќталѓан. Баланыњ ќ±ќыќтыќ ережесі оныњ ќ±ќыќтыќ азаматтыќ ќаулысына с‰йене отырып аныќталады.

Ќазаќстан Республикасыныњ зањдарында кµрсетілгендегі єр 14 жасќа толмаѓан бала автоматты  т‰рде ата-анасыныњ  азаматтыѓына ие бола алады. Ќазаќстан Республикасында зањдары бойынша белгіленеді. 207 ст. бойынша ата-анамен, баланыњ ќ±ќыќтыќ міндеттері, баланы баѓып µсіруге, міндеттері кµрсетілген. Ќазаќстан Республикасында шетел азаматтарыныњ бала асырап алуѓа ‰шін, мемлекеттіњ жоѓарѓы лауазымды органынан зањды келісім алуы шарт. Егер асырап алушылыќ кезінде бала ќ±ќыѓы бузылса Ќазаќстан Республикасыныњ зањына сай жєне халыќаралыќ келісім шартќа сай сот ж‰зінде іс тоќтатылады. Шетел азаматтыныњ асырап алынѓан баласы Ќазаќстан Республикасыныњ елшілігі мен консулдары арќылы баќылауѓа алынады.

Егер бала Ќазаќстан Республикасыныњ азаматы бола отырып басќа мемлекетте µмір с‰рсе онда асырап алушылыќ Ќазаќстан Республикасыныњ консулдыќ мекемесінде іске асырылады. 

 

ӘДЕБИЕТТЕР: 

 

1.     Богуславский М.М. Международное частное право. Международные отношения. 1994

2.     Богуславский М.М. Международное частное право. Современные проблемы. М: 1993.

3.     Богатырев А.Г. Инвестиционное право. М.,  1992.

4.     История правового регулирования внешнеэкономических связей Казахстана /правовое регулирование внешнеэкономической деятельности/. Алматы,  Ғылым, 1995.

5.     Сарсембаев М.А. Международно-правовые отношения государств Центр. Азии, Алматы, Ғылым, 1995.

6.     Лебедев С.Н. Унификация правового регулирования международных хозяйственных отношений. Кн. Юридические аспекты осуществления внешнеэконоической деятельности. М, МГИМО 1997.

7.     Лунц Л.А., Марышева Н.И., Садикова А.Н. МЧП, М., 1984.

8.     Лазарев А.Н. Марышева Н.И., Пантелеева И.В. Иностранные граждане /правовое положение/ М., 1992.

9.     Хлестова И.О. Проблемы юрисдикционного имунитета иностранного государства  в работе комиссии международного права. М., 1989.

10. Аккредетивы. Документарное инкассо. Банковские гарантии. М., 1993.

11. Петров М. Международно-экономические , валютные и финансовые отношения. М., 1994.

12. Расчетно-кредитные отношения. В кн.Гражданское и трудовое право капит. гос-в. М., 1993.

13. Формы и условия межд. расчетов. Алматы: Каз. Комитет по программе ЮНЕСКО: “Человек и биосфера”.1991.

14. Звеков В.П. Обязательства из причинения вреда в МЧП /некоторые коллизионные вопросы/ в кн. Очерки МЧП. М., 1963.

15. Моисеев Е.Г. Правовой статус СНГ. М.,  1995.

16. Базарбаев Б.Б. Басин Ю.Г. Беспалов А.И. Семейное право., Алматы, 1984.

17. Орлов Н.В. Брак и семья в МЧП. М:; 1966.

18. Пантелеев И.В. Брачная правосубъектность в МЧП и правосубъектность по гражданскому и хозяйственному праву. М., 1983.

19. Семейное право и кн.Гражданское и торговое право капит. гос-в. Международные отношения. 1993.

20. Интеллектуальная собственность. Основные материалы. В 2-х ч. перевод с анг.  Новосибирск.

21. Сергеев А.Б. Патентное право и уч. Пос. М., 1994.

22. Международные договоры и соглашения  в области охраны промышленной собственности. М., 1994.

23. Дозорцев В.А. Исключительное право и их развитие. /в сб. Права на результаты интеллектуальной собственности М., 1994./

24. Блищенко И.П. Дурденевский В.И. Дипламотическое и консульское право. М.,  1962.

25. Хейфец Б.С. Подсудность споров в связи с морскими авариями.

26. Перетерский И.С. Крылов С.Б. МЧП.

27. Рубанов А.А. Наследование В МЧП. М., 1966.

28. Рубанов А.А. Наследование В МЧП. М., 1972.

29. Рубанов А.А. Заграничные наследства. М., 1975.

30. Мауленов К.С. Законодательство об иностранных инвестициях в РК. /внешняя торговля/ М., 1995.

31. Мауленов К.С. Защита инвестиций в РУ. Азия бизнес., 1992.

32. Мауленов К.С. Налоговые и юридические аспекты иностранных инвестиций в РК. /внешняя торговля/ М., 1995.

33. Мауленов К.С. Совместные предприятия в РК. / Хозяйство и труд. 1994, ғ 12.

34. Сулейменов М.К. Правовые формы осуществления хоз. деятельности иностранных компаний в РК. /Бизнес иправов Казахстане, 1993/

35. Березина М.П. Межбанковские расчеты. М., 1993.

36. Основы внешнеэкономических знаний. М., 1994.

37. Способы обеспечения обязательств во внешнеторговых сделках. М., 1992.

38. Голубович А.Д. Валютные операции в коммерческих банках. М., 1994.

39. Лавров С. Валютно-финансовые отношения предприятий и организаций с зарубежными партнерами. М., 1993.

40. Тараков А. Тенгизшевройл: аспекты сделки века, Алматы, 1993.

41. Садиков О.Н. Организация фрахтовых внешнеэкономических операций. М., 1982.

42. Бурмистров М.М. Организация фрахтовых внешнеэкономических операций. М., 1982.

43. Право и собственность в РК. /Под ред. Сулейменова М.К., Алматы, Жеті-Жарғы, 1998.

44. Сулейменов М.К., Гаимова М.С. Изъятия из нац. режима в законодательстве стран мира // Науч. Труд КазГЮУ, 1999, ғ 1 

45. Право и иностранные инвестиции в РК. Алматы,  Жеті-Жарғы, 1997.

46. Басин Ю., Сулейменов М.К., Иностранные инвесторы как корпус быстр. реаг-я на казахстанское законодательство // Юр.газета 97, ғ 38

47. Игнатова И.В. Механизм реализации Евр. Кон-ии о защите прав человека и основных свобод. // ГиП, 96, ғ 1

48. Сарсембаев М.А. МЧП, Алматы, 1996.

49. Сарсембаев М.А. МЧП, Алматы, 1996.

50. Панов В.П. МЧП: Схемы, док-ты, М., 1996.

51. Скаридов МЧП. Уч. пос., СПб, 1998.

52. Уч. под ред. Звекова В.П. МЧП. М., Норма-инфра, 1999.

53.           Правовое регулирование ВЭД. Уч. пос. Алматы., Ғылым, 1997. 

 

 

 

2 тақырып. Халыќаралыќ  жеке ќ±ќыќтаѓы зањды т±лѓалары. 

 

Кєзіргі к‰ні бір мемлекет ішіндегі зањды т±лѓалардыњ шаруашылыќ іс єрекеті шектелмеген. Оныњ ішінде дара иелер арасында:

1.     ¦лттыќ ќоѓамдар, компаниялар, яѓни шетелдер кµптеген филиал бµлімшелер иеленген, мысалы, «Дженерал моторс» (АЌШ), «Фольксваген» (Германияда)

2.     Концерндер, трестер. Олар кµптеген мемлекеттердіњ капиталдарына жатады, мысалы, «Роял Датч Шелл» - аѓылшын, голандиялыќ м±най концерні. Осы топтардыњ барлыѓы бір мемлекеттіњ зањды т±лѓасы бола отыра басќа елдердеде бµлілешелер мен филиалдарѓа ие.

Халыќаралыќ зањды т±лѓа – б±л яѓни халыќаралыќ шартќа негізделе отырып ішкі зањдарѓа с‰йене отырып ќызмет етуші т±лѓа.

Зањды т±лѓалар – ХЖЌ-ѓы негізгі басты субъектісі болып табылады. ХЖЌ-та зањды т±лѓалардыњ екі басты т‰сінігі кµзделген:

1)     Жеке мєртебесі (зањы). Оѓан зањды т±лѓаныњ ішкі ±йымдасуы, оныњ ќ±ќыќќа ќабілеттілігі іс-єрекет аумаѓы, бастапќы капиталы оныњ формалары, м‰шелерініњ ќ±ќыќтары мен міндеттері, зањды т±лѓаны басќарушы органдардыњ ќ±зыреті, жєне т.б.

2)     ¦лты. Ол дегеніміз жеке зањды т±лѓаныњ мемлекеттік белгілі бір тегініњ болуы. Зањды т±лѓаныњ ±лты оныњ жеке мєртебесін кµрсетеді. Зањды т±лѓаныњ ±лты оныњ ќ±ќыќтыќ кµлемін айќындайды.

Зањды т±лѓаныњ ±лтын белгілеу – сонымен ќатар оныњ халыќаралыќ ќ±ќыќтыќ мєселелерді шешуге кµмектеседі. Халыќаралыќ жеке ќ±ќыќта зањды т±лѓаныњ ±лтыныњ келесі критерилерін бµліп кµрсетеді.

1.     Белгілерді біркелкілеп ж‰йелеу. Б±л Рессейде, Англияныњ ќ±ќыќтыќ ж‰йесінде, Шыѓыс Европа  елінде ќолданылѓан. Ол дегеніміз зањды т±лѓаныњ ќ±жаттарыныњ тіркелуі яѓни ол адамныњ сол мемлекеттіњ талабына зањына жауап береді.

2.     Зањды т±лѓаныњ мекен жайлыќ белгілері. Бекітілген зањдар бойынша т±лѓаныњ ќ±ќыќ ќабілеттілігін тексеру.

3.     Зањды т±лѓаныњ негізгі іс-єрекет т‰рлері мен орныныњ белгілері. ХЖЌ-та басты іс-єрекет т±ратын елден, яѓни єкімшіліктіњ орын влуы, мекеменініњ арнайы іс-єрекетініњ ж‰руі, єкімшілік ќ±жаттардыњ ж‰ргізілуі, серіктестермен µзара келісµздер ж‰ргізу жєне т.б.

Халыќаралыќ ±лттыќ бірлестіктердіњ ±лттыќ ќ±ќыќтыќ мєртебесі.  Ќазаќстан Республикасында ¦лттыќ бірлестіктегі басты ќызыѓушылыќ м±най саудасында. ¦лттыќ бірлестік іс-єрекеті ішкі зањдылыќтармен, екіжаќты немесе кµпжаќты, келісімдермен тєртіп белгіленеді. 

 

Пәннің оқу-әдістемелік қамтамасыздандырылуы

Ұсынылған әдебиеттер тізімі

Нормативтік актілер  

 

1.     Конституция РК от 30.08.95 г. “Жеті Жарғы”, 1995 ж.

2.     Гражданский кодекс РК /общ. Особ. часть/ Закон РК ғ 409-1

3.     Гражданский процессуальный кодекс РК. Алматы, 1999.

4.     Закон РК ”О труде” от 10.12.99 г. Алматы, 1999.

5.     Закон РК ”О браке и семье” от 17.12.98. Алматы,  2000.

6.     Закон РК ”Об иностранных инвестициях” от 27.10.94. Ведомости 94 ғ 23-24 ст. 280, изм. 16.07.97. Вед. 97, ғ 17-18.

7.     Закон РК ”О валютном регулировании” от 24.12.96. Вед. 96 ғ20, 21, ст.4. Изм. От 11.07.97. Вед. 94, ғ 15, изм. от 27.01.96. Вед.96 ғ 2

8.     Закон РК ”О транспорте” от 21.09.94. Вед. 94 ғ 15, Изм. от 27.01.96. , Вед. 96, ғ 2

9.     Закон РК ”Об авторском праве и смежных правах” от 10.06.96. Вед. 96, ғ 8, 9.

10. Закон РК ”О таможенном деле” от20.07.95., Алматы 1999.

11. Указ Президента РК ”О правом положении иностранных граждан в РК” от 19.06.95. Вед. 95, ғ 9-10, изм. от 19.06.97. Вед. 97, ғ 12.

12. Указ Президента РК ”О государственной регистрации юридических лиц” от 17.04.95. с изм. идоп. От 31.08.95. ғ 2447,  от 5.10.95. ғ 2480 от 26.01.96., ғ 2824, Законами РК от 15.07.96. ғ 30-1

13. Указ Президента РК ”О недрах и недропользовании” от 27.01.96. Вед. 96, ғ 2.

14. Указ Президента РК ”О либерализации внешнеэкономической деятельности” от 11.01.95.

15. Указ Президента ”О лицензировании” от 17.04.95. Вед. 95, ғ 34, изм. от 8.12.97. к/п 12.12.97.

16. Указ Президента ”О налогах и других обязательных платежах в бюджет” от 24.04.95. Вед. 95, ғ 6, изм. от 15.04.98. Каз.правда от 15.04.98.

17. Указ Президента ”О нефти” от 28.06.95. Вед. 95, ғ 11, изм. от 14.07.97. Вед. 97, ғ 13, 14.

18. Указ Президента РК ”О хозяйственных товариществах” от 2.05.95. Вед. 95, ғ 7, изм. от 14.07.97. Вед. 97, ғ 13, 14.

19. Указ Президента РК ”О земле” от 22.12.95. Вед. 95, ғ 24, изм. от 14.07.97. Вед. 97, ғ 13-14.

20. Указ Президента РК ”Об ипотеке недвижимого имущества” от 23.12.95. Вед. 95, ғ 24, изм. от 11.07.97. Вед. 97, ғ 13-14.

21. Указ Президента РК ”О государственной регистрации прав на недвижимое имущество и сделок с ними” от 25.12.95. Вед. 95, ғ 24.изм. от 12.11.97. Вед. 97, К/п 15.11.97. 

 

 

 

3 тақырып. Мемлекеттіњ  ќ±ќыќтыќ ережелері шетел элементерімен  байланыстаѓы азаматтыќ-ќ±ќыќтыќ  ќатысушысы ретінде. 

 

Єр облыс пен аумаќтаѓы халыќаралыќ бірлестіктердіњ дамуы, мемлекеттіњ басќа мемлекеттіњ т‰рлі м‰ліктік ќатынасќа т‰суіне, халыќаралыќ ±йымдармен, зањды т±лѓалармен жєне мемлекеттіњ єрт‰рлі азаматтарымен ќ±ќыќтыќ байланысќа т‰суіне єкеліп саќтырады.