“Астана Медицина Университеті”
АҚ
Биохимия кафедрасы
СӨЖ
Тақырыбы: Сүйек биохимияси
Орындағандар: Артықова Ж.Қ.
217-топ. Ж.М.
Тексерген:_______________
Астана 2013 жыл
Жоспар
I.Кіріспе.
Сүйек ұлпасының клеткалары.
II.Негізгі бөлім.
Сүйек ұлпасының ферменттері.
Сүйектің химиялық құрамы.
III.Қорытынды.
Сүйектің негізгі аурулары.
Сүйек ұлпасы күрделі құрылым, кәдімгі сүйек ұлпасынан басқа қызыл сары кеміктерден тұрады.
1)Сүйек ұлпасы бұлшықет бекитін каркас, әрі қорғаныштық қызмет атқарады.
2)Дененің арқауы, қозғалыс қимылын қамтамасыз етеді.
3)Неорганикалық қосылыстардың депосы. Са-99%
Р-87%
Mg-50%
Na-46%
Сүйек ұлпасының клеткалары.
- 1)Остеобласталар- басқа ұлпалардың клеткаларына тән барлық компоненттер болады.
- Ақуыз синтезі жүреді. Остеобласттар цитоплазмасында коллаген, гликозамингликандар, гликопртеидтер синтезделеді. Остеобласталар клеткааралық сұйықтан сүйек матриксіне Са ді тасымалдаудың негізгі звеносы.
- 2)Остеобласталар- сүйек резорбциясы бұлардың негізгі қызметі.
- 3)Остеоциттер- сүйек ұлпасы мен ұлпа сұйықтықтарының арасындағы минералдық заттар мен органикалық заттардың алмасуына қатысады.
- Клетка аралық зат негізінен коллагеннен тұратын коллаген талшықтарынан тұрады және аморфты ақуыз көмірсулық заттан тұрады, оның органикалық заттар.
Сүйек ұлпасының ферменттері.
- Сүйек ұлпасында басқа ұлпалар сияқты ферменттік жүйелер кездеседі. Кребс циклі ферменттері, көмірсулар, ақуыздар, энергия алмасуына қатысатын ферменттер. Мысалы, гликоген, сүйек ұлпасында- амилазаның қатысуымен гидролизденеді.
- Сілтілік фосфатаза -сүйек ұлпасынан табылған. Остеобласттарды остеоциттерге қарағанда белсенді. Остеокласттарда жоқ. Сүйек сынығы жазылғанда, рахитте, гиперпаратиреоз кезінде белсенділігін жоғарылайды, сондықтан диагностикалық рөлі бар.
- Қышқылдық фосфатаза- остеокласттарды кездеседі. Сүйек резорбциясына қатысады,қышқылдық ортада белсенді.
- Пирофосфатаза -минералдану процесіне қатысады. Пирофосфат- минералдануды баяулатады, ал пирофосфатаза оны ыдыратады.
Сүйек ұлпасының альбумині -коллагендік емес ақуыздардың негізгісі. Қан сары суындағы альбуминге иммунологиялық қасиеттері жағынан ұқсас. Плазмалық альбуминнің сүйек ұлпаларында болуы гормондарды, катиондарды т.б. тасымалдау үшін қолданады.
- Сүйек ұлпасында сиалопротеидтерде кездеседі. Олардың құрамында аспарагин қышқылы, серин, глутамат, сиал қышқылдары, пентозалар кездеседі. Олар катиондарды байланысу қабілетін анықтап, сүйектің органикалық матриксін түзуге қатысады.
- Глюкозамингликандар- қорғаныштық, механикалық қызметтер атқарады. Су мен электролит алмасуына қатысады.
- Сүйек ұлпасының химиялық құрамын анықтау қиынға түседі, себебі органикалық матриксті бөліп алу үшін сүйекті қайта минералдау қажет.
Сүйек ұлпасының бейорганикалық құрамы.
- Cүйек ұлпасының кристалдары апатит түрінде болады. Сүйектің кристалдары пластина немесе таяқша түрінде -гидроксилапатит болып келеді. Химиялық формуласы-Ca10(PO4)6(OH)2 . Гидроксилапатиттің кристалдары сүйек ұлпасының минералды фазасы болса, қалған бөлімі аморфты кальцийдің фосфаты құрайды. Ол жасқа байланысты өзгеріп отырады. Балаларда аморфты кальций фосфаты көп болса, қартайған шақта сүйектің құрамында гидроксилапатиттің кристалдары басым болып келеді.
- Дені сау адамдардың ағзасында 1 кг кальций болады, олардың барлығы фосфатпен байланысқан ерімейтін гидроксилапатит түрінде сүйек пен тісте болады. Сүйекте кальций тұрақты түрде жаңарып отырады.
сүйек ұлпасының органикалық матриксі.
- Органикалық матрикстің 95%- ін коллаген құрайды. Коллаген- сүйектің механикалық қасиетін анықтайды. Сүйек матриксінде коллаген фибрилді 1-типті коллаген түрінде түзіледі. Сіңір мен тері коллагендерімен салыстырғанда сүйек ұлпасының коллагендерінде оксипролин көп болады. Тағы бір ерекшелігі басқа ұлпалардың коллагендерімен салыстырғанда сүйек коллагендерінде фосфаттың мөлшері көп болады.
- Құрғақ минералданбаған сүйек матриксінде17%- ке жуық коллагенді емес ақуыздар және ақкыздық емес компонент протеогликандар құрайды.
- Көмірсулар- гликоген 100г. Гликогеннің болуы, минералданудың ең қажет жағдай, себебі: энергия көзі болып тбылады.
- Майлар- минералдану үшін қажет.
- Органикалық қышқылдар- лимон қышқылы. Са- комплекс түзу үшін қажет.
- Цитраттан басқа сукцинат, фумарат,малат, лактат және т.б. кездеседі.
Сүйектің негізгі аурулары.
- Сүйектің ауруларының түрлері жарақаттар, қабыну, дистрофиялық және дисплазиялық деген түрі бар.
- Сүйек жарақаты -сынық, жарақат артрозы, деформациялық спондилез және т.б.
- Сүйектің қабынуы -стрептококк, стафилококктардың әсерінен пайда болды. Сүйектің ерекше қабынуда пайда болатын аурулар туберкулез, сифилис, бруцеллез және т.б. кездеседі.
- Дистрофиялық ауру- сүйектің жергілікті жердің қан айналымының ауытқуларынан және сүйек затының еріншелерінде асептикалық некроз дамиды.
- Дисплазиялық аурулар- сүйек дамуының артып кетуі мен жеткіліксіз түрде дамуы.
Пайдаланылған әдебиеттер.
- Т.С.Сейтембетов, Б.И.Төлеуов, А.Ж.Сейтембетова “Биологиялық химия” Қарағанды-2007.
- Интернет беттері google.ru
2